Gedaan met kamperen: Vlaamse regering akkoord over hervorming inschrijvingssysteem scholen

De Vlaamse regering heeft nu beslist dat alle scholen met een capaciteitsprobleem gebruik moeten maken van een digitale inschrijving. In Brussel, Gent en Antwerpen geldt de verplichting zelfs voor alle scholen. In het basisonderwijs worden de plaatsen verdeeld op basis van voorrang voor kinderen met broers of zussen op de school of kinderen van personeel. Daarna gaan de plaatsen naar de leerlingen die het dichtst bij de school wonen.

In het secundair onderwijs speelt die regel van nabijheid niet, en wordt loting het leidende principe om leerlingen te ordenen. Bij de toewijzing wordt de schoolkeuze van ouders en leerlingen wel maximaal in rekening genomen.

Dubbele contingentering

De veelbesproken dubbele contingentering, die scholen oplegt plaatsen vrij te houden voor kwetsbare leerlingen, blijft bestaan in het basisonderwijs, maar wordt niet algemeen verplicht in het secundair. Dat was vooral voor N-VA een no-go. Scholen kunnen wel zelf beslissen om tot 20 procent van hun plaatsen vrij te houden voor kwetsbare leerlingen, of net voor niet-kwetsbare leerlingen. In de Brusselse Nederlandstalige scholen wordt de voorrang voor Nederlandstalige leerlingen opgetrokken van 55 procent naar 65 procent.

"In principe is de dubbele contingentering, totnogtoe verplicht voor secundaire scholen met een digitaal aanmeldingssysteem, hiermee afgeschaft", zegt minister-president Geert Bourgeois (N-VA). "Als de school het zelf niet wil, hoeft het niet."

Onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) was naar eigen zeggen ook geen onverdeeld voorstander van de contingentering. "Ik ben nooit 100 procent overtuigd geweest van het positieve effect daarvan", zegt ze. "Belangrijk is dat scholen nu ook tot 20 procent van hun plaatsen kunnen vrijhouden voor niet-kwetsbare leerlingen." Zo kunnen ouders die er bewust voor kiezen hun kinderen naar een concentratieschool te brengen er zeker van zijn dat ze in de klas zullen zitten met enkele andere 'sterke' leerlingen.

"Eerlijker systeem"

Het nieuwe inschrijvingsdecreet moet een einde maken aan de jaarlijks terugkerende kamperende ouders aan de schoolpoort. Enkele steden maken al gebruik van een centraal aanmeldingssysteem voor het secundair onderwijs, maar een oplossing op Vlaams niveau bleef uit.

Voor sommige ouders wordt het nieuwe systeem een bittere pil. Wie nu zijn tent een week opslaat aan de poort, kan er immers zeker van zijn dat zijn kind op de uitverkoren school zit. Voortaan zal lottrekking beslissen over de schoolcarrière van zoon of dochter. "Een eerlijker systeem voor de verdeling van de plaatsen bestaat niet", verzekert Crevits. "Het is dit of 'eerst komt, eerst maalt'."

Eén inschrijvingsdatum

Er komt ook één inschrijvingsdatum voor alle Vlaamse scholen. Aanmelden gebeurt in het basisonderwijs vanaf 1 maart 2019, in het secundair onderwijs vanaf 1 april. De inschrijvingen voor het basisonderwijs starten op 6 mei en die voor het secundair op 29 mei. Zo krijgen ouders en leerlingen de tijd om rustig verschillende scholen te bezoeken.

Antwerps onderwijsschepen: "Belangrijke stap"

Antwerps onderwijsschepen Claude Marinower (Open Vld) reageert tevreden op het akkoord. "Met een uniforme startdatum voor heel Vlaanderen en de verplichting van een digitaal aanmeldsysteem in capaciteitsregio's zet deze Vlaamse regering een belangrijke stap naar duidelijkheid en transparantie voor ouders en scholen", vindt hij. "Dat Antwerpen voortaan ook zonder dubbele contingentering in het secundair onderwijs mag werken, is mooi meegenomen."

In Antwerpen bestaat er al langer een verplicht aanmeldsysteem in het basisonderwijs en sinds kort ook een aanmeldsysteem voor het secundair, waar echter niet alle scholen aan (moeten) deelnemen. Dat leidde tot veel onduidelijkheid en ongerustheid en hielp de kampeertoestanden niet de wereld uit. In de Antwerpse rand was er bovendien nog geen aanmeldsysteem.

"Het feit dat 20 scholen niet meededen heeft voor veel verwarring bij ouders gezorgd, en de kampeertoestanden herhaalden zich aan enkele scholen", zegt Marinower. "Bovendien zag het er niet naar uit dat het Lokaal Overlegplatform in Antwerpen vanaf volgend jaar wel tot een verplicht aanmeldsysteem zou overgaan. Met de beslissing van de Vlaamse regering om aanmelden voor het eerste jaar secundair verplicht te maken in capaciteitsgebieden - in het basisonderwijs is dit al langer het geval - wordt meteen een pak onduidelijkheid weggenomen en verhogen de gelijke kansen op een plek in een voorkeurschool voor elk kind."

