"ExxonMobil krijgt te veel Vlaams klimaatgeld"

ExxonMobil krijgt elk jaar 1,4 miljoen euro uitbetaald om zijn kosten voor klimaatbeleid te vergoeden. Nieuw rekenwerk van BBL leert dat dit bedrag een miljoen euro te hoog ligt. "Deze oversubsidiëring is te gek voor woorden. ExxonMobil verdient die subsidies helemaal niet", benadrukt hun beleidscoördinator Mathias Bienstman.

Wat is er aan de hand? Multinationals met een hoge stroomfactuur krijgen subsidies om ervoor te zorgen dat ze hun fabrieken hier in Vlaanderen houden en niet verhuizen richting het verre buitenland, waar een laks klimaatbeleid wordt gevoerd en de elektriciteitsfactuur ook lager blijft. In het jargon noemt men dit indirect carbon leakage.

Vlaanderen komt daarom tussen in de factuur van de grootste verbruikers. Het gaat over multinationals zoals staalmaker ArcelorMittal, chemieconglomeraat BASF en dus ook oliebedrijf ExxonMobil. Allemaal samen krijgen de 79 betrokken multinationals net geen 40 miljoen euro per jaar uit het Vlaamse klimaatfonds doorgestort.

Jobs, jobs, jobs

Het gaat om een economische redenering - jobs, jobs, jobs - die wordt toegelaten door Europa. Maar rekenwerk van BBL leert dat Vlaanderen de stroomfactuur van ExxonMobil wel heel royaal compenseert. ExxonMobil ontvangt subsidies voor zijn polymerenfabrieken in de provincie Antwerpen. Daarvoor valt na te tellen hoeveel het ‘klimaatdeel’ in de stroomfactuur het bedrijf juist kost. Dat blijkt 400.000 euro per jaar te zijn.

Volgens BBL geeft Vlaanderen aan ExxonMobil dus een miljoen euro meer dan eigenlijk nodig is. Aangezien het steunmechanisme sinds 2013 in werking is, zou de totaalsom ondertussen 4 miljoen euro bedragen. De berekening van BBL wordt bevestigd door energiespecialist Alex Polfliet van het consultancybureau Zero Emission Solutions. Ook anonieme bronnen binnen het Vlaams milieudepartement zeggen dat de cijfers kloppen.

BBL vraagt aan bevoegd minister Joke Schauvliege (CD&V) om de geldkraan naar ExxonMobil meteen dicht te draaien. Vandaag start de organisatie daarom een online petitie. Voor de milieuorganisatie moet op termijn heel het steunmechanisme herwerkt worden. "Want ook de andere bedrijven krijgen veel te veel steun."

Maar eerst en vooral moet er iets aan ExxonMobil gebeuren. Dat uitgerekend dit bedrijf profiteert van groene oversubsidiëring gaat er bij BBL niet in. De Amerikanen zijn betrokken bij een hele reeks omstreden ontginningsprojecten: schaliegas in de VS, teerzandolie in Canada, boringen in het poolgebied. De bedrijfsleiding heeft - tegen beter weten in - de klimaatverandering decennialang afgedaan als een broodje aap. ExxonMobil klimaatsubsidies geven is zoals anti-tabaksgeld aan de sigarettenfabrikanten doorsluizen, klinkt het.

Europa

Schauvliege zegt dat zij niet de architect is van dit steunmechanisme. Het is een Europees systeem dat door de vorige Vlaamse regering is ingevoerd. De huidige zet het door. Ook in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Griekenland en Noorwegen bestaat het. "Onze tarieven, waardoor ExxonMobil 'te veel' zou krijgen, zijn gebaseerd op de hogere Duitse steuntarieven. Dat moet van Europa", laat Schauvliege weten via haar woordvoerder.

BBL betwist dat. Vlaanderen kan afwijken van de Duitse tarieven, maar wil dat niet, klinkt het daar. Feit is dat Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje wel plafonds hebben ingesteld op het totaal beschikbare bedrag voor bedrijven. Energiespecialist Polfliet: "Heel dit systeem is niét verplicht, noch het feit dat Vlaanderen de maximumsteun moet geven. Het ‘carbon leakage’-verhaal is puur een financieel cadeau aan grote bedrijven. Het is absurd."

De geldstroom naar ExxonMobil meteen stoppen, kan en zal Schauvliege allicht niet doen. Op Europees niveau lopen er momenteel wel onderhandelingen over een hervorming van het systeem tegen 2020. Zij steunt die.

ExxonMobil zelf laat in een reactie per mail weten dat zijn polymerenfabrieken subsidies ontvangen die "consistent zijn met de afspraken in de Europese Unie". Het bedrijf benadrukt dat het wel degelijk meewerkt aan de vergroening: het investeert al lang om de schadelijke uitstoot van zijn installaties te verlagen.

"BBL viseert ExxonMobil omdat ze op zoek zijn naar meer persaandacht", zo luidt het nog. In een persmededeling benadrukt het oliebedrijf dat tientallen ondernemingen in de chemie-, staal- en andere sectoren steun uit het Vlaams Klimaatfonds ontvangen. "De compensatie die ExxonMobil ontvangt, is niet hoger dan wat andere Vlaamse bedrijven ontvangen", staat in de mededeling.