Demir: ‘We hebben extra jobs gecreëerd.’ Kitir: ‘Maar voor wie dan? Voor wie?’

Persoonlijk kunnen Meryame Kitir (sp.a) en Zuhal Demir (N-VA) het best met elkaar vinden. Politiek botsen ze frontaal, of het nu over de begroting, de flexi-jobs of de ramadan gaat. ‘De kans is onbestaande dat Zuhal en ik ooit op dezelfde lijn zullen zitten.’

Hoe doller de campagne doordraait, hoe vreedzamer de wereld lijkt in het stille Bokrijk. Al blijkt één vraag voldoende om het vuur in Zuhal Demir en Meryame Kitir op te poken.

De beloftes vliegen dezer dagen in het rond, maar over één ding praat niemand: het gat in de begroting van 8 miljard. Hoe komt dat?

Kitir: “De kiezer kent de beloftes uit 2014 nog goed. (aan Demir) Uw partij heeft in 2014 duidelijk gezegd: ‘Wij gaan voor een begrotingsevenwicht.’ Iedereen ziet het resultaat. Voor ons is dat begrotingsevenwicht de komende vijf jaar geen fetisj. Wel willen we budgettair orde op zaken stellen, met een eerlijker en rechtvaardig beleid.”

Demir: “Ik aanvaard de kritiek. Het moest beter en dat gat moet dicht. Zoiets los je niet op met een belastinggolf, zoals Groen zou willen. Wel moeten er meer mensen aan de slag. Vooral in Wallonië en Brussel is dat een fundamenteel probleem. Als daar 340.000 mensen extra aan het werk zouden zijn, zou het tekort al grotendeels weg zijn.”

Kitir: “Het siert je dat je je fouten toegeeft, maar je hele uitleg pakt geen verf. De waarheid is dat je de mensen veel meer hebt laten betalen. Kijk alleen maar naar de elektriciteitsfactuur die gestegen is door de hogere btw, terwijl de grote vermogens ongemoeid gelaten worden.”

Demir: (schudt het hoofd) “Niet waar.”

Kitir: “Noem eens één maatregel? De kaaimantaks heeft 5 miljoen euro opgeleverd, dat hadden er 500 miljoen moeten zijn.”

Demir: “De cijfers die we uit fiscale fraude hebben gehaald zijn niet min. Minstens evenveel als in de tijd van John Crombez (sp.a) als staatssecretaris. Ik erger me trouwens ook aan het discours over de energiekosten, hoor. Waarom zijn die gestegen? Omdat we de factuur van het zonnepanelendebacle onder Freya Van den Bossche (sp.a) betalen. En als we Groen niet tegenhouden, komt daar nog een Calvo-coëf­fi­ciënt van 150 euro per gezin bij voor de financiering van gascentrales.

“De koopkracht is trouwens wel degelijk gestegen. Uit een studie van André Decoster (KU Leuven) blijkt dat iedereen erop is vooruitgegaan, met 5 procent.”

Maar ook dat de laagste inkomens het minst profiteerden.

Demir: “Voor hen hebben we een extra inspanning gedaan in de taxshift. We hebben daarnaast de laagste uitkeringen met 10 tot 15 procent verhoogd, meer dan wat Di Rupo (PS) en u ooit hebben gedaan.”

Kitir: (zit zich al even te ergeren) “Kom, kom. Laat ons een beetje correct blijven. Je springt van de hak op de tak. Ik heb het over de btw op elektriciteit en jij springt naar de zonnepanelen. In plaats van het gat daar dicht te maken, zijn jullie het driedubbele gaan vragen bij de burger.”

Demir: “Wel ja, de Freya-factuur.”

Kitir: “Jullie zaten destijds mee in de regering!”

Demir: “Maar jullie leverden de minister.”

Kitir: (kwaad) “Toe maar. En dan zeggen dat je inspanningen hebt geleverd voor de laagste inkomens? Je hebt potverdomme een indexsprong doorgevoerd. Daardoor kunnen de lonen en uitkeringen niet mee stijgen met die prijzen in de winkels.”

Demir: “Door die lagere loonkosten hebben we ruimte voor extra jobs gecreëerd.”

Kitir: “Voor wie dan? Voor wie?”

Demir: (geërgerd) “Voor hen die nog geen job hadden. We hadden vijf jaar geleden de grootste loonkostenhandicap. Wel, we hebben die teruggedrongen. En dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Daar moeten we verder op inzetten: meer jobs, betaalbare pensioenen en die laagste uitkeringen optrekken. Centrumrechts was sociale horror? Dan doe je de waarheid geweld aan.”

Kitir: “Tegenwoordig is voor sommige mensen één job niet meer voldoende om rond te komen aan het einde van de maand. En intussen zitten steeds meer mensen thuis door stress of burn-out. Terwijl er net voor de laaggeschoolden extra jobs moeten bijkomen.”

Demir: “We zijn bij de beste Europese leerlingen als het gaat over de working poor. En de flexi-jobs zijn er voor de laaggeschoolden.”

Kitir: “Zuhal, alsjeblieft. Voor een flexi-job moet je al minstens vier vijfde werken. Het helpt geen nieuwe mensen aan werk.”

