Buitenlander in Rusland wordt elk kwartaal aan medische en psychische keuring onderworpen

Noerbek, een Kirgizische jurist die in Moskou woont, voelt zich kerngezond. Toch gaat hij binnenkort op bezoek bij een psychiater, een drugstherapeut en een deskundige op het gebied van infectieziekten. Hem wacht een reeks aan gesprekken, röntgenfoto’s, bloed- en urinetesten. “Heel vervelend allemaal”, zegt Noerbek via de telefoon. “Dit gaat me veel tijd en geld kosten. Vooral omdat ik ieder kwartaal moet terugkomen.”

Maar hij heeft geen keus, net als alle andere buitenlanders die langer dan drie maanden in Rusland verblijven. Vanaf 29 december worden zij onderworpen aan fysieke en geestelijke gezondheidskeuringen. Vier keer per jaar moeten ze zich laten testen op hiv, lepra, syfilis, tuberculose, corona en drugsgebruik. Daarna volgt een psychiatrisch onderzoek. Wie in Rusland wil blijven, dient tevens zijn biometrische gegevens af te staan aan de Russische autoriteiten. Kinderen moeten zich vanaf hun zevende laten testen op onder meer drugsgebruik en seksueel overdraagbare ziekten.

Exodus uit Rusland

De invoering van de keuringen heeft te maken met de Russische nationale veiligheid en de volksgezondheid, zo is te lezen in een brief die bijgesloten is bij de wet. Maar buitenlanders zijn furieus. Internationale ondernemersverenigingen verwachten een exodus uit Rusland. “Het is lang geleden dat een wet zo’n enorme golf van onbegrip, teleurstelling en verontwaardiging heeft veroorzaakt onder duizenden buitenlandse managers”, zei de voorzitter van de Duits-Russische kamer van koophandel tegen persbureau Bloomberg.

Een buitenlandse directeur van hotelketen Accor onderging de keuring alvast. Die duurde zeven uur en omvatte tal van Russischtalige contracten die ondertekend moesten worden, zei hij tegen radiozender Business FM. “Ik heb geen idee hoe een buitenlander die geen Russisch spreekt, deze taak moet volbrengen.”

Sommige expats hopen op lakse handhaving. “Natuurlijk word ik hier niet gelukkig van, maar in de praktijk valt het misschien mee”, zegt een Nederlandse ondernemer die niet met naam in de krant wil. “Zo gaat het in Rusland met wel meer regels.”

Op papier zijn de gevolgen glashelder. Een positieve test betekent: vertrekken. Buitenlanders hebben na aankomst 30 dagen om de keuring af te leggen.

‘Mensen van andere kwaliteit’

De meeste van de 12 miljoen buitenlanders in Rusland komen uit voormalige Sovjet-republieken in Centraal-Azië. Zij staan al onder toenemende druk. Ze worden streng gecontroleerd op registratiepapieren – mensen met een Slavisch uiterlijk mogen doorlopen bij politiecontroles – en worden ook door bestuurders gediscrimineerd. Burgemeester Sergej Sobjanin van Moskou pleitte onlangs voor minder migranten in de bouwsector: “Er zijn mensen nodig van een andere kwaliteit.”

Ook Russische managers uiten onbegrip over de wet. Door reisbeperkingen in verband met de pandemie kampen zij juist met groot tekort aan arbeidskrachten.

President Poetin maakt geen aanstalten de wet te veranderen. “De president is voorstander van de meest comfortabele omstandigheden voor buitenlandse bedrijven”, aldus diens woordvoerder Dmitri Peskov. “Maar er gelden wel bepaalde regels.”