Het ware drama is dat er in beide kampen altijd wel iemand baat heeft bij geweld

“Het zouden gewone rellen geweest zijn, zoals die in ieder land weleens voorvallen. Maar dat is zonder de wreedheid waarmee ze gingen gepaard gerekend. Zo zijn er twee gevallen bewezen waarbij verwondingen toegebracht werden met bijtend zuur. In één geval was het slachtoffer een Jood, in het andere een Arabier.” Zo luidt het - ietwat ingekorte - officiële verslag van dodelijk geweld in wat we vandaag als Israël kennen. Daarbij verloren 95 mensen het leven: 47 aan de Joodse kant en 48 aan de Palestijnse. De feiten dateren uit mei 1921, exact een eeuw geleden dus.

Zo lang woedt de strijd al om het land tussen de rivier Jordaan en de Middellandse Zee. En zoals het er nu uitziet, kan die strijd nog een eeuw blijven duren. De laatste jaren volgt ze steevast hetzelfde patroon: een periode van relatieve rust wordt verstoord door een aanvankelijk beperkt incident, Palestijnen raken slaags met Israëlische ordetroepen, gewapende groepen beginnen raketten op Israël af te schieten en die kant reageert dan weer met zwaar militair vertoon. Vaak koelt het conflict ook weer af zonder blazen, maar niet altijd.

Nog maar een begin

De laatste keer dat zo’n escalatie tot een echte oorlog leidde, was in 2014. Toen bombardeerde Israël de Palestijnse Gazastrook zeven weken aan een stuk en viel het daar ook met grondtroepen binnen. Daarbij stierven 73 Israëli’s en meer dan tweeduizend Palestijnen. Ook dat is een constante geworden: dat er veel meer Palestijnen dan Israëli’s sneuvelen. Alle cijfers zijn omstreden, maar volgens de Jewish Virtual Library ligt die verhouding sinds de start van het conflict op meer dan 90.000 Palestijnen en een kleine 25.000 Joden — soldaten die ten oorlog trokken tegen Arabische buurlanden incluis.

Of er nu weer oorlog komt, blijft afwachten. “Dit is nog maar een begin”, zo zei Israëlisch Defensieminister Benny Gantz alvast nadat zijn leger een appartementsblok van twaalf verdiepingen op de Gazastrook met de grond gelijk gemaakt had. Feit is ook dat beide zijden leiders hebben die wel wat afleiding kunnen gebruiken, om het cynisch uit te drukken. De Palestijnse president Mahmoud Abbas (85) blies nog maar pas verkiezingen af die op 22 mei stonden gepland. Officieel gebeurde dat omdat Israël geen garanties biedt dat de Palestijnse bevolking van het bezette Oost-Jeruzalem haar stem kan uitbrengen.

Vredesplan van Trump

Maar Abbas heeft ook te vrezen van de democratie. Hij bestuurt al twaalf jaar langer dan het mandaat dat de kiezer hem gaf in 2005 en stevent nu af op een smadelijk verlies. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu (71) is maar vier jaar minder aan de macht en zit in zo mogelijk nog slechtere papieren. Hij slaagt er maar niet in om een nieuwe regering te vormen en dreigt achter de tralies te vliegen voor fraude zodra hij het premierschap verliest. Volgens The Economist klampt hij zich zo wanhopig aan die functie vast, dat hij zelfs in het geniep is gaan polsen bij Ra’am — een Arabisch-Israëlische partij met een anti-zionistisch en islamistisch programma — of die hem aan een meerderheid wil helpen.

Netanyahu heeft het vier jaar goed gehad. Met Donald Trump als Amerikaans president kreeg hij altijd zijn zin. Zo is de bouw van nieuwe Joodse nederzettingen in Palestijns gebied verdubbeld onder Trump, legde het Witte Huis de geldstroom naar de Palestijnen stil en verhuisde het zijn ambassade naar Jeruzalem, waardoor Israël z’n greep op die in theorie gedeelde stad nog heeft vergroot. Maar van het illustere vredesplan dat Trump beloofde, is er niets in huis gekomen. Het enige wat hij probeerde, was om bevriende Arabische heersers aan de kant van Israël te krijgen; denkend dat het conflict wel verdwijnt als niemand de Palestijnen nog steunt.

Volgens Ben Wedeman, een journalist van CNN die het conflict nu al een kwarteeuw volgt, heeft Trump de zo lang nagestreefde tweestaten-oplossing voorgoed begraven. In plaats van twee naties die vredevol naast elkaar kunnen leven, ziet Wedeman nu alleen nog brood in één land dat beide groepen gelijke rechten toekent en dus wel gezamenlijk moét worden bestuurd. Maar de burgers die daar baat bij zouden hebben, blijven wel stemmen voor oorlogsstokers. Aan Israëlische kant kreeg Netanyahu bij de laatste verkiezingen weer het hoogste stemmenaantal en bij de Palestijnen dreigt het radicale Hamas het presidentschap te veroveren zodra er daar nog eens een stembusslag is.