Oekraïense drones wijzen Russische soldaten die zich willen overgeven de weg: ‘Anders staat hen alleen de dood te wachten’

Tienduizenden drones zijn in Oekraïne ingezet om de vijand te doden, zijn formaties te bespioneren en bommen naar hun doel te leiden. Maar deze maand is het Oekraïense leger begonnen met een programma om drones in een meer ongebruikelijke rol te gebruiken: Russische soldaten begeleiden die zich willen overgeven.

Het programma werd eind november op poten gezet, toen het Oekraïense leger beelden vrijgaf van een Russische soldaat die zijn wapen op de grond gooide, zijn handen ophief en nerveus een pad volgde dat was uitgezet door een drone boven hem. Die leidde hem uiteindelijk naar soldaten van de 54ste Gemechaniseerde Brigade van het Oekraïense leger.

Een paar weken later bracht de Oekraïense generale staf een instructievideo uit waarin wordt uitgelegd hoe Russische soldaten zich kunnen overgeven aan een Oekraïense drone. De video maakt nu deel uit van een brede inspanning van Oekraïne om Russische soldaten over te halen zich over te geven. Het programma, genaamd ‘Ik wil leven’, omvat een telefonische hotline, een website en een Telegram-kanaal die allemaal zijn gewijd aan het communiceren met Russische soldaten en hun families.

Het is nog te vroeg om te weten of de drone-inspanning Russische deserteurs in groten getale zal lokken. Maar het is voor Oekraïne wel een nieuwe manier om Russische deserteurs te lokken, met een duidelijk moderne draai aan de eeuwenoude tactiek van informatieve oorlogsvoering. En ook als de nieuwe tactiek niet werkt, kan ze de erosie van het Russische moreel op het slagveld toch nog bevorderen. Russische nederlagen hebben Oekraïne al een opening geboden om dat lage moreel uit te buiten, vooral in de maanden na de mobilisatie van het Kremlin in september, die duizenden nieuwe rekruten met weinig training en schaarse voorraden de felle strijd in heeft gestuurd.

4.300 verzoeken

Petro Yatsenko, een woordvoerder van het Oekraïense coördinatiehoofdkwartier voor de behandeling van krijgsgevangenen, zegt in een interview dat Oekraïne meer dan 4.300 rechtstreekse verzoeken om informatie over overgave via het ‘Ik wil leven’-programma heeft ontvangen. Het is niet mogelijk de beweringen onafhankelijk te verifiëren. Volgens Yatsenko geeft het leger om veiligheidsredenen geen informatie vrij over het aantal Russen in Oekraïense gevangenschap.

Andriy Yusov, die de inlichtingendienst in het Oekraïense ministerie van Defensie vertegenwoordigt, zegt dat Oekraïne bovendien in totaal al 1,2 miljoen vragen over het programma heeft ontvangen sinds het op 18 september werd opgezet. De meeste vragen komen uit Rusland en de overgrote meerderheid betreft oproepen van “mensen die voor zichzelf of hun familieleden de mogelijkheid onderzoeken om levens te redden in de bloedige en onrechtvaardige oorlog”.

Granaten met folders

De afgelopen tien maanden hebben zowel Rusland als Oekraïne uitgebreide informatiecampagnes gevoerd, gericht op vijandelijke soldaten met folders, berichten op sociale media, radio-oproepen, sms-berichten en televisiecampagnes, allemaal bedoeld om hen over te halen zich over te geven.

In mei, toen de Russen steden verwoestten en land begonnen op te slokken in Oost-Oekraïne, waren niet hun wapens geladen met explosieven. Sommige zelfrijdende houwitsers uit het Sovjettijdperk waren voorzien van granaten die in de lucht ontploften en folders verspreidden boven het door Oekraïne gecontroleerde gebied. Dat zegt Zvezda, een nationaal Russisch televisienetwerk dat wordt beheerd door het Russische ministerie van Defensie. “We geven de Oekraïense nazi’s de laatste waarschuwing om zich over te geven”, zei een artillerist met de naam Vadim tegen de zender.

