AnalyseVaccinatie
Het Europese wantrouwen tegen AstraZeneca zit diep: ‘We hebben die fucking vaccins nodig!’
Als het vaccin van AstraZeneca een bijwerking heeft, is het cholerische woede. De Europese Commissie, de EU-landen en het Europees Parlement, ze kunnen het bloed van de Brits-Zweedse farmaceut wel drinken.
De Nederlandse europarlementariër Esther de Lange vergeleek AstraZeneca met een tweedehands autoverkoper: daar vertrouw je de levering van een levensreddend vaccin niet aan toe. De Europese regeringsleiders hebben tijdens hun video-coronatop evenmin een goed woord over voor de farmaceut. Ze voelen zich in hun hemd gezet door de contractbreuk van de multinational waardoor de nationale vaccinatieprogramma’s spaak lopen.
“Het liefste zou je AstraZeneca eruit schoppen”, beaamt een nauw bij de coronacrisis betrokken Commissie-ambtenaar. “Maar dat helpt de burger geen steek verder, integendeel: we hebben die fucking vaccins nodig!”
Diep wantrouwen
Hoe diep het wantrouwen tegen AstraZeneca zit bleek dinsdagavond. Vertegenwoordigers van de farmaceut overlegden met de lidstaten en de Commissie over de fors minder dan beloofde leveringen – geen ruim 100 miljoen doses maar 40 miljoen – in het eerste kwartaal. Tijdens dat gesprek toonde AstraZeneca en passant een grafiek met de verwachte vaccinproductie in zijn Europese vestigingen voor het tweede kwartaal: de helft van wat was gepland.
Hoewel de grafiek niet werd besproken – laat staan dat er over het aantal doses voor het tweede kwartaal werd beslist – maakte een EU-vertegenwoordiger er onmiddellijk een foto van. Die belandde bij persagentschap Reuters waarna het ‘exclusieve nieuws’ een feit was: AstraZeneca faalt opnieuw! Later die avond stuurde het bedrijf een verklaring uit dat ook niet-Europese vestigingen vaccins voor Europa maken.
Dat het vertrouwen in AstraZeneca (ondanks zijn effectieve vaccin) onder het nulpunt is gezakt, kan geen verbazing wekken. Eerst krabbelde de Brits-Zweedse vaccinmaker terug van de contractueel vastgelegde aantallen doses voor de eerste drie maanden van dit jaar. Nu wordt er twijfel gewekt over het tweede kwartaal. Ondertussen beweerde AstraZeneca-topman Pascal Soriot dat het Verenigd Koninkrijk meer vaccins ontving omdat het eerder een contract had gesloten – een leugen, bleek later. En dat Londen een contractueel voorrangsrecht had, ook een leugen.
Strafmaatregelen
Zelfs bij de bedrijfsvriendelijke Europese christen-democraten worden nu de messen geslepen. Hun leider Manfred Weber wil het bedrijf desnoods uitsluiten van Europese onderzoekssubsidies. Een verbod op de export van AstraZeneca-vaccins is volgens hem ook een goede strafmaatregel. Zijn partijgenoot Peter Liese hoopt dat consumenten alle producten van AstraZeneca zullen boycotten als het bedrijf zijn beloften blijft breken. Soriot en de ceo’s van andere vaccinmakers, worden donderdagmiddag aan de tand gevoeld in het parlement.
Strafmaatregelen mogen het gemoed goed doen, meer vaccins leveren ze niet direct op. Vandaar dat de EU-leiders inzetten op verhoging van de vaccinproductie. Geen eenvoudig opgave – een vaccin produceren is hightech werk; fouten zijn desastreus – en bovendien geen eenmalige operatie. De leiders willen de basis leggen voor een Europese vaccinontwikkeling en -productie in de toekomst.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zal de leiders ook een aantal tabellen presenteren met de hoeveelheden geproduceerde en geëxporteerde vaccins in Europa. Uit de nog vertrouwelijke cijfers blijkt dat AstraZeneca, BioNTech/Pfizer en Moderna (de drie goedgekeurde vaccins in Europa) tot nog toe bijna 40,7 miljoen vaccindoses aan de lidstaten hebben geleverd. Tegelijkertijd exporteerden de farmaceuten bijna 19,2 miljoen doses naar niet-EU-landen, vooral naar het Verenigd Koninkrijk (6 miljoen doses). Een exportverbod helpt de EU-burger, maar roept ook tegenmaatregelen op. De verwachting is dat de leiders deze bazooka nog even laten rusten.
