Democratische staten, New York voorop, gaan steeds meer in verzet tegen het ultraconservatieve Hooggerechtshof

De president deed deze sombere voorspelling tijdens een zoomvergadering van Democratische gouverneurs deze week: “Ik denk dat mensen geschokt zullen zijn als de eerste staat probeert een vrouw te arresteren omdat ze de staatsgrens wil oversteken voor een medische behandeling.”

Zo erg wordt het, voorziet de president: “Ik denk dat mensen geloven dat dat niet gaat gebeuren. Maar het zal gebeuren, en het zal aan het hele land het signaal uitzenden dat er nog iets veel groters aan de hand is. Ik bedoel: dit raakt aan al je grondrechten.”

Dragen van wapens

Met de angst groeit echter ook het verzet. Een van de meest liberale Democratische staten van de VS, New York, heeft gisteren meteen de eerste stappen gezet om twee uitspraken van het conservatieve Hooggerechtshof te pareren. De staat voert nieuwe restricties in voor het dragen van wapens, en zet een procedure in gang die het geschrapte federale recht op abortus moet verankeren in de eigen grondwet van de staat.

De nieuwe wapenrichtlijn is een reactie op een uitspraak waarmee het Hooggerechtshof de bestaande, strenge New Yorkse richtlijnen van tafel had geveegd. Volgens de honderd jaar oude verordening moest iedereen die in New York een wapen wilde aanschaffen, eerst aantonen dat hij dat wapen daadwerkelijk nodig heeft. Het Hooggerechtshof, dat wordt gedomineerd door ultraconservatieve rechters die zijn benoemd onder Donald Trump, oordeelde dat dit in strijd was met de Amerikaanse Grondwet, die iedere Amerikaan het recht zou geven een wapen te dragen.

New York slaat nu terug met een nieuwe verordening, die bijna even streng is als de vorige, maar juridisch niet wordt geraakt door de uitspraak van het Hof. De verordening verbiedt nu het dragen van wapens in bepaalde publieke ruimtes, die in de wet worden opgesomd. Wapens mogen niet mee in de bus of de metro, niet in parken, ziekenhuizen, stadions en kinderopvang, niet op Times Square, en op andermans terrein mag een wapen alleen maar mee als die ander daar expliciet toestemming voor geeft. Wapenbezit is daarmee niet verboden, maar het dragen van een wapen wordt wel ernstig bemoeilijkt.

Gouverneur Kathy Hochul van New York zei vrijdag op een persconferentie: “We laten ons niet achteruit dwingen. Ze kunnen misschien wel denken dat ze ons leven met een pennenstreek kunnen veranderen, maar wij hebben ook pennen.”

Recht op abortus

Het recht op abortus in de New Yorkse grondwet krijgen, duurt wat langer. Vrijdag is pas de eerste stap gezet, maar het zal jaren vergen, en verkiezingswinst voor de Democraten, tot er een amendement ligt waarover de kiezers dan in een referendum kunnen stemmen.

Andere Democratische staten volgen elke stap die New York zet, en in de toekomst nog zal zetten. Want het Hooggerechtshof zal doorgaan en ook andere wetten onder handen nemen. En bij elk nieuw besluit van het hof wordt van New York een tegenbesluit verwacht. The New York Times citeert de Democraat Brad Hoylman: “We spelen Whack-a-Mole met het Hooggerechtshof. Elke keer dat zij komen met een slecht idee, slaan we terug met wetgeving op het niveau van de staat.”

Politiek van Cuomo

New York volgt wat dat betreft nog steeds de politiek van de vanwege seksueel wangedrag gesneuvelde gouverneur Andrew Cuomo. Die volgde nauwgezet de agenda van Donald Trump: elke keer als die iets deed, deed Cuomo in New York exact het tegenovergestelde. In 2018 riep hij zelfs de ‘onafhankelijke staat’ New York uit om duidelijk te maken dat zijn staat zich niets gelegen zou laten liggen aan Trump.

New York wordt door dit gedrag “model voor wat staatsbesturen in het hele land kunnen doen om de rechten van hun burgers te herbevestigen”, zegt Andrea Stewart-Cousins, New Yorks senaatsvoorzitter, in The New York Times. De wapenwetten zijn al min of meer overgenomen door de staat New Jersey, en vier andere staten – Hawaii, Californië, Maryland en Massachusetts– werken al aan hun eigen versies.

Aan de andere kant van het spectrum zijn Republikeinse staten met evenveel haast en energie bezig hun conservatieve agenda erdoor te drukken, met hulp van ‘hun’ Hooggerechtshof. De Democraten vrezen daarom dat dit nog maar de eerste schermutselingen zijn. Het begin van een juridisch over-en-weer dat de Verenigde Staten de komende jaren nog zal bezighouden, en dat kan leiden tot steeds diepere verdeeldheid tussen de staten.