AnalyseFinanciering Brussel
Brussel vraagt meer geld bij staatshervorming: ‘Laat een deel van de middelen die hier gegenereerd worden terugvloeien’
Als de gemeenschappen zich na een nieuwe staatshervorming terugtrekken uit het Brusselse Gewest, dan moeten de gemeenschapsmiddelen voor onder meer onderwijs, zorg en cultuur wel in Brussel blijven. Dat stelt Brussels minister van Financiën Sven Gatz (Open Vld) in een opiniestuk in deze krant. Gatz eist daarnaast dat ook een groter deel van de personenbelasting van wie werkt in de hoofdstad in Brussel blijft.
“Als je de doos van Pandora wilt openen, dan moeten we het debat breed voeren”, zegt Gatz. De minister pleit er in De Morgen voor om te praten over de financiering van Brussel in de denkoefening rond een nieuwe staatshervorming met vier aparte gewesten.
“Natuurlijk mag men vanuit Vlaanderen in het kader van een nieuwe staatshervorming vragen dat Brussel zijn instellingen vereenvoudigt, zoals een fusie van de politiezones”, zegt Gatz. “Maar ik zie het debat iets te gemakkelijk evolueren naar: ‘We zullen schuiven met enkele bevoegdheden en de Brusselaars zullen wel vriendelijk knikken.’ Neen, als je zo’n ingrijpende zaak wilt doen – het afschaffen van de gemeenschappen – dan willen wij meespreken.”
Lees ook:
Standpunt: In geen enkel ander politiek domein is de kloof tussen wat beloofd en wat geleverd wordt zo groot als in de staatshervorming
De liberale minister verwijst naar het idee dat PS-voorzitter Paul Magnette op 11 december in enkele tv-studio’s opperde. Volgens Magnette kunnen zowel de gewesten als de federale overheid versterkt worden door een betere bevoegdheidsverdeling. Hij pleit voor een model van drie of vier volwaardige gewesten – Vlaanderen, Wallonië, Brussel en een Duitstalig gewest – en het opdoeken van de verschillende gemeenschappen.
Nu is het zo dat de gemeenschappen enkele belangrijke bevoegdheden als onderwijs, cultuur en welzijn financieren in Brussel. Als de gemeenschappen verdwijnen, moet het geld dat zij in Brussel besteden wel hier blijven, vindt Gatz. Dat gaat algauw over meer dan een miljard euro per jaar.
Financieringswet
Nog fundamenteler is Gatz’ pleidooi om de Financieringswet te hertekenen. Die ingewikkelde wet regelt de federale dotaties naar de gewesten en gemeenschappen en is volgens Gatz onrechtvaardig voor Brussel. “Toen die wet in 1980 opgesteld werd, was de personenbelasting de belangrijkste parameter”, zegt hij. “Als we echter naar het bruto binnenlands product kijken, leveren wij met 10 procent van de bevolking wel 20 procent van de welvaart. Dat is toch een argument om een deel van de middelen die in Brussel gegenereerd worden terug te laten vloeien naar de hoofdstad.”
Volgens professor publieke economie Willem Sas (Stirling University/KU Leuven) heeft Gatz wel een punt. “Die Financieringswet kan transparanter en de criteria waarmee ze werkt kunnen beter”, zegt hij. “Neem nu het juste retour-principe. Dat stelt dat gewesten meer geld krijgen als ze meer belastingen innen. Dat komt Vlaanderen goed uit omdat alle hoogopgeleide pendelaars belast worden in Vlaanderen en niet in Brussel. Maar als je die verdeelsleutel (deels) zou omvormen naar een werkplaatsprincipe, waarbij iedereen belast wordt op basis van de plek waar hij werkt, zou het er voor Brussel al een heel pak beter uitzien. Dat lijkt me ook geen slecht idee, om dat eens te simuleren en te zien wat dat betekent.”
Vlaams minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA) verkoos niet te reageren op het opiniestuk van minister Gatz.
