Vladimir Poetin ‘staat open voor onderhandelingen’, maar wil hij écht over vrede praten?

De Russische president Vladimir Poetin heeft gezegd open te staan voor onderhandelingen over de beëindiging van de oorlog in Oekraïne. Mooie woorden, maar de beschietingen op Oekraïense steden gaan ondertussen door.

Wat heeft Poetin precies gezegd?

De Russische president bevestigde deze week dat hij bereid was om over een wapenstilstand met Oekraïne te willen onderhandelen. Tegelijk beschuldigde hij het Westen ervan de publieke opinie in Rusland te willen ‘verdelen’ en de discussies over een eventuele vredesgesprekken bestand bij voorbaat te torpederen.

“We zijn bereid om met alle betrokkenen te onderhandelen over aanvaardbare oplossingen, maar het hangt van hen af ​​- wij zijn het niet die weigeren te onderhandelen, zij zijn het”, benadrukte Poetin in een interview uitgezonden door de Russische openbare televisie.

Stelt Rusland dan zelf geen voorwaarden meer voor zo’n wapenstilstand?

Jawel, want tegelijk met het aanbod te praten heeft Moskou herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat het alle bezette Russischsprekende Oekraïense gebieden definitief wil behouden, wat al meteen een enorm obstakel is voor serieuze vredesonderhandelingen. Dat wil zeggen niet alleen de eerder geannexeerde Krim (2014), maar ook de volledige Donbas en de zuidelijke provincies Zaporizja en Cherson. Dat ze Russisch zijn is volgens het Kremlin bevestigd door de bevolking met (zeer omstreden) referenda.

Poetins woordvoerder Peskov eiste onlangs opnieuw dat het Westen eerst deze geannexeerde regio’s erkent voordat er eventueel gesproken kan worden met het Westen. Volgens de Oekraïense regering moet Moskou eerst terugkeren in de realiteit voordat er serieus naar mogelijke onderhandelingen kan worden gekeken. Oekraïne wil dat alle Russische troepen eerst het land verlaten, inclusief die op de Krim.

Waarom wil Rusland de bezette gebieden per se behouden?

Vladimir Poetin houdt vast aan wat hij ‘Historisch Rusland’ noemt ofwel, zo zeggen de Oekraïners, dat hij zijn eigen interpretatie van de geschiedenis is gaan geloven waarin Oekraïners en Russen één en hetzelfde volk zouden zijn.

Zo geredeneerd zou het nu al tien maanden durende offensief en het ondermijnen van de Oekraïense soevereiniteit ook gerechtvaardigd kunnen zijn, want Rusland beschermt immers haar eigen mensen. Volgens Russische commentatoren staat het Russische volk hier volledig achter en is het meer dan ooit verenigd in de overtuiging dat Oekraïne eigenlijk Russisch is. Of dat klopt valt moeilijk te verifiëren omdat Russen zelden zeggen wat ze echt denken in opiniepeilingen, aangezien daar bepaalde risico’s aan vastzitten.

Waarom zegt Poetin dan dat hij wil onderhandelen?

Om tijd te winnen en zijn aangeslagen troepen te versterken. ‘Het Kremlin verklaart constant bereid te zijn om te onderhandelen, maar voor Kiev en zijn bondgenoten zijn de verklaringen van Poetin slechts een truc om tijd te winnen, na verschillende nederlagen van Russische troepen op het slagveld’, meent de commentator van de Britse krant The Guardian.

Ondanks de ogenschijnlijk verzoenende toon van Poetin heeft hij geen echte indicatie gegeven van zijn bereidheid om te onderhandelen over een einde aan de oorlog, zo vinden veel commentatoren. “Integendeel, alles wat Poetin doet, draagt bij aan escalatie”, aldus John Kirby, woordvoerder van de Amerikaanse minister van Defensie.

En nu?

De tijd zal het leren. Het minste dat je kan zeggen is dat het de Russen niet meezit in Oekraïne. De Franse Ruslandexpert Marie Mendras zegt dat Rusland nog maar één echte bondgenoot heeft: Iran. “Poetin heeft zijn eigen volk beschadigd, net als zijn economie en zijn betrekkingen met zijn buren. De Russische president is in het nauw gedreven. En dat weet iedereen”, aldus Mendras.

Maar volgens de Britse Ruslandkenner Mark Galeotti zitten Biden, Macron, Scholz en alle andere potentiële vredestichters momenteel ook ‘gevangen tussen een Oekraïne dat voelt dat het momentum heeft op het slagveld, en een Kremlin dat voelt dat het alleen nog kans op de overwinning heeft als het de oorlog maar lang genoeg kan rekken’.