Westerse tanks alleen zijn niet genoeg om de Russen te verslaan, ook de westerse strijdmethode is voor Oekraïners van levensbelang

Terwijl het Russische leger deze dagen de strijd opvoert in het oosten en zuiden van Oekraïne en troepen samentrekt, breekt het Westen zich het hoofd over twee cruciale vragen. Zullen de nieuwe westerse wapens, vooral ook de moderne gevechtstanks, voldoende zijn om het verwachte Russische offensief te stoppen? En belangrijker nog: zal het Oekraïense leger al die wapens effectief en geïntegreerd gebruiken in de strijd?

In het Verenigd Koninkrijk worden Oekraïense tankbemanningen opgeleid om met de Britse Challenger-tank te schieten. En in Polen arriveerde maandag de eerste Leopard 2-tank die Canada de Oekraïners heeft beloofd. Trots liet het Canadese leger de afgelopen dagen zien hoe de 55.000 kilo zware Leopard in Halifax in een C-17 werd gereden, waarna het transportvliegtuig vertrok. “Gevechtstanks zijn onderweg om Oekraïne te helpen”, tweette minister van Defensie Anita Anand. “Samen met onze bondgenoten zullen wij het Oekraïense leger snel leren hoe ze dit materieel moeten gebruiken.”

Maar er gebeurt meer. In het Verenigd Koninkrijk worden Oekraïense rekruten in allerijl opgeleid, onder andere voor gevechten in steden. Dit jaar moeten in het kader van Operatie Interflex zo’n 20.000 infanteristen worden klaargestoomd voor de oorlog, met name ook door Nederlandse mariniers. Vorig jaar waren het er zo’n 10.000.

Succesvolle tegenaanval

Een andere belangrijke training vindt plaats in Duitsland, op het uitgestrekte oefen- en schietterrein van het Amerikaanse leger bij het Beierse Grafenwöhr. Maandelijks worden hier zo’n vijfhonderd Oekraïense soldaten door de VS opgeleid om straks met nieuwe westerse wapens gezamenlijk en gecoördineerd in de aanval te gaan.

Van deze training zal het mede afhangen of Oekraïne het grote Russische offensief kan stoppen en een succesvolle tegenaanval kan opzetten. Want Kiev mag dan blij zijn dat het nu de modernste westerse tanks krijgt, zonder hulp van gevechtssoldaten en hun pantservoertuigen (infanterie), behoorlijke vuurkracht (artillerie) en bij voorkeur ook steun vanuit de lucht kunnen de Russische stellingen niet worden bestormd. ‘Samen’ is in Grafenwöhr dan ook het toverwoord.

“Wij hopen dat wij dit snel voor elkaar kunnen krijgen”, zei Amerika’s hoogste militair chef-staf Mark Milley vorige maand over het omvormen van voldoende Oekraïense militairen tot soldaten die gezamenlijk de strijd aangaan. “Nog voor de eerste regenbuien van het voorjaar toeslaan. Dat zou ideaal zijn.” Milley bezocht toen de basis bij Grafenwöhr om te kijken hoe de training vorderde.

Russen verrassen

De snelle manoeuvres die de Amerikanen in Grafenwöhr prediken, waarbij de vijand volledig wordt verrast en overklast, is al decennialang de strategie van het Amerikaanse leger en van Europese bondgenoten zoals Nederland. De VS brachten dit combined arms warfare in de praktijk tijdens de twee Golfoorlogen tegen het Iraakse leger.

“Het is het beste te vergelijken met een orkest”, zegt generaal-majoor buiten dienst Harm de Jonge, voormalig commandant van het 11de tankbataljon in het Nederlandse Oirschot. “Alleen als de verschillende delen van een orkest met elkaar samenwerken en alles op elkaar afstemmen, krijg je het beste geluid. Maar deze wijze van oorlog voeren vergt eindeloos veel oefenen: eenheden moeten aan elkaar wennen, ze moeten zich aan elkaar aanpassen.”