Zuhal: “Zijn jullie er dan tegen dat mensen een centje kunnen bijverdienen?”

Kitir: “Neen, de vraag is of we mensen achterlaten op de arbeidsmarkt of niet. We willen niet af van de flexi-jobs in de horeca, omdat het om een heel specifieke sector gaat. Maar het systeem verder uitbreiden, is een zeer slecht idee.”

Is de pensioenleeftijd terugbrengen van 67 naar 65 nu eigenlijk een breekpunt voor sp.a? Uw voorzitter zei van niet, u zei van wel.

Kitir: “Moet ik het nog eens herhalen? Onze partij heeft drie breekpunten: de btw op elektriciteit moet naar 6 procent, de minimumpensioenen moeten naar 1.500 euro per maand en we moeten fors inzetten in de zorg. Pensioen heeft veel aspecten. Wij willen kijken naar het aantal gewerkte jaren. We werken nu gemiddeld 39 jaar, met gelijkgestelde periodes inbegrepen (met onder meer zwangerschapsverlof, ziekte, werkloosheid en brugpensioen, RW/AVB). Dat moet naar 42 jaar. Die 65 jaar is bij ons niet de focus, maar wel een richtleeftijd. Anders blijven de mensen werken tot hun 80ste.”

Maar het is geen breekpunt?

Kitir: “Onze drie breekpunten zijn duidelijk. Maar daar moet je niet één element gaan uitlichten. Het gaat om het hele pakket.”

Er wordt gespeculeerd over een coalitie tussen sp.a en N-VA. Kunnen jullie zich voorstellen dat jullie samen besturen?

Demir: “Zonder exclusieven te willen stellen, een coalitie wordt allesbehalve evident. Al heb ik veel respect voor de voortrekkersrol die John Crombez gespeeld heeft in de opvang van slachtoffers van tienerpooiers. Hij heeft mijn hulp gevraagd als staatssecretaris en ik heb die gegeven.”

Kitir: “Ik kan met de hand op het hart zeggen: er is geen voorakkoord. De kans dat Zuhal en ik ooit politiek op dezelfde lijn zitten, is trouwens onbestaande. Maar dat kan en mag in een democratie.”

Hoe goed kent u elkaar?

Kitir: “We zijn van dezelfde streek, zitten samen in het parlement, samen in de commissie Sociale Zekerheid…”

Demir: (vult aan) “En nu ook samen in de gemeenteraad in Genk.

“Meryame vraagt geregeld hoe het met me gaat. Ze is ook op babybezoek geweest toen mijn dochter geboren was, dat vond ik erg mooi. Van de andere partijen is niemand langs geweest, behalve Maggie De Block (Open Vld) in het ziekenhuis. Ik apprecieer ook aan Meryame dat ze heel rechtuit is en zegt waar het op staat. Bij Wouter Beke of Jo Vandeurzen (beiden CD&V), ook Limburgers, is het toch altijd zoeken naar een dubbele bodem.

Kitir: “Ik weet dat Zuhal me zal steunen wanneer het echt nodig is. Toen Luk Van Biesen tegen me uitviel in de Kamer (Hij zou haar in 2016 hebben toegesnauwd terug naar Marokko te gaan, RW/AVB), is zij als eerste rechtgestaan. Zonder aarzeling kwam ze los van de partijtegenstellingen.

“Er kunnen soms harde woorden vallen, maar nooit gaan we weg uit een debat met de gedachte: ‘Jou wil ik nooit meer zien.’ Wat voor signaal geef je dan ook aan de samenleving?”

Demir: (knikt) “Het is net gezond in een democratie dat meningen botsen. Maar dan wel op een respectvolle manier.”

Over botsende meningen: op Studio Brussel is nu Ramadamadingdong te horen. U bent daarover heel ontstemd, mevrouw Demir.

Demir: “Ik heb me echt gestoord aan het promofilmpje. Waarom zitten daar volledig bedekte vrouwen in? Pas op, ik wil het programma een kans geven. Maar ik hoop wel dat ze álle facetten aan bod laten komen. Dat er ook gesproken wordt over kinderen die op heel jonge leeftijd al vasten. Over de arbeidsongevallen. Over de toename van de criminaliteit in die maand. Dat het niet alleen gaat over alles wat tof en gezellig is aan de ramadan.”

Voor zover bekend zijn dat marginale verschijnselen.

Demir: “Dat vind ik niet. En ze moeten toch niet verzwegen worden in het programma?”

Kitir: (zucht) “Problemen benoemen is oké, maar waarom moet je kleine dingen per se uitvergroten? De dingen die we gemeenschappelijk hebben zijn zoveel groter, maar die worden geminimaliseerd. Jij grijpt iedere kans aan om jóúw visie op de islam te geven. Dat is niet dé islam. Wat heb je nu opgelost? Niks. Het enige resultaat is verdere polarisering.”

N-VA-voorzitter Bart De Wever stuurde zelf recent nog aan op een meer inclusief in plaats van polariserend nationalisme.

Demir: “Ik heb geen instructies gekregen in ieder geval. (lacht) Maar problemen benoemen is niet hetzelfde als polariseren.”