‘De eerste tekenen van ruzie dienen zich aan, maar tot nu toe houdt de eensgezindheid in de nieuwe Duitse regering stand’

Remco Andersen begon in oktober 2021 als correspondent in Duitsland, dat met een gloednieuwe regering zelf ook een nieuwe start maakte. Wat staat hen – land en journalist – te wachten in 2022?

Waarom moeten we dit jaar Duitsland goed in de gaten houden?

‘Duitsland heeft een nieuwe regering die belooft bijna alles anders te doen. Focus is het klimaat: op dat vlak heeft de nieuwe regering enorme ambities. In 2030 moet Duitsland van de kolen af zijn, waar nu nog een kwart van de energievoorziening van afhankelijk is. Van de Duitse bodem moet 2 procent worden gereserveerd voor windmolenparken en alle daken, die dat kunnen dragen qua gewicht, worden voorzien van zonnepanelen.

‘Het streven is dat het land in 2045 klimaatneutraal is. Om dat allemaal in goede banen te leiden, is een fonkelnieuw ministerie in het leven geroepen, met één minister voor Economische Zaken en Klimaatbescherming: twee departementen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit jaar gaan we zien in hoeverre de regering haar plannen kan verwezenlijken.

‘Ook op andere vlakken zal de nieuwe koers van Duitsland duidelijk worden. Internationale verhoudingen, bijvoorbeeld. Merkel nam weinig risico, was meer van het pappen en nathouden. De nieuwe regering wil het over een andere boeg gooien, waarbij mensenrechten en internationale rechtsorde leidend zijn voor het beleid. De gespannen situatie in Oekraïne wordt daarvan de eerste test. Hoe stelt het invloedrijke Duitsland zich op?’

Wat is de belangrijkste vraag waarmee jij het nieuwe jaar in gaat?

‘Ik ben benieuwd of de eensgezindheid binnen de driepartijencoalitie standhoudt. Dat zie je bijvoorbeeld bij de discussie rond wat ‘groene energie’ is, waaronder de EU gas en kernenergie wil scharen. De Groenen hebben grote moeite met dat laatste.

‘De dreigende invasie van Oekraïne kan binnen de coalitie de discussie over de Russische gaspijpleiding Nordstream 2 opnieuw onder druk zetten. Rusland wil met Nordstream 2 meer gas rechtstreeks naar Duitsland pompen, en kan daarmee Oekraïne omzeilen. Groenen-leider Annalena Baerbock, tevens minister van Buitenlandse Zaken, dreigt Rusland geen toestemming te geven voor de pijplijn als het conflict escaleert, maar SPD-leider Scholtz staat wél positief tegenover de pijplijn. De eerste tekenen van ruzie dienen zich dus aan, maar tot nu toe houdt de eensgezindheid stand.’

Wat staat er op het spel?

‘De politieke koers van het machtigste land in Europa. En het is interessant om te zien hoe het een regering vergaat die tot radicale verandering besluit. De regering belooft het helemaal anders te gaan doen op het gebied van klimaat in een land waar ze nu nog met 180 kilometer per uur over de snelweg scheuren. Het zou kunnen dat het allemaal onuitvoerbaar blijkt, en economisch te schadelijk. Dan is er over vier jaar weer een andere regering.

‘Stel dat het toch lukt, dan maakt Europa rasse schreden in de strijd tegen klimaatverandering. Daarvan ben ik overtuigd. Duitsland heeft onweerlegbaar invloed op andere landen: als ze daar gaan, gaan anderen mee.’

In oktober verruilde je de economieredactie voor Berlijn. Ben je inmiddels geland daar?

‘Dit is mijn derde of vierde internationale verhuizing. Inmiddels weet ik dat dat niet in drie dagen geregeld is. Toen ik na mijn correspondentschap in Beiroet terug verhuisde, stond ik de nacht voordat ik op de redactie aan de slag moest nog Ikea-meubels uit een busje te laden. Nu had ik twee weken de tijd om van Amsterdam naar Duitsland te verhuizen en hing het laatste schilderijtje al keurig aan de muur voordat ik weer aan het werk moest.’

‘Mijn hondje Wolfie moest even wennen: de eerste dagen lag het arme beestje jankend onder de bank. Maar inmiddels is ze helemaal happy en gewend aan alle nieuwe Duitse geuren en geluiden.’

Hoe was het om zo vlak voor de verkiezingen in een nieuw land aan de slag te gaan?

‘Heel interessant en heel intens. Officieel begon ik op 1 oktober, maar door de verkiezingen eind september ging ik al iets eerder aan de slag, als een soort junior-medewerker onder de vleugels van de vorige correspondent Sterre Lindhout.

‘Ik wist wel het een ander over Duitsland en mijn Duits was goed, maar na negen jaar Arabisch spreken op andere correspondentenposten was het een beetje weggezakt. Gelukkig wist ik al vrij vroeg dat ik voor deze baan zou solliciteren, dus ik ben als een bezetene Duitse kranten gaan lezen, intensieve taalcursussen gaan volgen, en gaan converseren met een Duitse die graag Nederlands wilde leren.

‘Nu kan ik me goed redden in het Duits, maar het is nog niet vloeiend. Het echtpaar Köhler dat laatst mompelend in dialect vanonder een mondkapje de coronasituatie in Saksen beschreef, verstond ik aanvankelijk voor geen meter. Maar goed, de Duitse fotograaf die met me mee was, had er ook grote moeite mee.’

Wat valt je op aan de Duitse werksfeer?

‘Wat me verrast is hoe open en meewerkend de Duitsers zijn tegenover de pers. Woordvoerders bellen steevast terug en geven actief informatie. Hier in Duitsland lijkt het wel alsof politie en andere overheidsdiensten ontzag hebben voor journalisten.

‘In november speelde Feyenoord tegen de Berlijnse voetbalclub Union Berlin. De stad wachtte met angst en beven op de komst van de supporters, want in Rotterdam waren de fans van Union hardhandig behandeld door hooligans én politie. De sfeer was grimmig en bezorgd: eerder die week hadden Feyenoordsupporters 18 meter van de Berlijnse muur beklad. De politie stond in linies opgesteld om zingende, op metroramen rammende jongemannen met hoodies in bedwang te houden.

‘Ik wilde ook graag spreken met een paar Union-fans, daarvoor moesten we dwars door de ME-linie die de twee groepen van elkaar gescheiden hield. Op het tonen van mijn perskaart zei de ME: ‘Gaat uw gang, die kant op.’ Dat is bij ons weleens anders.’