Al dertien federale onderhandelaars passeerden de revue sinds de verkiezingen: kent u ze nog allemaal?

Dat ze het toch nog eens gaan proberen de komende weken: een meerderheid zoeken, ondanks de verwoede pogingen die nu al een jaar worden ondernomen. En dat het toch nog eens geverifieerd moet worden, of N-VA en PS nu echt, maar dan ook echt niet in een regering kunnen. Want je weet maar nooit dat de geesten ondertussen misschien gerijpt zijn.

Dat was zowat de boodschap van de drie voorzitters van meerderheidspartijen CD&V, Open Vld en MR woensdagmiddag na hun aanstelling als nieuwe onderhandelaars. Concreet zullen ze “een opdracht opnemen om bijkomende regeringspartners te zoeken die zich willen aansluiten bij de huidige regeringspartijen om tot een parlementaire meerderheid te komen die een krachtdadig steun- en herstelbeleid zal voeren”.

Voor Coens en Bouchez is het al de tweede opdracht die ze krijgen sinds de verkiezingen, voor Lachaert is het als kersvers voorzitter een primeur. Bij hun werkzaamheden zullen ze zich ook baseren op bepaalde conclusies van hun voorgangers Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) klinkt het. Die op hun beurt dan weer voortborduurden op de conclusies van hún voorgangers. De reeks onderhandelaars, met telkens bijhorende conclusies, nota’s, werkdocumenten, verslagen en rapporten oogt stilaan dan ook indrukwekkend.

30 mei 2019 - 7 oktober 2019: informateurs Didier Reynders (MR) en Johan Vande Lanotte (sp.a)

Vier dagen na de verkiezingen - en nadat N-VA-voorzitter Bart De Wever koning Filip voldoende Dafalgan Forte toewenst - stuurt het staatshoofd twee ervaren rotten het veld in om de temperatuur bij de partijen te meten. De uittredende Zweedse regering heeft geen meerderheid meer, langs Vlaamse kant is een meerderheid zonder N-VA onmogelijk, en de PS is langs Franstalige kant dan weer incontournable.

Reynders en Vande Lanotte blijven meer dan vier maanden aan zet in een poging PS en N-VA samen te brengen. Maar gaandeweg groeit het pessimisme, waardoor Vande Lanotte zijn ondertussen legendarische paarden-metaforen telkens weer mag bijsturen. Van ‘Je kunt het paard naar de drinkbak leiden, maar het moet ook nog willen drinken’ over ‘Het zal deze keer ook kwestie zijn van genoeg water te hebben als het paard wil drinken. Want de tocht kan ver zijn’, eindigen we op 7 oktober uiteindelijk bij ‘Er is voldoende water om het paard te laten drinken. Maar het mag niet denken dat er krokodillen in het water zitten. Dat is een kwestie van vertrouwen.’

8 oktober 2019 - 4 november 2019: preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS)

Een dag later stuurt koning Filip twee éminences grises van N-VA en PS het veld in. Voor de echte zwaargewichten Bart De Wever en Paul Magnette is het nog veel te vroeg, dus mogen de twee voormalige minister-presidenten het proberen. Tevergeefs, op 5 november zit hun opdracht erop.

5 november 2019 - 9 december 2019: informateur Paul Magnette (PS)

Terwijl de koning nieuwe consultaties start met de partijvoorzitters, torpedeert PS-voorzitter Paul Magnette elke poging om zijn partij en de N-VA dichter bij elkaar te brengen. Volgens de PS’er legt N-VA opnieuw communautaire eisen op tafel en wil de partij niet luisteren naar de sociale verzuchtingen van de socialisten.

Magnette krijgt een dag later zelf het initiatief. Hij wordt informateur en krijgt twee weken de tijd om behalve paars-geel ook paars-groen af te toetsen. Begin december lekt uit dat hij PS, spa. MR, Open Vld, Ecolo en Groen heeft samengebracht, met het oog op een paars-groene regering. N-VA en CD&V zijn niet uitgenodigd en moeten dat in de media vernemen. “Respectloos”, klinkt het. In tussentijd rommelt het ook intern bij de liberalen, waar de basis tegen een regering zonder N-VA is.

Op 9 december 2019 biedt Magnette zijn eindverslag aan bij koning Filip zonder concreet resultaat.