Meer recent kondigden de Russen aan dat hun drone-operators sms-berichten stuurden naar Oekraïense mobiele telefoonabonnees om hen te vragen de wapens neer te leggen. Er zijn geen aanwijzingen dat de Russische ‘overgave-via-sms-drones’ enig effect hebben gehad.

De Oekraïense campagne op zijn beurt kent zowel hightech als lowtech communicatiemiddelen. Artillerie-eenheden gebruiken routinematig Vampire meervoudige raketsystemen om projectielen gevuld met 1.500 folders elk af te vuren op Russische posities. Hanna Malyar, een Oekraïense onderminister van Defensie, zegt dat dit een manier is om “Russische bezetters een laatste kans te geven zich over te geven” wanneer er geen internetverbinding is.

“Anders staat hen op het Oekraïense land alleen de dood te wachten.”

E-cards

Yatsenko, de woordvoerder van de coördinatiegroep voor de behandeling van krijgsgevangenen, zegt dat de Oekraïners gevangengenomen Russische soldaten die worden vrijgelaten als onderdeel van krijgsgevangenenuitwisselingen ook e-cards geven met informatie over hoe ze zich kunnen overgeven. Op die manier weten ze hoe ze zich moeten overgeven als ze opnieuw in de strijd worden geworpen.

Wanneer Oekraïne Russische soldaten gevangen neemt, stuurt het leger hen naar krijgsgevangenkampen. Het belangrijkste kamp bevindt zich in het noordwesten, bij Lviv. Oekraïne heeft enkele streng gecontroleerde media bezoeken in dat kamp toegestaan. Ook het Internationale Comité van het Rode Kruis mag routinebezoeken afleggen.

De meest verstrekkende Oekraïense inspanning is het programma ‘Ik wil leven’, dat een Russisch Telegram-kanaal omvat dat nu meer dan 40.000 abonnees heeft, voornamelijk in Rusland of door Rusland gecontroleerde gebieden. Telefonisten werken ook de klok rond op een geheime locatie in Kiev en nemen dagelijks tot 100 oproepen aan, aldus Yatsenko.

Maar net zoals overgave werd beschouwd als een van de gevaarlijkste daden op het slagveld van de Eerste Wereldoorlog, geldt hetzelfde vandaag in Oekraïne. Met een frontlijn die zich over honderden kilometers uitstrekt en het land tussen de loopgraven een verraderlijke woestenij van mijnen is, bewaakt door sluipschutters en onderhevig aan bijna voortdurende bombardementen, houdt het regelen van een overgave gevaren in voor alle betrokkenen.

Daar komen drones om de hoek kijken. De overgave die werd vastgelegd op de video die in november werd vrijgegeven en door militaire analisten werd gelokaliseerd in de oostelijke Donbas-regio, was eigenlijk niet bedoeld, legt Yatsenko uit. Maar doordat het werkte - met alle mogelijke dingen die mis hadden kunnen gaan - begon het Oekraïense leger te denken dat het een idee was dat kon worden uitgebreid.

De Oekraïense generale staf begon een video te produceren met instructies over hoe Russische soldaten zich kunnen overgeven aan een drone, die begin december klaar was. De eerste stap is om het ‘Ik wil leven’-project op te bellen en instructies en coördinaten te ontvangen. “Het is belangrijk om op tijd op het aangegeven punt aan te komen en te wachten op het verschijnen van de quadcopter, waarna je je handen omhoog doet,” informeert de video de Russen.

“Nadat de drone de bewegingsvector laat zien, moeten de gevangenen de drone volgen,” wordt hen verteld. De drone zal “stapvoets” vliegen en “u naar Oekraïense posities leiden.” Als de batterij van de drone uitvalt, moet de soldaat wachten op een nieuwe om verder te kunnen bewegen.

Yatsenko zegt dat het programma ‘Hoe geef je je over aan een drone’ nog in de kinderschoenen staat. Hij wilde geen precieze aantallen geven van Russen die zich tot nu toe aan drones hebben overgegeven, maar zegt dat het om meer dan een handvol ging.

Het Oekraïense programma, aldus Yatsenko, is het eerste dat is ontworpen om drones op grote schaal te gebruiken als onderdeel van een gecoördineerde operatie om overgave aan te moedigen. “We geven ze een laatste kans om hun leven te redden.”

_{© The New York Times}