AchtergrondOorlog in Oekraïne
De dochters van Poetin: decennialang publiekelijk onzichtbaar, maar altijd in de greep van vader Vladimir
De sancties van het Westen treffen ook de twee dochters van Vladimir Poetin, Katerina en Maria. Decennialang waren zij publiekelijk onzichtbaar. Wie zijn zij? Welke band hebben zij met hun vader? En waarom hebben zij er nooit voor gekozen de achternaam van hun vader te dragen?
Sommige dingen laten zich raden, bijvoorbeeld dat Vladimir Vladimirovitsj Poetin een afwezige vader was. In de jaren dat hij meer benaderbaar was dan nu, erkende de Russische leider zelf dat er voor het vaderschap weinig tijd overbleef. Intimi van de familie vertelden dat zijn dochters Maria en Katerina hem in hun jeugd soms maanden niet zagen.
Er zitten vaak afwezige vaders onder mannen die de politieke top bereiken. Sommigen tonen wel graag hun kinderen aan de wereld. Bijna alle Trump-kinderen bekleedden prominente posities in zijn gevolg. De twee erkende Poetin-kinderen – de dochters uit zijn huwelijk met Ljoedmila Sjkrebneva, van wie hij in 2013 officieel scheidde – waren decennialang publiekelijk onzichtbaar.
Sommigen zeggen dat Poetin zijn dochters bewust ‘wegmoffelde’, anderen dat zij zelf de schijnwerpers meden. Beide dochters dragen de familienaam niet. De oudste dochter werd in april 1985 in toenmalig Leningrad geboren als Maria Vladimirovna Poetina, maar gaat door het leven als Maria Vorontsova, en dat is geen naam van een echtgenoot. Haar zus Jekaterina Vladimirovna Poetina werd zestien maanden later geboren in Dresden – waar Poetin eind 1985 door de KGB, de Sovjet-staatsveiligheidsdienst, werd gestationeerd – maar gebruikt al jaren de naam Katerina Tikhonova, naar haar grootmoeder van moeders kant.
De oorlog in Oekraïne heeft aan de anonimiteit van de Poetin-dochters een eind gemaakt. Op 6 april, daags na het bekend worden van de gruweldaden van het Russische leger in Boetsja, plaatsten de Verenigde Staten zowel Maria Vorontsova als Katerina Tikhonova op de sanctielijst. “Veel van Poetins fortuin zit verborgen bij zijn familieleden”, zegt een woordvoerder van het Witte Huis. De Europese Unie en Groot-Brittannië volgden op 8 april. De afgelopen weken waren de Poetin-dochters ineens voorwerp van internationale media-aandacht. Er is gespeurd naar intimi, gegist naar partners, gegraven in archiefbeelden.
Opgegroeid in Duitsland
Voor beide dochters lijkt de inval in Oekraïne als een volkomen verrassing te zijn gekomen. Vooral oudste dochter Maria lijkt haar vader zijn speciale militaire operatie niet in dank af te nemen. Zij heeft het vaakst geprobeerd onafhankelijk van hem carrière te maken en stond op het punt in Moskou een medische privékliniek te openen voor een rijke internationale klandizie – een project waaraan de nieuwe sancties tegen Rusland in één keer een eind hebben gemaakt.
Beide Poetin-dochters spreken vloeiend Duits. Ze zaten in Dresden op de kleuterschool. Na de val van de Muur verhuisden ze naar Leningrad (vanaf 1991 weer Sint-Petersburg), maar een paar jaar later waren ze terug in Dresden. Het waren de wilde jaren 90, in Sint-Petersburg woedden bendeoorlogen, Poetin regelde voor zijn dochters een veilige Duitse privéschool. Deze vader, zeiden bekenden van de familie, was afwezig maar wel ‘beschermend op afstand’. Poetins Stasi-collega Matthias Warnig – tegenwoordig uitvoerend directeur van Nord Stream AG dat gas van Rusland naar Duitsland pompt – was in die jaren de voogd van de meisjes.
Maria studeerde aan het begin van de 21ste eeuw biologie in Sint-Petersburg en geneeskunde in Moskou, Katerina wis- en natuurkunde in Moskou. Beide Poetin-dochters zijn geprezen als voortreffelijke studenten. Het is niet uitgesloten dat ze dat waren, maar zeker is het ook niet. Kinderen van Sovjet-elites voltooiden tot 1991 steevast prestigieuze opleidingen met hoge cijfers. Beide dochters van Poetin studeerden aan Russische staatsuniversiteiten toen de macht van hun vader al bijna totaal was.
Nederlandse connectie
Zowel in haar beroeps- als partnerkeuze lijkt jongste dochter Katerina na haar studie in het netwerk van haar vader te zijn gebleven. Ze liet zich benoemen tot hoofd van het kenniscentrum Innopraktika van de Universiteit van Moskou. Van 2013 tot 2018 was ze gehuwd met de zoon van oligarch Nilokai Sjamalov, een vertrouweling van haar vader. In die jaren werd ze vaak gezien bij diens villa in het Franse Biarritz. Online circuleren beelden van Katerina waarin ze haar hobby beoefent, de acrobatische rock-’n-roll. In 2013 werd ze – met een andere danspartner dan haar toenmalige echtgenoot – vijfde op een toernooi in Zwitserland.
