Groep rond Dyab Abou Jahjah en Rik Torfs broedt op nieuwe centrumpartij om kiezers weg te houden van extreme partijen

Onder meer auteur Dyab Abou Jahjah, kerkjurist Rik Torfs, grondwetspecialist David D’Hooghe en voormalig Unizo-topman Karel Van Eetvelt denken na over de oprichting van een nieuwe centrumpartij in Vlaanderen. De idee die hen samenbrengt: het politieke landschap moet grondig herverkaveld worden om de extreme partijen te stoppen.

Vrijdagavond zeven uur, de resultaten van een nieuwe peiling van Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws verschijnen online. Vlaams Belang triomfeert. Open Vld en cd&v blijven onder de symbolische 10 procentgrens hangen. Torfs tweet om kwart over zeven: “Er is duidelijk behoefte aan een nieuw en geloofwaardig centrum, onbaatzuchtig, daadkrachtig en aansluitend bij wat de gemiddelde Vlaming denkt en hoopt.” Onder meer Abou Jahjah en D’Hooghe retweeten hem.

Het is geen toeval. De voorbije maanden heeft zich een ‘groep’ gevormd rond Abou Jahjah, Torfs en D’Hooge. Ook Van Eetvelt heeft zich aangesloten. De groep ziet de neergang van het politieke centrum met lede ogen aan. De gedeelde overtuiging is dat er nood is aan een nieuwe kracht die centrumkiezers kan weghouden van extreme partijen.

‘Iets’

“Het klopt: ik ben al even in gesprek met een grote groep mensen, onder wie Rik Torfs en David D’Hooghe”, zegt Abou Jahjah, die voorlopig niet het achterste van zijn tong wil laten zien over de precieze samenstelling van de groep.

“Het gaat om een ernstig gesprek. We delen het gevoel dat het huidige centrumaanbod ontoereikend is. We bespreken nu wat de mogelijkheden zijn om dit te veranderen”, zegt Abou Jahjah. Hij benadrukt dat er geen beslissing is genomen over de oprichting van een partij. “De komende tijd zal blijken hoe we juist verdergaan. We willen iets doen. Maar wat dat ‘iets’ wordt, is niet uitgemaakt. Het kan een partij of beweging zijn, maar evengoed een nieuwe drukkingsgroep.”

Torfs geeft een gelijkaardige reactie. “Ik maak me grote zorgen over het verdampen van het politieke centrum. Samen met een aantal mensen die deze bezorgdheid delen, onder wie Abou Jahjah, denken we na over waar we naartoe willen. Je voelt en ziet aan alles dat er een nieuwe kracht nodig is in het centrum. Dat gezegd zijnde, gaapt er wel een grote kloof tussen dat en een nieuwe partij stichten. Op dit moment zoeken we gewoon naar manieren om het politieke debat te stimuleren. Welke vorm dat concreet zal aannemen, is nog onduidelijk. Er zijn nog geen formele stappen genomen.”

Inhoudelijk ligt nog veel open. Er wordt nagedacht over een combinatie van de waarden van de huidige centrumpartijen: de vrijheid van Open Vld, de solidariteit van Vooruit, het rentmeesterschap van cd&v en de duurzaamheid van Groen.

Volgens een bron wil de groep rond de jaarwisseling beslissen, maar geen van de betrokkenen wil dit on the record bevestigen. De wetten van de Wetstraat dicteren dat een nieuwe partij minstens een jaar voor de verkiezingen boven het doopvont wordt gehouden. In het voorjaar van 2024 staan Vlaamse, federale en Europese verkiezingen op de agenda. “Natuurlijk spelen de verkiezingen een rol in onze timing”, laat D’Hooghe weten.

Senator

Abou Jahjah en Torfs hebben allebei een verleden in de partijpolitiek. In 2003 kwam Jahjah als boegbeeld van de Arabisch-Europese Liga op voor Resist, een samenwerking met de uiterst linkse PVDA. Het werd geen succes. In 2019 probeerde Abou Jahjah het met een eigen lijst: Be.One. In Brussel greep hij net naast een parlementszetel.

Torfs was tussen 2010 en 2013 senator voor cd&v. In de jaren daarvoor had de kerkjurist en mediafiguur nog geflirt met het idee om zelf een nieuwe partij op te richten. Zijn avontuur bij cd&v was van korte duur. Als ‘wit konijn’ vond hij nooit zijn plaats binnen de partij. In een interview met deze krant zei Torfs kort voor zijn exit: “Voor het eerst in dertig jaar sta ik weer regelmatig met tegenzin op als het maandag is. Het gevoel van: ik moet weer. Dat is toch vreselijk?”

Torfs werd in 2013 rector van de KU Leuven. Het bleef bij een termijn. De professor schrijft vandaag aan een levensbeschouwelijk boek over de betekenis van tijd. Het boek zal eind januari verschijnen bij uitgeverij Ertsberg. Ook Abou Jahjahs meest recente boek, Verlichting onder vuur, is uitgegeven door Ertsberg. Zo is hun contact gegroeid.

1980

D’Hooghe – grondwetspecialist en de broer van Oosterweel-intendant Alexander D’Hooghe – is minder bekend bij het grote publiek. Van zijn hand zijn recentelijk wel scherpe opiniestukken verschenen over de nood aan een herverkaveling van het politieke landschap. Hij beschreef daarin zijn gesprekken met politici over een ‘hergroepering van het centrum’. Gesprekken die op niets uitdraaiden. “Blijkbaar moet men eerst het drama van de verkiezingen van 2024 afwachten.”

Ook Van Eetvelt denkt al langer aan een nieuwe partij of beweging. Na een mislukte flirt met cd&v na de verkiezingen van 2019 maakte de voormalige topman van Unizo en Febelfin die ambitie ook kenbaar. “In de Wetstraat leeft men nog in 1980. Hoe de politieke partijen zichzelf besturen en organiseren, dat zijn naoorlogse toestanden. Vernieuwing is een vies woord”, zei hij in 2020. “Ik ben er elke dag iets meer van overtuigd dat er ‘iets nieuws’ moet en wellicht zal komen.”

Van Eetvelt was voor zijn eigen beweging in gesprek met onder meer professor Jonathan Holslag, ondernemer Yasmien Naciri en een aantal politici, onder wie Sihame El Kaouakibi (toen Open Vld). “Van Eetvelt zit sinds een maand mee in de kerngroep. Hij neemt zijn ervaringen mee en wil mogelijk een actieve rol opnemen in de toekomst”, luidt het. Van Eetvelt, die een passage bij voetbalclub Anderlecht achter de rug heeft, bevestigt, maar geeft verder geen commentaar.

Morgen in deel 2: wachten op een big bang in de Wetstraat.