De soldaten van Trump zijn pas net begonnen: ‘We krijgen onze president of we sterven’

Een vrouw in uniform die zich ‘Little Bit’ noemt (haar gevechtsnaam, zegt ze), kijkt op haar telefoon, ziet een rondje op de kaart en ziet dan waar haar kompanen voor de dag zich hebben verzameld, vorige week woensdag op het grasveld van de Mall in Washington. Daar ziet ze meer mensen in camouflagekleding, met helmen op, met een walkietalkie op de schouder, flesje pepperspray in een zakje op de buik, soms een vlag in de hand. Ze groeten elkaar – de vrouw stelt zich ook aan hen voor als Little Bit – en kijken verwachtingsvol naar het Capitool. ‘Let’s go!’, zegt een van de mannen, met de toon van een militair bevel, en het kleine bataljon van twintig, dertig man zet zich in beweging.

Wie zij zijn? Three Percenters, Oath Keepers, van alles wat, zegt de vrouw nog. “We hebben allemaal hetzelfde doel. We zijn allemaal patriotten.”

Zo begint het – en een paar uur later zijn sommigen van hen terug te zien op de beelden vanuit het Capitool. Dit was geen toeval. Dit was de bedoeling.

Wie zijn die lui? Wat waren ze precies van plan, vorige week? En: wat zijn ze verder van plan, komende zondag, komende maandag, komende woensdag, en de dagen en weken en maanden daarna?

Demonstraties dit weekend

Dit weekend zijn verschillende demonstraties gepland van zulke milities en rechts-extremistische groeperingen. Op digitale platforms worden onder meer flyers uitgedeeld voor “de grootste gewapende mars ooit gehouden op Amerikaanse bodem”, die zondag vanaf 12.00 uur moet plaatsvinden in hoofdstad Washington en de vijftig andere ‘capitals’, de hoofdsteden van de staten, die allemaal zo’n trots gebouw hebben, vaak ook met zo’n koepel. Het afgelopen jaar is daar veel geprotesteerd tegen de lockdowns.

Op maandag, Martin Luther King Day – een vrije dag die jaarlijks door allerlei groeperingen wordt aangegrepen om te demonstreren – is er een auto-optocht van vuurwapenvoorvechters vanuit alle hoeken van Virginia naar de hoofdstad Richmond. En op woensdag is in Washington de inauguratie van Joe Biden – een gelegenheid waarvoor veertienduizend soldaten naar de hoofdstad zijn gesommeerd en het Capitool is omgetoverd tot iets wat lijkt op de Green Zone in Bagdad, vijftien jaar geleden.

De FBI, die voorafgaand aan de opstand op 6 januari steken heeft laten vallen, vreest nu voor de zekerheid het ergste. Woensdag waarschuwde FBI-directeur Christopher Wray alle politiekorpsen om alert te zijn. Zijn grootste zorg is dat, nu het Capitool is getransformeerd tot een versterkte citadel, minder goed beschermde federale gebouwen of huizen van politici worden aangevallen.

De Republikeinse afgevaardigde Peter Meijer, die woensdag voor impeachment van president Donald Trump stemde, zei een dag later dat hij een kogelvrij vest nodig heeft en zijn dagen onvoorspelbaarder probeert te maken. Democratische Congresleden werden maandag gewaarschuwd door de (nieuwe) baas van de Capitol Police, dat er een complot rondwaart om Democraten te vermoorden.

De waarschuwingen zijn gebaseerd op ‘rauwe inlichtingen’, ongefilterd en niet gecontroleerd, en gespeend van details. En er zijn rechtse websites, zoals Infowars, die hun bezoekers inmiddels afraden naar de staatshoofdsteden te gaan – het zou een valstrik zijn om hun wapens af te pakken.

Maar de FBI heeft zijn les geleerd. Toen de dienst begin januari doorkreeg dat er iets op handen was op 6 januari, bagatelliseerden de agenten dat. Ook waren ze bang dat ze, als ze de geruchten wel zouden natrekken, zouden botsen met het eerste amendement van de Amerikaanse Grondwet, het recht op vrije meningsuiting.

