Oekraïne krijgt toch Patriot-raketsystemen van de VS: hoe werken ze en wat betekent dit voor de oorlog?

De VS staan op het punt een van hun modernste luchtdoelwapens naar Oekraïne te sturen: de Patriot. Die moet het gevaar van de Russische raketten en kamikazedrones tot een minimum beperken. Het Kremlin dreigt met vergelding als het wapen zijn intrede doet op het slagveld.

De waarschuwende woorden die de Russische oud-president Dmitri Medvedev onlangs uitte over het sturen van de Patriot, laten zien dat Moskou het Amerikaanse wapen vreest. Want met het geavanceerde en trefzekere raketsysteem kunnen niet alleen de Russische Kalibr-kruisraketten en Shahed 136-drones, die de Oekraïense energievoorziening lamleggen, worden onderschept. Als het wapensysteem inderdaad in handen komt van Kiev, moeten ook gevechtspiloten er straks rekening mee houden elk moment uit de lucht te kunnen worden geschoten.

‘Als de NAVO de Oekraïense fanatici gaat voorzien van Patriot-systemen, inclusief NAVO-personeel, dan worden zij direct een legitiem doelwit van ons leger’, dreigde Medvedev twee weken geleden. Het Kremlin herhaalde dit dreigement woensdag opnieuw, hoewel het is uitgesloten dat de VS en de NAVO militairen naar Oekraïne zullen sturen om Kiev te helpen met het operationeel maken van de Patriot.

Grotere afstand

Nog deze week, zo bevestigen Amerikaanse functionarissen tegen de media, zal de regering-Biden het besluit bekendmaken. Gedwongen door de vernietigende Russische aanvallen op elektriciteitscentrales en andere infrastructuur geeft Washington de Oekraïners eindelijk hun zin.

De Patriot-raketten, die met een snelheid van ruim 5.000 kilometer per uur op hun doel afsuizen, moeten een einde maken aan de Russische praktijk om de Oekraïense luchtverdediging te verzadigen. Dat doen de Russen door in korte tijd tientallen kruisraketten af te vuren en drones op te laten.

Dankzij de westerse verdedigingssystemen waarover Oekraïne al beschikt, zoals het Amerikaanse Nasams en het Duitse Iris-T, worden veel Russische aanvallen afgeweerd. Toch veroorzaken de paar raketten en kamikazedrones die toch doel treffen veel ellende. Zo werden vorige week op één dag zestig Russische aanvallen afgeweerd, maar sloegen tien andere raketten toch in op belangrijke doelwitten. Met de Patriot kunnen de Russische raketten en drones straks op grotere afstand worden vernietigd.

Twijfel effectiviteit

Reiken de raketten van de Nasams en de Iris-T tot zo’n 50 kilometer, de Patriots hebben een bereik van zo’n 60 tot 90 kilometer. De Patriot-raketten vernietigen het doelwit door vlakbij te ontploffen, waarna scherven het werk doen, of door het doelwit te rammen. De raket is sinds 1991, toen de Patriot voor het eerst grootschalig in een oorlog werd ingezet, zodanig verbeterd dat het nu behoort tot een van ’s werelds effectiefste antiraketsystemen.

Die goede naam had de Patriot indertijd niet. Het luchtdoelsysteem werd in de Golfoorlog in allerijl naar het Midden-Oosten gestuurd om Iraakse aanvallen met Scud-raketten op Israël en Saoedi-Arabië te bestrijden. De Patriot was echter voornamelijk ontworpen voor de Amerikaanse landmacht om gevechtsvliegtuigen uit de lucht te schieten.

Bij een aanval op een Amerikaanse basis in het Saoedische Dhahran ging het grondig mis toen een Scud toch doel trof en 28 soldaten werden gedood. In Israël werd het wapen geprezen, maar de twijfel bleef of de Patriot wel geschikt was als antiraketsysteem. Uit een later onderzoek van de Amerikaanse Rekenkamer bleek dat slechts 10 procent van de Scuds door het Patriot-systeem was neergehaald.

Peperdure raket

De Patriot is sindsdien flink verbeterd, maar in Oekraïne zal blijken of de lofuitingen van de afgelopen jaren terecht zijn. Wanneer de Patriot ter plekke zal zijn, is onduidelijk. Het wapen is vrij ingewikkeld en het trainen van de Oekraïense soldaten gaat weken en mogelijk een paar maanden duren. Rusland zal er ook alles aan doen om de Patriot-batterijen, die moeilijk verborgen kunnen worden op het slagveld, snel te vernietigen.

Dat zou de inzet ook een kostbare zaak maken. De modernste versie van de Patriot-raket kost zo’n 3 miljoen dollar. De Oekraïense raketeenheden moeten straks gaan beslissen of ze zwermen Russische kamikazedrones, die per stuk tussen de 10.000 en 50.000 euro kosten, moeten gaan neerhalen met de peperdure Patriot-raketten.