Hoe PVDA strategisch wegkijkt van Chinees staatsgeweld

De radicaal-linkse partij PVDA laat in belangrijke buitenlandkwesties de koers bepalen door de positie van China. Dat is ­minder onschuldig dan het lijkt. Hoofdredacteur Bart Eeckhout analyseert de politieke week.

In Israël dreigt een nieuwe burgeroorlog. In Gaza vielen intussen alweer tientallen doden, onder wie ook kinderen, bij Israëlische bombardementen. Door Hamas afgevuurde raketten maakten dan weer in Israël slachtoffers, onder wie ook daar minstens een kind. Dit is bloedige ernst. Het is begrijpelijk en goed dat ook hier politici de stem laten horen over dit weer oplaaiende conflict. Coalitiepartijen PS, Vooruit en Groen manen ‘hun’ regering aan werk te maken van sancties tegen Israël. Ook oppositiepartij PVDA doet een duit in het zakje. “De PVDA betuigt haar solidariteit met het Palestijnse volk en zijn standvastige strijd tegen de illegale Israëlische bezetting”, schrijft Kamerlid Nabil Boukili in een persmededeling. Ook zijn partij eist sancties.

Een legitiem standpunt, maar het staat wel compleet haaks op de stellingname in een andere bijzonder zorgwekkende buitenlandse kwestie: de massale schending van mensenrechten van de Oeigoerse bevolking in China. Ook daar gaat het om een bloedig ernstige zaak. Naar schatting een miljoen Oeigoeren (op een totale bevolking van 12 miljoen!) zou de voorbije jaren vastgezet zijn in Chinese concentratiekampen. Vrouwen worden op grote schaal gedwongen gesteriliseerd, basisrechten worden op willekeurige gronden geschonden. Oeigoerse burgers worden gevolgd en vervolgd via gezichtsherkenning, DNA-­staalafnames en gps-tracking.

Het debat is nog bezig over de vraag of deze grove schending van mensenrechten een genocide mag genoemd worden, maar voor de anders zo internationaal georiënteerde PVDA is dit een louter interne Chinese kwestie. In april nog onthield de partij zich, als enige, in het Waals Parlement bij een stemming over een resolutie die het geweld tegen Oeigoeren veroordeelt.

Pedagogische tik

Dat was geen eenmalige faux pas. Eerder onthielden PVDA’ers zich ook al bij een stemming in de Senaat over een resolutie die gedwongen orgaantransplantatie van Oeigoeren veroordeelt. PVDA-senator Antoine Hermant verklaarde bij die gelegenheid: “Kijk naar de situatie in de VS, waar politiegeweld heerst en een president het leger inzet om zijn eigen volk te onderdrukken. Daar­over wordt niets gezegd.” Ook in het Europees Parlement onthoudt PVDA zich consequent bij voorstellen over de Oeigoerse kwestie.

Die houding is relevant nu ook in de Kamer vier resoluties over deze zaak voorliggen. Dinsdag staan hoorzittingen gepland, nadat die vorige week dienden te worden uitgesteld vanwege een cyberaanval op, onder meer, de Kamer. Sommigen zien een verband tussen die aanval en de planning van de hoorzittingen, maar bewijs voor Chinese inmenging is er (nog) niet. Zeker is wel dat China niet lacht met politici die wat te veel bekommernis tonen voor de Oeigoerse zaak. Nog maar onlangs plaatste Peking Ecolo-Kamerlid Samuel Cogolati op een sanctielijst, precies omdat hij een resolutie indiende waarin de vervolging van Oeigoeren als genocide wordt bestempeld.

Zo’n pedagogische tik vanuit Peking hoeven de PVDA’ers niet meteen te vrezen. In La Libre Belgique legde de populaire Kamerfractieleider Raoul Hedebouw onlangs het standpunt van zijn partij uit. Neen, de PVDA wil China niet steunen, klonk het, maar... “men instrumentaliseert hier de rechten van de mens voor geopolitieke doeleinden”. Want: “Het echte gevaar voor wereldvrede, dat zijn de VS”.

De Oeigoeren zijn zelfs een item waard op de website van de PVDA. Jazeker, de Chinese aanpak is ‘problematisch’ (een interessante woordkeus voor een beleid waarbij gedwongen sterilisatie leidt tot een bewezen drastische daling van geboortes), maar dan volgt een paginalange nuancering. De aandacht voor de Oeigoerse kwestie is volgens radicaal-links een argument van het Westen om een nieuwe koude oorlog met China te voeden. En is het wel allemaal zo erg? De PVDA zegt de Chinese politiek te veroordelen, maar ze laten als sluwe ‘handelaars in twijfel’ de ontkenners toch gretig aan het woord.

Daarmee sluit de PVDA zich naadloos aan bij de houding van China zelf: dit is een interne zaak van terreurbestrijding, waar niemand zich mee te moeien heeft. Dat is merkwaardig omdat andere Europese populair-populistische partijen, zoals de SP in Nederland of La France Insoumise van Jean-Luc Mélenchon, wel overtuigd de kant kiezen van de Oeigoeren.

Het Oeigoerse standpunt past in een breder patroon. Tot verbazing van zijn collega-Kamerleden onthield PVDA-Kamerlid Steven De Vuyst zich enkele weken geleden in de commissie Buitenlandse Betrekkingen ook bij de stemming over een resolutie die het geweld van het Myanmarese regime tegen de Rohingya-gemeenschap veroordeelt. Pas bij de stemming in de plenaire Kamer sloot de PVDA zich alsnog aan bij de Kamerbrede veroordeling. Myanmar is nog zo’n kwestie waarvan buurland China vindt dat het een louter interne aangelegenheid is.

Nog opmerkelijker is dat de PVDA-fractie in het Vlaams Parlement in maart zich ook alweer onthield bij een resolutie die solidariteit bepleit met de Taiwanese bevolking. China erkent de onafhankelijkheid van Taiwan niet en nu lopen de spanningen tussen de twee landen weer gevaarlijk op. Ook hier zijn de vier radicaal-linkse onthoudingen de enige uitzondering op een voorts Kamerbrede consensus.

Strategisch wegkijken

De PVDA blijkt dus zelf exact te doen wat ze alle andere partijen verwijt: wegen met twee maten en gewichten. Hedebouw & co. doen dat door telkens strategisch weg te kijken bij staatsgeweld waar belangen van Peking in het geding zijn. Op cruciale punten blijkt de Belgische PVDA/PTB nog altijd de ‘klassieke’ marxistisch-maoïstische partij die ze ooit was. En dit in tegenstelling tot verwante maar jongere radicaal-linkse partijen in de rest van Europa, die niet rechtstreeks door die historische erfenis bezwaard worden. Een likje knalrode verf heeft de PVDA vandaag hip gemaakt bij vakbondslui en in jonge stedelijk-progressieve kringen. De internationale positionering van de partij leert evenwel dat de fundamentele vraag of de PVDA ook met Chinese blik naar ons democratische bestel kijkt, nog altijd verontrustend relevant blijft.