10 december 2019 - 31 januari 2020: informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR)

Een dag later roept koning Filip twee nieuwkomers bij zich: de kersverse voorzitters van CD&V, Joachim Coens, en MR, Georges-Louis Bouchez, worden het veld ingestuurd. Tegen begin januari hebben ze een nieuwe nota klaar, die bij N-VA positief wordt ontvangen, bij de PS dan weer helemaal niet. Terwijl CD&V met Coens blijft volhouden dat N-VA mee in de regering moet, ondanks het verzet bij de PS, zit de MR met Coens volop op het spoor van paars-groen-CD&V, tegen dan ‘Vivaldi’ gedoopt.

Inhoudelijk smijt PS-voorzitter Magnette eind januari de deur opnieuw helemaal dicht. “De N-VA maakt absoluut geen opening en gaat in alle vergaderingen die we hebben gehad volledig uit van haar programma”, klinkt het. “Na tientallen uren zie ik niet de minste opening, dus ook niet de minste mogelijkheid om te kunnen regeren met N-VA. We hebben een dertigtal vergaderingen met de N-VA gehad en dat heeft tot niets geleid. Aan de onderhandelingstafel toont de PS haar goede wil, maar Bart De Wever maakt geen enkel compromis. Op een bepaald moment heeft het lang genoeg geduurd.”

31 januari 2020 - 14 februari 2020: koninklijk opdrachthouder Koen Geens (CD&V)

Op 31 januari volgt dan een verrassing van formaat: de koning roept CD&V-vicepremier Koen Geens bij zich. Die wordt benoemd tot ‘koninklijk opdrachthouder’ met als taak “de nodige initiatieven te nemen om de vorming van een volwaardige regering mogelijk te maken”. Geens gaat discreet te werk en spreekt met alle tien partijen die nog in de running zijn, maar blijft prioritair aan de paars-gele piste werken.

Op 14 februari geeft Geens er de brui aan: hij biedt ‘s avonds zijn ontslag aan bij koning Filip. Het ontslag komt er na bijzonder forse verklaringen van Magnette. In verschillende interviews torpedeert hij elke mogelijke hoop op een paars-gele regering. “Het duurt al acht maanden”, aldus de PS-er. “Ik ben zelfs gestopt met de duizenden uren vergaderen te tellen. Dagen aan een stuk, avonden, nachten, weekends, zonder dat het vooruitgaat. Alleen omdat sommigen enkel een coalitie tussen PS en N-VA willen testen. Hoeveel keer moet ik nog duidelijk zeggen dat PS geen enkele zin heeft om met hen te besturen?”

19 februari 2020 -16 maart 2020: koninklijk opdrachthouders Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR)

De koning vat ondertussen met de moed der wanhoop weer maar eens consultaties met de partijvoorzitters aan. Hij roept uiteindelijk Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open Vld) en Senaatsvoorzitter Sabine Laruelle (MR) bij zich. Koning Filip vraagt hen “de nodige politieke contacten te leggen met het oog op de vorming van een volwaardige regering”.

Door de coronacrisis rijpt ondertussen steeds meer het idee van een ‘noodregering’ die zou vertrekken van de drie partijen in de huidige regering in lopende zaken MR, CD&V en Open Vld, aangevuld met de socialisten en groenen.

Op 13 maart, in volle coronacrisis en een dag nadat de verschillende regeringen besloten hebben alle lessen op scholen op te schorten, cafés en restaurants te sluiten en alle evenementen af te gelasten, klinkt het dat PS en N-VA toch opnieuw met elkaar aan het praten zijn. “Er beweegt iets”, luidt het. De coronacrisis zou daarbij als katalysator dienen om de sense of urgency aan te wakkeren.

Maar twee dagen later ontploft alles weer opnieuw, live in de tv-studio van RTL-TVI. Magnette maakt er duidelijk dat wat hem betreft het onzinnig is om een volledig nieuwe ploeg te laten aantreden, pal in een gezondheidscrisis. De huidige ploeg levert goed werk, en de PS wil gerust samen met de groenen en cdH stemmen leveren om de regering in lopende zaken uit de nood te helpen in het parlement.

