Belofte maakt schuld: scheurtjes in het pantser van Tommelein

"Politici hebben ook gevoelens." Wie eraan twijfelt of Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open Vld) wakker ligt van de kritiek aan zijn adres, mag die twijfel opbergen. "Mensen maken nu eenmaal fouten. Ik heb er geen probleem mee om dat toe te geven." Veel meer wil hij daar niet over kwijt. Omdat hij op vakantie is met zijn gezin. Maar ook omdat hij als ex-woordvoerder in de Wetstraat weet dat je een mediastorm maar beter in stilte laat overwaaien.

Zes dagen geleden was er nochtans geen wolkje aan de lucht. Na een marathonvergadering waren de Vlaamse ministers het eens geraakt over een energieplan dat de groene ambities van Vlaanderen vastlegt. "We stappen af van fossiele brandstoffen, maken gebouwen energie-efficiënt en schakelen zo veel mogelijk over naar groene warmte en energie", zei Tommelein trots. "Dit is ambitieus en haalbaar."

Een van de speerpunten was een algemeen verbod op de verkoop van stookolieketels. Vanaf 2021 zou het in Vlaanderen verboden zijn om zulke ketels te verkopen. Daarmee ging Vlaanderen verder dan de deadline van 2035 in het interfederale Energiepact. "Vlaanderen wil inderdaad sneller gaan", beaamde Tommelein. Hij voegde eraan toe dat Vlaanderen ook aan de federale regering zou vragen om de verkoop sneller te stoppen.

Lees ook: Wat blijft er nog over van het 'historische' akkoord van de Vlaamse regering?

Horrorscenario

Twee dagen later lag het verbod in de prullenmand. De brandstofsector had 48 uur moord en brand geschreeuwd over de beslissing die er zonder overleg was gekomen. Voorspelbaar, wist Tommelein. Maar toen kranten de aandacht richtten op de financiële impact op gezinnen, zag hij plotseling het horrorscenario van de Turteltaks opdoemen. De publieke verontwaardiging over die energieheffing kostte zijn voorganger Annemie Turtelboom de kop.

En dus draaide Tommelein mee met de wind. Plotseling gold het verbod niet meer voor iedereen, enkel nog bij nieuwbouw en zware renovaties. "Een communicatiefoutje", klonk het. Net zoals hij vlak na zijn intrede in de regering de Turteltaks had geminimaliseerd van 100 naar 10 euro per gezin. Die solo-actie wekte wrevel bij zijn coalitiepartners, maar uiteindelijk kreeg hij zijn zin. Want wie kon er tegen zijn?

Ook nu lijkt Tommelein, die altijd een paar stappen verder denkt, zijn slag thuis te halen. Het stookolieverbod is niemand in de Wetstraat een crisis waard. Toch is de minister nog niet buiten schot. Het verbod tegen 2021 staat nog altijd in steen gebeiteld in het Energieplan. Dat kan, zeker in de aanloop naar de verkiezingen, nog voor problemen zorgen.

Minder windmolens

Bovendien blijkt het Energieplan een pak minder ambitieus dan Tommelein had gewild. Tegen 2030 wil de Vlaamse regering 12.000 GWh groene elektriciteit opwekken. Dat is 9 procent minder dan de blauwe energieminister had voorgesteld. Dat berekende De Tijd, die het oorspronkelijke voorstel van Tommelein kon inkijken.

Uit de berekening blijkt dat Tommelein de productie van windenergie wou verdubbelen tegen 2030, maar ook die ambitie werd fors teruggeschroefd. In plaats van 300 extra windturbines ligt de lat nu op 200. Net zoals de ambitie voor de productie van groene warmte 14 procent lager ligt. Meevaller is wel dat Vlaanderen zichzelf strengere ambities oplegt dan gepland op het vlak van biobrandstoffen.

Dat de uitkomst van Tommeleins plannen soms lager uitvalt, blijkt ook uit de verwarring rond de verlaging van het btw-tarief voor de afbraak en wederopbouw van gebouwen. De minister kondigde aan dat Vlaanderen het lage btw-tarief van 6 procent voor sloop en heropbouw wil uitbreiden naar alle stads-en dorpskernen. Tot nu toe geldt die enkel in de centrumsteden. Vlaanderen zou ook werk maken van een extra slooppremie.

Maar in werkelijkheid is de federale regering bevoegd voor btw-tarieven. Bovendien zou Europa een algemene verlaging niet zomaar laten passeren. En voor de slooppremie is Vlaanderen wel bevoegd, maar heeft het nog geen concreet plan.

Echt veel tegenwind ondervindt Tommelein voorlopig niet, al is het maar omdat de halve Wetstraat op vakantie is. De samenloop van omstandigheden toont wel aan dat Tommeleins voluntarisme, die al menig kiezer overtuigde om voor hem te stemmen, ook kan omslaan in een handicap. Want sympathiek of niet, wie te veel beloftes maakt en niet invult, heeft altijd wat uit te leggen.