NieuwsVerenigde Staten
De Senaatsmeerderheid valt niet meer te winnen, toch gaan de runoff-verkiezingen in Georgia ergens over
Omdat de Democraten wonnen in Arizona en Nevada, gaan de zogenoemde runoff-verkiezingen in Georgia niet meer over de meerderheid in de Amerikaanse Senaat. Toch valt er voor de Republikeinen en Democraten wel degelijk macht te vergaren, als zij dinsdag de laatste zetel winnen.
Met de tweede verkiezingsronde voor de Senaatszetel van Georgia komen de tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten dinsdag na een maand officieel ten einde. De strijd tussen de Democraat Raphael Warnock en de Republikein Herschel Walker is niet meer beslissend voor de meerderheid in de belangrijkste kamer van het Congres, want die is na nipte zeges in de staten Arizona en Nevada al in handen van de Democraten. Toch willen beide partijen deze runoff-verkiezingen per se winnen.
Waarom is er in Georgia een tweede ronde nodig?
De Democratische kandidaat Warnock had in de eerste ronde begin november een voorsprong van ongeveer vijftigduizend stemmen. In elke andere Amerikaanse staat zou de winst daarmee een uitgemaakte zaak zijn geweest. Maar alleen Georgia heeft een wet die voorschrijft dat een kandidaat minstens de helft van de stemmen moet hebben gehaald om tot winnaar te worden uitgeroepen. Democraat Warnock bleef steken op 49,44 procent, Republikein Walker haalde 48,5 procent van de stemmen. De ontbrekende 2 procent ging naar een onafhankelijke kandidaat, die na de eerste verkiezingsronde is afgevallen.
De verkiezingswet in Georgia stamt uit de jaren zestig en is ontworpen om zwarte politici de toegang tot de politiek te bemoeilijken. De vrees bestond dat als alle zwarte kiezers zich achter één kandidaat zouden scharen, die gemakkelijk een meerderheid zou krijgen. Daarop bedachten de witte machthebbers de kiesdrempel van 50 procent. Vroeger hadden andere zuidelijke staten vergelijkbare wetten, maar Georgia is de enige staat waar dit relikwie van de Amerikaanse segregatie nog van kracht is.
De strijd om de Senaatszetel gaat dit jaar voor het eerst tussen twee zwarte kandidaten. Maar de kandidaten vertegenwoordigen niet allebei een zwarte achterban. Volgens een peiling van NBC News stemde 70 procent van de witte kiezers op Walker. Van de Afro-Amerikanen koos 90 procent voor Warnock.
Wie zijn Walker en Warnock?
Herschel Walker is exemplarisch voor het type politicus dat zich met steun van Trump kandidaat stelde voor deze tussentijdse verkiezingen. Hij is een voormalige American Football-ster, zonder noemenswaardige politieke ervaring, maar wel met een flink aantal schandalen aan zijn broek. Zo is hij een fel tegenstander van abortus, maar zou hij in de jaren negentig wel betaald hebben voor het beëindigen van zwangerschappen van minstens twee ex-vriendinnen. Daarnaast beschuldigt Walkers zoon hem van huiselijk geweld.
Raphael Warnock is ongeveer in alles Walkers tegenpool: een dominee uit Atlanta wiens grootste bekende schandaal een winkeldiefstal in zijn jeugd is – iets wat hij zelf naar buiten heeft gebracht. Zowel op de kansel als tijdens campagnebijeenkomsten werpt hij zich op als beschermer van de zwarte bewoners van Georgia. Hij gaat fel tekeer tegen buitensporig politiegeweld en de manier waarop het zwarte Amerikanen moeilijk wordt gemaakt om te stemmen. Het zijn problemen die op veel plekken in de VS spelen, maar in Georgia bijzonder hardnekkig zijn.
Maakt die ene extra zetel in de praktijk verschil voor de Democraten?
Jazeker. Als de Democraten de race in Georgia verliezen, hebben beide partijen vijftig zetels. In dat geval geeft de stem van vicepresident Kamala Harris de doorslag, net als de afgelopen twee jaar. Een gevolg van die minimale marge is dat niemand ziek mag zijn tijdens belangrijke stemmingen, omdat senatoren lijfelijk in het Capitool aanwezig moeten zijn om te kunnen stemmen.
Zoals de keer dat de Democraat Ben Ray Lújan, senator uit New Mexico, vlak na een beroerte moest afreizen naar Washington om de aanstelling van de progressieve opperrechter Ketanji Brown Jackson niet in gevaar te brengen. Een extra zetel helpt dit probleem uit de wereld. Bovendien zou het Harris de mogelijkheid geven haar gezicht vaker buiten Washington te laten zien.
Een comfortabelere meerderheid verzwakt ook de invloed van dwarsliggers binnen de Democratische fractie. Joe Manchin uit West Virginia en Kyrsten Sinema uit Arizona, conservatiever dan de Democratische mainstream, blokkeerden maandenlang Bidens ambitieuze klimaatwet. Pas toen de scherpe kantjes van het plan waren gehaald en de naam was veranderd in het neutralere ‘inflatiereductieplan’, gingen Manchin en Sinema akkoord.
En wat hebben de Republikeinen aan een zetel extra, als ze daarmee geen meerderheid krijgen?
Voor de Republikeinen zou het grootste voordeel van een extra zetel zijn dat er in alle Senaatscommissies evenveel Republikeinen als Democraten zitten. Deze commissies nemen belangrijke beslissingen. Zo benoemen ze bijvoorbeeld (lagere) rechters en ambassadeurs. Als de verdeling binnen die commissies fiftyfifty is, kunnen de Republikeinen benoemingen en andere commissiebesluiten vertragen door elke stemming te laten eindigen in een patstelling. Dan moet de Senaat plenair over al deze kwesties stemmen, vaak met grote vertragingen tot gevolg.
In de verkiezingsuitslag van 8 november hadden de Democraten en voorsprong. Wordt het überhaupt nog spannend in Georgia?
Op het eerste gezicht lijken de Democraten licht in het voordeel. De peilingen laten zien dat Warnock zijn voorsprong sinds 8 november heeft vergroot naar 52 procent, tegenover 48 procent voor Walker. Toch is het volgens Amerikaanse analisten nog geen gelopen race. Georgia is een extreem gepolariseerde staat, waar over het algemeen de grote zwarte minderheid en hoogopgeleide witte stedelingen op de Democraten stemmen en de lager opgeleide witte bevolking op de Republikeinen. Er is ook een groep Republikeinse kiezers die Walker een te radicale Senaatskandidaat vinden.