In de namiddag vergaderen zes partijvoorzitters toch opnieuw samen met de koninklijke onderhandelaars: PS, N-VA, CD&V, MR, sp.a en Open Vld bekijken of de regering met volmachten aan de slag kan om zo sneller beslissingen in de coronacrisis te kunnen nemen en niet elke keer naar het parlement te moeten trekken om wetten te laten goedkeuren.

Uiteindelijk kunnen Dewael en Laruelle ‘s avonds laat een akkoord aankondigen: de ontslagnemende regering van premier Wilmès zal in het parlement de gedoogsteun krijgen van zeven oppositiepartijen, naast de drie regeringspartijen. Wilmès zal het parlement officieel om het vertrouwen vragen om zo een doorstart te maken als volwaardige minderheidsregering, die dus niet langer in lopende zaken is en zo krachtiger kan optreden.

16 maart 2020 - 17 maart 2020: formateur Sophie Wilmès (MR)

Maar op maandagochtend lijkt er alweer een kink in de kabel. Terwijl koning Filip Sophie Wilmès officieel tot formateur benoemt, klink het bij sp.a en N-VA dat de vorige dag nooit is afgesproken dat de regering een vertrouwensstemming zou vragen. Vooral N-VA vreest zo de sluipende ‘vivaldisering’ van de regering, waarbij die na zes maanden crisisbestrijding gewoon zal blijven zitten en eventueel uitgebreid zal worden met de groenen en socialisten, om zo tot 2024 gewoon verder te doen. Sp.a draait na expliciete beloftes dat de regering uiterlijk na zes maanden opnieuw in lopende zaken zal gaan en opnieuw het vertrouwen zal vragen bij, maar N-VA blijft bij zijn weigering. De partij wil wel de volmachten goedkeuren om de coronacrisis aan te pakken, maar zal de regering niet het vertrouwen schenken.

Op dinsdag 17 maart legt de nieuwe regering-Wilmès II, bestaande uit MR, CD&V en Open Vld, de eed af op het koninklijk paleis.

13 mei 2020 - 15 juni 2020: ‘snuffelaars’ Conner Rousseau (sp.a) en Paul Magnette (PS)

Al na enkel weken regeren met volmachten en zaterdagse ‘superkernen’, vergaderingen van het kernkabinet en de voorzitters van de partijen die die volmachten steunen, wordt duidelijk dat die formule steeds moeilijker werkbaar wordt. Een verlenging van de volmachten zit er dan ook niet in. Sp.a-voorzitter Conner Rousseau en PS-voorzitter Paul Magnette starten als grootste politieke familie in de Kamer dan maar op eigen initiatief met een ‘snuffelronde’ om te kijken hoe de partijen tegenover het relancebeleid na corona staan, en wat hun standpunten in de regeringsvorming zijn.

Na een maand snuffelen, leggen de twee hun conclusies voor aan premier Wilmès, met de vraag of zij het stokje wil overnemen. Rousseau en Magnette suggereren een volledig nieuwe formule: een minderheidsregering van socialisten, liberalen en christendemocraten, die in het parlement op slechts 71 van de 150 zetels kan rekenen. Ze kijken daarbij naar 'andere partijen' voor gedoogsteun, al zou dat in de praktijk vooral op de groenen neerkomen.

Vooral CD&V en Open Vld zien weinig in dat scenario. De huidige regering is al een minderheidsregering, bovendien is N-VA niet betrokken, en mogelijk is het niet meer dan een poging van Magnette om op die manier na de zomer de groenen toch gewoon aan boord te loodsen om uit te komen op Vivaldi.

17 juni 2020 - ? : onderhandelaars Joachim Coens (CD&V), Egbert Lachaert (Open Vld) en Georges-Louis Bouchez (MR)

Vandaag, 17 juni 2020, overleggen de voorzitters van CD&V, Open Vld en MR dan ook met premier Wilmès. Coens en Lachaert maken er duidelijk dat ze het socialistische scenario niet zien zitten. De oplossing: terwijl de premier verder de regering leidt, zullen zij de gesprekken verder voeren vanuit de minderheidsregering en met het oog op het vormen van een echte regeringsmeerderheid. Daar moet tegen 21 juli meer duidelijkheid over zijn. Afspraak dus op de Belgische nationale feestdag.