Van Poetins oudste dochter Maria zijn meer beelden. Niet lang voor de oorlog werd ze nog op de Russische staatstelevisie geïnterviewd in haar functie van kinderendocrinoloog. Kijkers verkeerden in het ongewisse dat deze arts ‘de dochter van’ was. In tegenstelling tot haar jongere zus lijkt Maria de ambitie te hebben gekoesterd buiten het netwerk van haar vader te treden. Een aanwijzing in die richting is dat ze koos voor een West-Europese partner. Of Maria ooit officieel getrouwd is geweest met de Nederlandse marinierszoon Jorrit Faassen (1980), is onderwerp van speculatie. In maart ontkende Faassen tegenover nieuwswebsite Follow the Money ooit de schoonzoon van Poetin te zijn geweest: “Ik wil dat verhaal best eens uit de wereld helpen.”
Faassen verklaart al jaren met een andere Russische vrouw in Moskou te wonen – reconstructies laten er desondanks weinig twijfel over bestaan dat hij en de oudste dochter van Poetin een tijd samen waren en een zoon hebben. Vermoedelijk bekleedde Faassen in die jaren functies bij het technische constructiebedrijf Strojtransgaz, alsook bij Gazprom. Tot 2015 verbleven hij en Maria gedeelten van het jaar in een luxeappartement in de Krimwijk van Voorschoten. De maatregelen die volgden op de ramp met de MH17 zouden de twee hebben genoopt zich daarna niet meer in Nederland te vertonen. Ergens in de jaren die volgden gingen ze in Moskou uit elkaar.
Op afstand beschermend
In 2017 werd Maria gezien met een jongere Russische man, Jevgeni Nagorni, met wie ze ook een zoon heeft. Opnieuw was dit geen ‘veilige’ partnerkeuze, want deze man had het regime van haar vader medio 2013 op sociale media nog gehekeld als politiestaat. Tegenwoordig onthoudt hij zich van commentaar en staat hij op de loonlijst van het gasbedrijf Novatek. In 2019 werden hij en Maria dansend gefotografeerd op een bruiloft van vrienden in Italië.
In Italië zullen ze niet snel weer worden gezien. Sinds 8 april geldt in de hele Europese Unie een inreisverbod voor zowel Maria Vorontsova als haar zus. De Britse Daily Mail meldde dat de oudste Poetin-dochter haar 37ste verjaardag op 28 april had willen vieren op een tropisch eiland van een bevriend land, maar dat haar vader in het Kremlin daar ‘om veiligheidsredenen’ geen toestemming voor gaf. Poetinologen zagen hier weer de vader aan het werk die, weliswaar op afstand, ‘beschermend’ kan handelen.
Ljoedmila Alexandrovna Sjkrebneva, de ex-vrouw van Poetin
De moeder van Maria en Katerina was van 1983 tot 2013 officieel getrouwd met de vader. Zij bracht hun twee dochters discipline bij, hij was degene die hen verwende, verklapte ze toen ze nog dienst deed als Ruslands first lady. Of dit huwelijk voortvloeide uit een grote liefde wordt door poetinologen betwijfeld. Poetin zelf ging zover te verklaren dat hij het begin jaren 80 ‘tijd vond om te trouwen’.
Ljoedmila Sjkrebneva werd in 1958 geboren in Kaliningrad, tot 1946 de Duitse stad Königsberg. Voor haar huwelijk met Poetin werkte ze als stewardess voor Aeroflot, later was ze lerares Duits. In 2013 gingen zij en Poetin officieel uit elkaar, na jarenlang gescheiden te hebben geleefd. Vermoed wordt dat Poetin in de 21ste eeuw nog enkele andere kinderen heeft verwekt, officieel is daar niets over naar buiten gebracht. Zijn ex-vrouw werd in 2017 in een villa aan de Franse kust gesignaleerd met een twintig jaar jongere man, met wie ze al in 2015 hertrouwd zou zijn. Vorige week kondigde het Verenigd Koninkrijk aan dat de sancties worden uitgebreid naar meer mensen die dicht bij Poetin staan, onder wie Ljoedmila Sjkrebneva.
Vladimir Spridonovitsj Poetin, de vader van Poetin
Omdat Vladimir Poetin een staatsveiligheidsagent was van de Sovjet-Unie, zijn er weinig officiële biografische gegevens. Zijn vader Vladimir Spridonovitsj Poetin werd geboren in 1911, zat in de jaren 30 bij de Sovjet-marine en vocht in de Tweede Wereldoorlog bij een paramilitaire eenheid van de staatsveiligheidsdienst NKVD, de voorloper van de KGB. Poetins moeder Maria Ivanovna Shelomova was ook van 1911. Beide ouders waren bij Poetins geboorte in 1952 al 41. Daarvoor hadden ze twee zoons verloren. Hun eerste zoon Albert overleed in de jaren 30 kort na de geboorte. Hun tweede zoon Viktor was van 1940 en stierf tijdens het Duitse beleg van Leningrad in 1942 aan difterie. De Israëlische psychotherapeut Avidan Milevsky ontwaarde in Poetins karakter sporen van overbescherming in zijn kindertijd. “Zijn ouders voedden hem niet alleen als enig kind op, maar deden dat ook nog nadat ze hun eerste twee kinderen hadden verloren.”
