De rechtszaal, het favoriete slagveld van N-VA

Francken pakte vrijdagavond uit op Twitter met de meest recente procedure van het Servische gezin. Zij zijn de eersten die in de speciale wooneenheden in Steenokkerzeel verblijven. Tegen de opsluiting van gezinnen met kinderen rees de voorbije weken een storm van protest. Ons land liep al meerdere veroordelingen op omdat het gezinnen opsluit voor hun uitwijzing.

De rechtbank verbiedt nu de repatriëring van deze familie tot de raadkamer oordeelt over de wettelijkheid van hun vasthouding. Francken eindigde zijn tweet met '#procedureslag'.

Begin vorige week becommentarieerde de staatssecretaris ook uitgebreid de asielaanvraag die een van de kinderen van dit gezin had ingediend. "Die mensen worden opgestookt door advocaten om te blijven procederen", zei hij. "Ze zullen geen asiel krijgen, dus dat gezin moet terug."

Beide procedures lopen gelijktijdig, en werden opgestart door Progress Lawyers Network (PLN). Zij hebben kantoren in Antwerpen en Brussel, en specialiseren zich onder meer in vreemdelingenrecht, sociaal recht en strafrecht. Eerder traden ze op voor de ouders van Mawda, het meisje dat tijdens een achtervolging gedood werd door een politiekogel, en voor enkele Sudanezen die procedeerden tegen hun uitwijzing.

PLN is voor N-VA de gedroomde tegenstander: een groep van tientallen advocaten die van hun linkse idealen en engagement geen groot geheim maken, met vooraanstaande leden van PVDA zoals Zohra Othman of Ivo Flachet. In N-VA-kringen spreken ze spottend over 'onze goede vrienden en vriendinnen van Progress Lawyers'.

Op hun site noemt PLN zich zonder omwegen 'progressief' en staat er: "We koppelen de individuele verdediging van onze cliënten zoveel mogelijk aan de strijd voor rechten van een grotere groep mensen (...) Wij stellen vast dat de beleidsmakers vaak meer begaan zijn met het ontwikkelen van nieuwe repressieve wetten dan met het zoeken naar structurele oplossingen voor de problemen van de mensen." PLN verhult zijn eigen politieke drijfveren dus allerminst.

Frontale aanval

Bij de eerste, harde botsing van N-VA in 2016 over migratie met rechters en advocaten, was PLN al betrokken partij. Het ging toen om de aanvraag voor een humanitair visum van een Syrisch gezin uit Aleppo. Een hele maand lang bleven Francken en De Wever toen 'le gouvernement des juges' en de 'politieke actie van PVDA-advocaten' aanklagen en frontaal aanvallen. In de jaren erna hekelen de voorzitter en de staatssecretaris vaak unisono 'de pure waanzin' van rechters of advocaten wanneer hun uitspraken of conclusies hen niet zinnen.

N-VA, met Francken en De Wever op kop, pronkt haast met de tegenstand die ze van de rechterlijke macht en bepaalde advocaten ondervindt. Franckens voorgangers hadden een totaal andere houding. "Die waren veel discreter", zegt advocaat Luc Denys, al jaren een autoriteit in vreemdelingenrecht. Minister Maggie De Block (Open Vld) communiceerde zo weinig mogelijk over de rechtszaken die ingingen tegen haar beleid. Zeker toen ze dwangsommen moest betalen aan asielzoekers die geen degelijke opvang kregen, hield ze die hoge bedragen liever stil. "De Block liet haar administratie ook veel vrijer", zegt Denys nog.

Melchior Wathelet (cdH), Annemie Turtelboom (Open Vld), Patrick Dewael (Open Vld) of Johan Vande Lanotte (sp.a) – allemaal ooit bevoegd voor Asiel en Migratie – huldigden hetzelfde principe: ze voerden de juridische strijd het liefst in de rechtszaal, en niet daarbuiten.

Het lijkt erop dat N-VA via deze rechtszaken haar politieke boodschap nog meer kracht wil bijzetten: ze is tegen 'de opengrenzenlobby', voor een strikte toepassing van de huidige wet en – vooral – voor veel strengere migratiewetten op nationaal en zeker Europees niveau. Dat openlijk linkse advocaten in de rechtszaal met hen hierover in de clinch gaan, komt hen net goed uit. Zo hebben de Vlaams-nationalisten een opponent waar ze zich zonder schroom kunnen tegen afzetten.

Met hun veelvuldige kritiek op de rechtsstaat balanceren ze volgens deskundigen wel vaak op de rand van wat wettelijk toegestaan is. "Francken ondergraaft de scheiding der machten", meent Bob Pleysier, voormalig directeur van Fedasil. "Hij probeert rechters te beïnvloeden, terwijl hij zich niet mag moeien met rechtszaken."

De staatssecretaris zelf vindt dat onzin. "Wie beweert dat ik de scheiding der macht niet respecteer, moet dat principe nog maar eens onder de loep nemen", zegt hij. "Ik communiceer over procedures die anderen opstarten tegen de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) of tegen mijn kabinet. Wat is daar mis mee? Ik ben toch betrokken partij? Dit is geweeklaag."

Lees het standpunt van Koen Vidal over Francken: Zelfs als hij met vakantie is, blijft Theo Francken een fenomeen. Met enkele welgemikte tweets blijft hij het asieldebat bespelen en overheersen.