Oproepen tot geweld

Volgens een rapport, opgesteld door het FBI-bureau in Norfolk, Virginia, hadden samenzweerders een kaart van het ondergrondse gangenstelsel van het Capitool-complex. Er stond in dat ze afspraken maakten op verzamelpunten. En het bevatte expliciete oproepen tot geweld. “Sta klaar om te vechten. Het Congres moet glas horen breken, moet deuren ingetrapt horen worden, en bloed zien vloeien van hun BLM- en Pantifa-slaafsoldaten”, waarbij BLM staat voor Black Lives Matter en Pantifa een denigrerende verwijzing is naar de antifascistische Antifa-beweging. “Houd op dit een mars te noemen, of een rally, of een protest. Maak je klaar voor oorlog. We krijgen onze president of we sterven.”

Sinds 6 januari weet de FBI: dit was geen bluf. De woede is echt en de bron van de woede is duidelijk. Deze mensen vinden – nadat Trump, de Republikeinen en de rechtse media dat twee maanden lang hadden geroepen – dat de verkiezingen zijn gestolen.

Wie bij de demonstratie was, heeft kunnen zien dat lang niet iedereen het Capitool bestormde. Na de toespraken was het lunchtijd, en duizenden Trump-aanhangers bleven op het gras picknicken om een broodje te eten, of belandden op terrassen van (soms dure) restaurants in de stad. Maar er was een voorhoede die, al voordat Trump klaar was met zijn toespraak, naar het Capitool toog om te doen waarvoor ze gekomen waren. En er waren duizenden meelopers die dat misschien pas op de dag zelf bedachten, maar óók op de gronden van het Capitool eindigden.

Verschillende groeperingen

De groepen in de voorhoede waren oude bekenden, die het afgelopen jaar al vaker vooropgingen in de strijd. De Proud Boys, de knokploegjongens die graag white-powergebaren maken als ze op de foto gaan. De Three Percenters in hun camouflagekleding, een militie die zich heeft genoemd naar de 3 procent van de bevolking die in de 18de eeuw de wapens zou hebben opgenomen tegen de Engelsen en het nu tijd vindt voor een nieuw 1776. De Oath Keepers, vooral bestaand uit oud-militairen. De Boogaloo Bois in hun hawaiishirts, uit op een tweede burgeroorlog, en vorig jaar vergevorderd met een plan om de gouverneur van Michigan te ontvoeren. De QAnon-aanhangers, die in de bestorming van het Capitool de door hen verwachte ‘storm’ zagen. En daarachter de evangelische christenen, soms met spandoeken waarop Trump voor messias moest doorgaan.

Ook binnen die groepen is niet iedereen hetzelfde: zo zijn er ook latino’s en Afro-Amerikanen lid van de Proud Boys, ondanks hun aandrang om ruzie te zoeken met zwarte Amerikanen. De Boogaloo Bois variëren van anarchistische libertariërs tot totalitaire neonazi’s. Nog paradoxaler: de Boogaloo-figuren, die afgelopen jaar onder meer politiemannen hebben vermoord, zie je soms optrekken met de Oath Keepers, die juist fervente aanhangers zijn van Back the Blue, een steuncampagne voor agenten (in het blauw) – al bleek daar op 6 januari weinig van.

Maar wat ze gemeen hebben, is het idee dat het land van hén is, en dat dat land wordt afgepakt door mensen die niet zo wit, christelijk of patriottisch zijn als zijzelf. Dat gaat gepaard met racistisch extremisme, en wat ‘accelerationisme’ wordt genoemd: het idee dat de ondergang van de maatschappij onvermijdelijk is en het best een handje kan worden geholpen, door geweld te ontketenen en te hopen op een kettingreactie.

Hulp van binnenuit

Het is zelfs mogelijk dat ze hulp van binnenuit hebben gekregen. Democratische parlementariërs beschuldigen QAnon-Congreslid Marjorie Taylor Greene ervan een dag voor de aanval een rondleiding te hebben gegeven aan de opstandelingen. Ook waren drie Republikeinse afgevaardigden betrokken bij de organisatie van de mars.

