Rusland legt antitankgordel aan in Donbas: ‘Het slechtere loopgravenwerk uit de Eerste Wereldoorlog’

Rusland bouwt in de Donbas een nieuwe verdedigingslinie uit, compleet met loopgraven, betonnen ‘drakentanden’ en een antitankgracht. De ‘Wagner-linie’, genoemd naar het huurlingenleger dat de gordel uitbouwt, moet de Oekraïners tegenhouden bij een volgens offensief. Al wordt de effectiviteit ervan in twijfel getrokken.

Het was Jevgeni Prigozjin, baas van het Russische huurlingenleger Wagner, die de oprichting van de nieuwe verdedigingsgordel aankondigde op sociale media. Bedoeling is om over een lengte van meer dan 200 kilometer een versterkte linie aan te leggen als verdediging tegen eventuele Oekraïense offensieven in de Donbas.

Satellietbeelden van een eerste stuk van de antitankgordel die bij het dorp Hirske in de door Rusland bezette provincie Loehansk werden gemaakt, tonen aan de buitenkant twee rijen van dubbele zogenaamde drakentanden, piramidevormige betonnen blokken, op enkele tientallen meters van elkaar, gevolgd door een 3,5 meter brede antitankgracht. Die is in theorie voldoende breed om de standaard Oekraïense gevechtstank, de T-62 van Sovjet-makelij, tegen te houden.

Nog eens 200 meter verder liggen dan de echte loopgraven waar soldaten het aanvallende leger dat zich op de antitanklijn vastrijdt, onder vuur kunnen nemen. Tussen de drakentanden zouden ook antitankmijnen komen te liggen, al zijn daar nog geen bewijzen of beelden van.

Siegfriedlinie

Her en der wordt de ‘Wagner-linie’ al vergeleken met de Siegfriedlinie, de meer dan 600 kilometer lange Duitse fortengordel die voor de Tweede Wereldoorlog werd uitgebouwd van de Nederlandse tot de Zwitserse grens. Maar die vergelijking loopt zeer mank, zegt Tom Simoens, militair historicus aan de Koninklijke Militaire School.

“Dit kan je in de verste verte niet vergelijken met de zwaar uitgebouwde Duitse Siegfriedlinie of Franse Maginotlinie. Dan spreek je over forten, geschutskoepels, ondergrondse betonnen bunkers, versterkte posities voor artillerie, prikkeldraad, enzovoort. De drakentanden die Rusland hier neerpoot zijn amper een meter hoog en liggen gewoon op de grond. Als die niet in de grond zijn gebetonneerd, duwt een tank ze zo opzij.”

Simoens acht deze verdedigingsgordel dan ook amper in staat om een eventuele Oekraïense opmars tegen te houden. “Dit is een slecht vormgegeven en zeer lineair concept dat eigenlijk al sinds de Eerste Wereldoorlog niet meer wordt gebruikt. Oekraïne hoeft maar op één plaats door de linie te breken om ze nutteloos te maken. Hier moet je bijvoorbeeld al duizenden militairen plaatsen om te verhinderen dat Oekraïense infanteristen 's nachts de linie opblazen.”

De militaire gevechten spelen zich in Oekraïne, met veel onbegaanbaar terrein, vooral langs wegen en in en rond steden af, zegt Simoens nog. “Volgens de moderne krijgskunst zou Rusland egelstellingen moeten uitbouwen waarmee Oekraïne bij een offensief vanuit meerdere richtingen onder vuur genomen kan worden. In dat geval kan de verdedigende partij het aanvallende leger laten doordringen waar die eerste het wil, de vijand in de ‘killing zone’ lokken en dan de genadeslag toedienen. Dat is hier, met een linie dwars door de velden, hoegenaamd niet het geval.”

Ook de locatie van de ankitankgordel doet wenkbrauwen fronsen. Volgens Russische media moet de Wagner-linie een tweede verdedigingslinie vormen, voor wanneer de eerste frontlinie zou breken. Toch zou de gordel op sommige plaatsen wel erg ver achter de huidige frontlinies liggen, en voor een groot deel de frontgrens van voor de invasie van 24 februari volgen. Zo wordt bijvoorbeeld heel het noorden van de Oekraïense provincie Loehansk er niet in meegenomen, evenmin als de belangrijke stad Severodonetsk die Rusland in juli na wekenlange bombardementen veroverde.

Propaganda

Voor Simoens is de verdedigingslinie waarschijnlijk niet meer dan een propagandastunt. “Satellietbeelden tonen aan dat er voorlopig niet meer dan een paar kilometer is gebouwd, wat weliswaar mooie beelden geeft voor het Russische thuisfront. Anderzijds kan Wagner de beelden ook gebruiken in de interne machtsstrijd: ze tonen hiermee aan dat zij tenminste bezig zijn met de verdediging van de nieuw geannexeerde gebieden, ook al is dat meer dan waarschijnlijk slechts schijn.”