De vraag dringt zich op: zijn we getuige van een staatsgreep in de VS?

Steeds openlijker speculeren Republikeinen over een tweede termijn voor de Amerikaanse president Donald Trump, ook al heeft hij volgens de huidige tellingen de verkiezingen van Joe Biden verloren en zijn er geen aanwijzingen dat er op grote schaal is gefraudeerd. Zelfs senatoren die in eerste instantie terughoudend waren, zetten nu vraagtekens bij de verkiezingsuitslag.

Dinsdag was het minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo die openlijk zei te hopen dat Trump president blijft.

Toen hij tijdens een persconferentie eerst met een grijns had gezegd dat hij werkt aan “een soepele machtsoverdracht naar een tweede termijn voor de regering-Trump”, werd dat door sommigen eerst nog afgedaan als een (slechte) grap. Maar in een interview op Fox News later die dag zei Pompeo dat hij de winst van Biden niet erkende. “We zullen zien wat de kiezers hebben besloten, als alle stemmen zijn uitgebracht”, zei hij, hoewel alle stemmen al zijn uitgebracht. En even later: “Ik ben trots op wat we de afgelopen vier jaar als team hebben gepresteerd. Ik hoop dat we de tijd krijgen om daarmee door te gaan.”

Bovendien wees hij op de mogelijkheid van juridische stappen tegen Biden, als die niet uitkijkt met zijn gesprekken met buitenlandse leiders. “Ik hoop dat zij de wet niet overtreden. Ik ben ervan overtuigd dat het ministerie van Justitie een oogje in het zeil houdt.”

‘Gevaarlijk’

De Democratische senator Bob Menendez, woordvoerder Buitenlandse Zaken, noemde de uitspraken “gevaarlijk”.

De Republikeinse senator Roy Blunt, die twee dagen geleden nog liet weten dat het ‘onwaarschijnlijk’ is dat het aanvechten van de verkiezingen de uitslag zal veranderen, zei dinsdag ineens dat “Trump misschien helemaal niet door Biden verslagen is”.

En toen de Republikeinse senator Ron Johnson gevraagd werd of hij Biden al heeft gefeliciteerd, zei hij: “Nee. Niets om hem mee te feliciteren.” Johnson noemde de vreedzame overdracht van de macht vijf jaar geleden, toen hij een wet door de Senaat leidde die dat proces zou verbeteren, “een van de hoogtepunten van onze democratie”.

Rechtszaken

De vraag is wat de Republikeinen met al die twijfel opschieten. De tot dusver aangespannen rechtszaken hebben nergens toe geleid: de vermeende fraudegevallen smelten voor de ogen van de rechters als sneeuw voor de zon. Ook zijn de aantallen te klein om de uitslag te doen kantelen,

Maar de Trump-campagne stuurt er nu aan om algehele onvrede over het verkiezingsproces te zaaien. Ook minister van Justitie Bill Barr helpt daarbij mee: maandag liet hij weten dat het OM ook verkiezingsfraude gaat onderzoeken.

Het eindspel, zo suggereren sommige Republikeinen, zou zijn om het Electoral College – het college dat uiteindelijk de president kiest – niet door de stemmen van de bevolking te laten aanwijzen, maar door de (Republikeinse) volksvertegenwoordigers is sommige sleutelstaten zoals Pennsylvania. Die zijn daartoe bevoegd als de verkiezingen “hebben gefaald in het maken van een keuze”, aldus de Amerikaanse wet. Volgens Harvard-hoogleraars Lawrence Lessig zou vermeende stembusfraude voor volksvertegenwoordigers een argument kunnen zijn om het Kiescollege zélf te bepalen.

Ook Pompeo wees dinsdag op “het zeer gedetailleerde proces” dat “bepaalt hoe de kiesmannen stemmen”, toen hij betoogde dat nog niet duidelijk is wie de nieuwe president van de Verenigde Staten wordt. Dat is onzin: de uitslag van de verkiezingen is bekend, en die bepaalt hoe de kiesmannen stemmen. Het “zeer gedetailleerde proces” treedt alleen in werking als je op een ándere manier je kiesmannen wilt kiezen.

Supreme Court

Overigens zou dat proces waarschijnlijk bij het Supreme Court belanden. De verhouding in het hoogste Amerikaanse hof is 6-3 in het voordeel van de conservatieven.

Mocht de route via het Kiescollege niet lukken, dan is in elk geval de legitimiteit van Biden sterk ondergraven – op een manier die in de Verenigde Staten wordt vergeleken met de ‘birther’-theorie, de leugen dat Barack Obama niet in de VS zou zijn geboren en daarom geen president had mogen zijn.

Een andere opvallende ontwikkeling dinsdag was dat in het Pentagon na het vertrek van minister van Defensie Mark Esper ook andere hoge functionarissen door Trump-loyalisten zijn vervangen. Eén van de nieuwkomers is Anthony Tata, een complotdenker die Obama een “terroristenleider” heeft genoemd.