Elke dag dat de Russische troepenopbouw vordert, wordt nog eens duidelijk hoe urgent de Amerikaanse training is. Behalve de hightechtanks, van de Leopard en de Challenger tot de Abrams, krijgt het Oekraïense leger ook ander zwaar pantsermaterieel: 109 Bradley-infanteriegevechtsvoertuigen en 90 Stryker-pantserwagens. Met deze Amerikaanse voertuigen kunnen infanteristen snel naar het front oprukken en samen met de tanks in de aanval gaan.

Tanks niet zaligmakend

Vooral de komst van tanks heeft het optimisme in Kiev vergroot dat het leger het Russische offensief kan weerstaan en daarna zelfs in de tegenaanval kan gaan. Maar tanks zijn niet zaligmakend, benadrukken militaire deskundigen. “Tanks alleen gaan in de komende maanden het verschil niet maken”, zegt brigade-generaal buiten dienst Ruud Vermeulen, die zich als bataljonscommandant van de Nederlandse Luchtmobiele Brigade jarenlang onder andere bezighield met het gezamenlijk optreden van diverse eenheden.

Vermeulen: “Je kunt niet met alleen tanks de strijd aangaan. Infanterie en tanks treden altijd samen op in een bepaalde mix. Het succes van het Oekraïense leger zal afhangen van de vraag of het dit gezamenlijke optreden goed in de praktijk kan brengen. Je moet de Russen geïntegreerd bevechten. Zij hebben daar moeite mee, want ze hebben een andere manier van oorlog voeren.”

De grote vraag is of de Oekraïners nog voldoende tijd hebben om zich de westerse strijdmethode eigen te maken. Als de Russen in het voorjaar toeslaan, zoals wordt verwacht, zullen in Grafenwöhr slechts een paar duizend soldaten zijn opgeleid. Ook zullen niet alle tanks al op het slagveld zijn. Het Westen moet dan hopen dat de beschikbare aantallen voldoende zijn. En dat de Oekraïners net zo inventief zijn als het afgelopen jaar.

Oekraïense soldaten werden van 2014 tot het begin van de invasie getraind door Amerikaanse en NAVO-instructeurs. Daarna wisten ze die westerse opleiding goed te gebruiken; zo bleken ze het afgelopen jaar opvallend inventief en slagvaardig in de strijd tegen de Russen. Lagere commandanten maakten dankbaar gebruik van de ruimte die ze kregen om zelfstandig beslissingen te nemen. Dit is ondenkbaar in het Russische leger, dat sterk hiërarchisch is opgebouwd.

Russen uit hun stellingen

De Amerikaanse militaire deskundige Michael Kofman, die het Russische leger al jaren volgt, denkt dat de Oekraïners het Russische offensief het beste kunnen ‘absorberen’ en doorstaan. Daarna zouden ze het initiatief over moeten nemen en zelf in de aanval gaan. “De Russische verdediging zal dan verzwakt zijn omdat ze veel munitie, militairen en materieel hebben verbruikt”, tweette Kofman onlangs.

Vermeulen is het met hem eens. Hij vindt dat Oekraïne zich niet moet laten verleiden om, als alle westerse tanks ter plekke zijn en het vertrouwen hierdoor gegroeid is, als eerste een offensief te beginnen. “Dat heeft geen zin”, betoogt de oud-bataljonscommandant. “Dan moet je door de Russische stellingen breken. Dat proberen ze nu al drie maanden bij Kreminna in de regio Loehansk en het gaat heel moeizaam.”

De Oekraïners moeten proberen de Russen uit hun stellingen te laten komen, benadrukt Vermeulen. Als dat gebeurt, kunnen ze de tanks en Bradleys inzetten om de Russische eenheden uit te schakelen.

Vermeulen: “Bij een tegenaanval kan het Oekraïense leger vervolgens proberen, terwijl hun artillerie en luchtmacht de posities van de Russen bestoken, om op een bepaald punt door de Russische stellingen te komen. Na de doorbraak moet de achtervolging zolang mogelijk worden voortgezet. De tanks voorop, als het open terrein is, gevolgd door de infanterie. Dit samenspel, dit orkest, bepaalt wie er gaat winnen of verliezen.”