In een briefing voor het Congres op woensdag stelde Lisa Sacco van de Congressional Research Service dat de opstandelingen ‘binnenlandse terroristen’ kunnen worden genoemd. “Binnenlands terrorisme is gedefinieerd als een illegale daad die levens in gevaar brengt en bedoeld is om de burgerbevolking te intimideren of regeringsbeleid te beïnvloeden door intimidatie of dwang, of geweld.”

Hun aantal en activiteit vertoonden al een stijgende lijn. In het rapport The War Comes Home: The Evolution of Domestic Terrorism in the United States van het Center for Strategic and International Studies, dat in oktober 2020 is verschenen, staat dat rechts-extremisten en racisten verantwoordelijk waren voor tweederde van de terreuraanslagen in dat jaar. Ook het ministerie van Binnenlandse Veiligheid stelt dat “raciaal en etnisch gemotiveerde extremisten, specifiek white supremacists, de hardnekkigste en dodelijkste bedreiging zullen blijven in het vaderland”.

Onderscheid tussen terroristen

Terroristen dus, maar niet alle terroristen zijn gelijk. In de VS wordt een expliciet juridisch onderscheid gemaakt tussen binnenlandse en buitenlandse terroristen. Dat draait om groepen waarvan zij lid zijn. De FBI wil binnenlandse organisaties niet ‘terroristisch’ noemen, omdat dat zou botsen met de vrijheid van meningsuiting. ‘Wij onderzoeken geweld, we onderzoeken geen ideologieën’, zei FBI-directeur Wray in 2019 tegen het Congres.

Daardoor is het vervolgen van binnenlandse terroristen een stuk lastiger dan van buitenlandse terroristen. Buitenlandse terroristen kunnen al worden opgepakt en aangeklaagd als ze “materiële steun hebben verleend aan een terroristische organisatie” – daaronder valt ook iets simpels als lidmaatschap. Binnenlandse terroristen hebben daar geen last van, omdat hun terreurorganisaties voor de wet niet bestaan.

Zo kon het gebeuren dat bijvoorbeeld Antonio LaMotta, die een dag na de presidentsverkiezingen in november met zijn AR-15-geweer naar Philadelphia was gereden om daar het tellen van de stemmen te verstoren, vorige week gewoon het Capitool kon bestormen (hij was op borgtocht vrij). Dat was onmogelijk geweest als er jihadistische stickers op zijn Hummer waren gevonden, in plaats van QAnon-stickers.

Maar het blinde geloof is vergelijkbaar. ‘Het fanatisme van die mensen is absoluut onwerkelijk’, zei Daniel Hodges, een politieman die tijdens de bestorming met zijn hoofd klem kwam te zitten tussen twee deuren in het Capitool, deze week tegen The Washington Post. Hij kon ternauwernood worden gered door zijn collega’s.

Overwinning

Zoals elk geloof groeit ook dit geloof door overwinningen, en de bestorming van het Capitool wordt als overwinning gezien. ‘We gaan hergroeperen en komen weer terug, maar dan met wapens’, zeiden twee mannen met helmen en camouflagekleren triomfantelijk, toen ze vorige week het gevecht verlieten.

De communicatie is wat lastiger geworden, sinds hun favoriete communicatieplatform Parler door Amazon de nek om is gedraaid, maar de militanten en meelopers stromen nu naar sociale kanalen op bijvoorbeeld Telegram, waar nieuwe zieltjes (‘normies’) worden gewonnen door al geradicaliseerde extremisten – waarbij de gedode Ashli Babbitt als martelaar in memes een belangrijke rol speelt, zo beschreef The Intercept deze week.

Zondag gaan ze op pad, waarschijnlijk. Naar Lansing, in Michigan. Naar St. Paul, in Minnesota. Naar Salem, Oregon, en Frankfurt, Kentucky. En naar D.C. De vraag is nu: hoeveel van die fanatiekelingen zijn er? En hoever zijn zij bereid te gaan?