Ouderverenigingen: "Duidelijke stap vooruit"

De ouderkoepelverenigingen in het onderwijs zijn tevreden dat het Vlaamse akkoord over het inschrijvingsrecht een wil maken aan de kamperende ouders aan de schoolpoort. "Dit is een duidelijke stap vooruit voor de ouders", zo klinkt het. Maar de afschaffing van de dubbele contingentering in het secundair onderwijs, wordt wel kritisch bekeken.

"Het is een goede zaak dat er duidelijke regels komen en dat de kampeertoestanden eindelijk van de baan zijn", zo reageert Timothy Van Raemdonck, die met "GO! ouders" optreedt als vertegenwoordiger van de ouderverenigingen in het gemeenschapsonderwijs.

Ook Theo Kuppens van VCOV, dat de ouders en de ouderverenigingen van de scholen van het katholieke net vertegenwoordigt, juicht toe dat er een systeem is uitgewerkt dat het kamperen aan de schoolpoort moet beëindigen. "Dit biedt eindelijk een perspectief voor de ouders, want het systeem liep op verschillende plaatsen mank."

Beide ouderverenigingen zeggen grotendeels tevreden te zijn met de uitgewerkt regeling. Maar toch wordt betreurd dat de dubbele contingentering, die scholen oplegt plaatsen vrij te houden voor kwetsbare leerlingen, niet algemeen verplicht wordt in het secundair onderwijs. "Dat is jammer, want die dubbel contingentering creëerde wel gelijke kansen", zegt Van Raemdonck. "Een loting zal toch niet honderd procent dezelfde kansen geven."

"Het blijft wel belangrijke dat op een of andere manier een gezonde sociale mix wordt nagestreefd", zegt ook Kuppens. "Ik vrees dat scholen door het sturen van hun imago toch in de hand gaan werken dat ze door een bepaald publiek niet als optie gekozen worden."

VCOV beklemtoont tot slot dat er ook werk moet worden gemaakt van een verdere uitbreiding van de capaciteit. "Maar zelfs dan zal een dergelijk systeem nodig blijven", wordt dan weer benadrukt bij GO! Ouders. "Er zullen altijd scholen zijn die populairder zijn dan de andere."

Sp.a: "Kamperen nog steeds mogelijk"

Oppositiepartij sp.a is niet onverdeeld gelukkig met het akkoord van de Vlaamse regering over het inschrijvingsdecreet. Volgens Vlaams parlementslid Caroline Gennez maakt het akkoord geen volledig einde aan het schoolkamperen. Op plaatsen waar er (nog) geen capaciteitsproblemen zijn, blijft kamperen namelijk mogelijk. De Vlaamse socialisten blijven daarom pleiten voor één centraal aanmeldregister voor alle Vlaamse scholen.

"Dit compromis rond het inschrijvingsdecreet heeft de verdienste te bestaan. Helaas zal het na vijf jaar gepalaver tussen de meerderheidspartijen pas ingaan in de volgende regeerperiode", zegt sp.a-onderwijsspecialiste Caroline Gennez in een reactie aan Belga.

Gennez betreurt ook dat het geplande aanmeldingsregister niet ingevoerd wordt voor alle scholen. "Zolang de regering weigert alle scholen te betrekken in het aanmeldingsregister zal kamperen nog steeds mogelijk zijn. Als alleen de scholen met een bestaand capaciteitstekort verplicht zijn in het digitaal aanmeldingsregister te stappen, sluit je mogelijk kamperen in andere scholen niet uit", zegt de sp.a-politica. Sp.a pleit daarom naast één inschrijvingsdatum ook voor één centraal register voor alle Vlaamse scholen.

Oppositiepartij Groen reageert positiever op het akkoord. "We zijn tevreden. Er werd moord en brand geschreeuwd over het systeem in Gent, maar uiteindelijk wordt het eigenlijk integraal overgenomen voor Vlaanderen", zegt Groen-onderwijsspecialiste Elisabeth Meuleman. "Eén datum, verplichte aanmelding, lottrekking, dubbele contingentering in het lager en in het middelbaar blijft het mogelijk voor 20 procent van de leerlingen, wat al een eerste stap is als we dit bereiken. Voor Vlaanderen zijn we dus tevreden", aldus Meuleman.

Over de voorrangsregel voor Nederlandstalige leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel is Groen, net als sp.a, minder enthousiast. Beide partijen vrezen dat de diversiteit in de klassen verloren gaat.

"De Nederlandstalige Brusselse scholen zijn de jongste jaren steeds gemengder geworden. Kansarme en kansrijke kinderen horen samen op school, dat is voor iedereen een verrijking. We willen geen tweeklassensysteem", stelt Brussels parlementslid voor Groen Elke Van Den Brandt.

Groen vreest ook dat dit onrechtvaardige situaties kan uitlokken voor kinderen die al heel hun leven naar het Nederlandstalige onderwijs gaan, maar niet als Nederlandstalig aanzien worden vanwege de taal van de ouders.

"Uit heel veel studies blijkt dat het niveau van kinderen die thuis Nederlands spreken niet lijdt onder het feit dat ze met anderstalige kinderen in de klas zitten. Integendeel, die diversiteit kan een rijkdom zijn en is vandaag al een realiteit in de Nederlandstalige scholen. Het is geen goed idee om ze in hokjes op te sluiten", stelt Jef Van Damme, fractieleider van sp.a in het Brussel Parlement.