Ondanks sancties blijft technologie uit het Westen in Russische wapens opduiken

“Zonder westerse technologie zou het Russische leger de oorlog tegen Oekraïne niet kunnen voeren zoals het dat al maanden doet”, zegt James Byrne van de Britse denktank RUSI (Royal United Services Institute for Defence and Security Studie). Byrne en zijn team hebben de Russische toeleveringsketens voor militaire hightechonderdelen bestudeerd en komen tot een ontstellende conclusie. “Cruciale onderdelen van veel Russische raketten komen uit het Westen”, klinkt het.

De Russische wapenindustrie was al onderworpen aan sancties na de annexatie van de Krim in 2014. Rusland heeft vervolgens geanticipeerd op het feit dat het Westen de sancties nog zou aanscherpen na de inval in Oekraïne. Zo hebben Russische staatsbedrijven grote hoeveelheden elektronische componenten ingevoerd voordat de oorlog begon. Volgens RUSI gebeurde dat veelal via draaischijf Turkije. Veel Russische zakenlieden hebben speciaal daarvoor in dat land bedrijven opgericht.

Maar sinds de Russische invasie van Oekraïne is de toevoer van westerse onderdelen helemaal niet gestopt. Integendeel. In de eerste zeven maanden van de oorlog kwam volgens persbureau ‘Reuters’ voor minstens 2,6 miljard dollar (2,4 miljard euro) aan elektronische componenten in Rusland terecht. Minstens 777 miljoen dollar (714 miljoen euro) daarvan kan gelinkt worden aan onderdelen van westerse ondernemingen. Het gaat onder meer om onderdelen van Amerikaanse techbedrijven zoals Intel, Advanced Micro Devices (AMD) en Texas Instruments, maar ook om producten van bijvoorbeeld het Duitse Infineon.

Toen westerse landen sancties oplegden, was de hoop groot dat de productie van kruisraketten en andere wapens op korte termijn onmogelijk zou zijn voor de Russische agressor. “Tot nu toe is die hoop niet uitgekomen”, zegt András Rácz, Rusland-expert bij de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen (DGAP). “Rusland ontvangt nog steeds microprocessoren en halfgeleiders via derde landen”, verklaart hij aan RedaktionsNetzwerk Deutschland (RND)

Azië

Sinds de zomer worden in Rusland ook aanzienlijk meer producten uit India en China ingevoerd dan voorheen. Er vinden steeds meer vrachtvluchten tussen China en Rusland plaats. Verschillende Chinese luchtvaartmaatschappijen, waaronder Air China en China Eastern Airlines, hebben al passagiersvliegtuigen omgebouwd tot vrachtvliegtuigen, zo heeft ‘RND’ ontdekt.

Hongkong blijkt dan weer het nieuwe toevluchtsoord geworden te zijn voor Russische bedrijven die anders door de sancties nauwelijks zaken kunnen doen. Russen die in de VS of Europa wonen, hebben nepbedrijven opgericht om elektronische componenten met behulp van vervalste documenten en via Azië naar Rusland te brengen.

Huishoudelijke apparaten

Maar er is nog een manier waarop westerse elektronica in Russische wapensystemen terechtkomt. Zo heeft RUSI een lijst met 600 westerse elektronische componenten bestudeerd die zijn aangetroffen in Russisch wapentuig in Oekraïne. Veelal blijkt het om standaardonderdelen te gaan die ook in huishoudelijke apparaten worden gebruikt en daarom niet onder de sancties vallen.

Mobiele telefoons, laptops en soortgelijke producten zijn bewust niet door het Westen gesanctioneerd om de mensen in Rusland de kans te geven zich over de oorlog te informeren buiten de staatsmedia om. Zo komen elektronische componenten Rusland binnen zonder dat de sancties worden geschonden. Sommige onderdelen worden vervolgens gebruikt om raketten, tanks en andere wapens te bouwen.

De grote hoeveelheden elektronische componenten die Rusland aan het begin van de oorlog importeerde, raken volgens waarnemers wel steeds meer op. Maar de Russische wapenindustrie kan dus duidelijk niet worden lamgelegd door sancties, hoogstens afgeremd.