Daarom ziet u overal N-VA-advertenties

N-VA-politici die lachend door de Nekkerhal paraderen, schijnbaar in gesprek met elkaar. Renners die zich in V-vorm over de Vlaamse wegen ploeteren. Of zelfs een verkiezingsboekje dat tussen de krant geplooid zat. Het zijn slechts enkele van de voorbeelden van N-VA-advertenties die de laatste weken te zien waren, zowel in klassieke media als op het internet. Zeggen dat de Vlaams-nationalisten alomtegenwoordig zijn, is een understatement van jewelste.

De Vlaams-nationalisten hebben natuurlijk wel een traditie van grote, strakke en dus dure verkiezingscampagnes. Denk maar aan de advertenties over het Marrakech-pact die ze eind vorig jaar verspreidden. Of de zogenaamde Thunderclap, waarmee ze al haar leden dezelfde boodschap liet uitsturen in aanloop naar de verkiezingen in 2014. “Die campagne van N-VA in 2014 was opvallend duurder en groter dan die van de andere partijen”, zegt politicoloog Bart Maddens (KU Leuven), die al jaren onderzoek doet naar partijfinanciering. En toch valt de huidige aanwezigheid op. Hoe komt dat? Ook lezers van deze krant vroegen het zich af.

1 miljoen

Omdat ze de grootste partij is en daardoor meer mag uitgeven, luidt het antwoord. Bovendien kán ze dat geld ook uitgeven omdat ze de rijkste van alle Belgische partijen is. Dat komt in de eerste plaats omdat N-VA, als grootste partij bij de laatste verkiezingen, de hoogste partijdotatie krijgt. Al is het niet zo dat partijen zomaar mogen uitgeven wat ze willen. Sinds 1989 gelden er maximumbedragen voor elke verkiezingsperiode. Zowel de partij als elke kandidaat krijgt een maximumbedrag opgelegd dat ze mag spenderen.

Voor de partij ligt dat op 1 miljoen euro per verkiezingscampagne: voor de combinatie van federale, Vlaamse en Europese verkiezingen mogen ze dus slechts één keer 1 miljoen euro uitgeven.

Het bedrag per kandidaat hangt af van de grootte van de kieskring. In Antwerpen bijvoorbeeld, de grootste kieskring, mag een partij 54.937 euro per verkozen kandidaat plus één uitgeven. De N-VA heeft er elf zetels, wat betekent dat de partij er twaalf keer die som mag spenderen. Groen, met twee zetels, mag dat maar drie keer doen. Voor de andere kandidaten op de lijst geldt een limiet van 5.000 euro per niet-verkozen kandidaat en eerste opvolgers, de andere opvolgers elk 2.500 euro. Partijen zonder verkozen kandidaat, zoals de PVDA, mogen één kandidaat aanduiden die ook net geen 55.000 euro mogen uitgeven.

Doorsluizen

De kandidaten betalen die sommen wel niet allemaal zelf. Partijen nemen een deel van die kosten op zich. “Ze bieden kandidaten bijvoorbeeld aan om een folder te drukken waarin ze worden afgebeeld. In ruil daarvoor biedt elke kandidaat een deel van zijn maximumbedrag aan. Eigenlijk sluizen de partijen zo geld door naar de provinciale lijsten”, zegt Maddens.

Het is een trucje dat alle partijen kennen. Samen met zijn collega’s Jef Smulders en Gert-Jan Put berekende Maddens dat partijen gemiddeld 79,9 procent van de kosten voor hun kandidaten op zich nemen. Het kan mede verklaren waarom u zoveel advertenties van N-VA-politici in de Nekkerhal ziet.

Het financieringssysteem zorgt voor grote verschillen tussen de verschillende budgetten. Gesteld dat ze haar maximum benut, zit N-VA op een bedrag van 6,6 miljoen euro. CD&V is de eerste achtervolger met 5,2 miljoen euro. Daarna volgen Open Vld (4,8 miljoen), sp.a (4,6 miljoen), Groen (4 miljoen) en Vlaams Belang (3,7 miljoen).

Onder andere Groen klaagt dat systeem van verkiezingsfinanciering aan en pleit ervoor de uitgavenplafonds gelijk te trekken. Maddens vindt die kritiek niet terecht. “In vergelijking met andere landen hebben we best al een sterk level playing field, net dankzij de plafonds. Ik zou het problematisch vinden, mochten we daar nog verder in gaan. Het is toch normaal dat de grootste partij ook de duurste campagne kan voeren?”