Nederland zoekt hem al jaren, nu zet Oekraïne 100.000 dollar op zijn hoofd: waar zit ‘Igor de Verschrikkelijke’?

Wie weet waar Igor Girkin zit? Nederland vraagt al jarenlang om zijn aanhouding en uitlevering voor zijn leidende rol in het neerhalen van de MH17-vlucht in 2014. Nu is ook Oekraïne op zoek naar hem. Girkin zou zich ergens aan het front in het oosten bevinden, en wie tips heeft die tot zijn arrestatie leiden, mag rekenen op een beloning van 100.000 dollar.

Girkin (51), ook bekend onder zijn schuilnaam Strelkov (Russisch voor ‘schutter’) en bijnaam ‘Igor de Verschrikkelijke’, is een voormalige Russische FSB-kolonel die een leidende rol speelde bij de Russische annexatie van de Krim in 2014. Ook was hij als zelfverklaarde Russisch nationalist een van de aanstichters en commandant van de door Rusland opgezette opstand in de Donbas in het oosten van Oekraïne datzelfde jaar. Zo leidde hij gedurende drie maanden de slag om Slovjansk, die uiteindelijk door de Oekraïners werd gewonnen.

In tussentijd had Girkin wel een reputatie verzameld van brutaliteit, geweld en foltering. Uit documenten die in zijn kantoor in Slovjansk werden teruggevonden, bleek dat hij het bevel had gegeven drie mannen te executeren voor het vuurpeloton na een schijnproces. Later gaf hij zelf toe nog drie anderen ter dood veroordeeld te hebben, en zelf ook een van hen gedood te hebben. Toch, of misschien net daarom, werd hij uiteindelijk bevorderd tot minister van Defensie in de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk, die nu illegaal door Rusland is geannexeerd.

Oekraïne beschouwt Girkin als “een van de beroemdste Russische terroristen” en wil hem berechten vanwege zijn “deelname aan de oorlog tegen onze staat”. Zijn “terroristische activiteiten” zouden onder meer marteling, moord en “schending van de staatssoevereiniteit” omvatten.

MH17

Maar Girkin is bovenal bekend als een van de Russen die meer dan waarschijnlijk achter het neerhalen van vlucht MH17 zit. Op 17 juli 2014 was een volle Boeing 777 onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur, toen het toestel met een Russische BUK-raket werd neergehaald boven Oost-Oekraïne. Bij de vliegramp kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 193 Nederlanders. Meteen na de ramp tweette Girkin: “Bij Torez hebben we zojuist een Antonov-26 neergeschoten. We hadden ze toch gewaarschuwd: niet in ons luchtruim vliegen.” Toen bleek dat er een burgervliegtuig was neergehaald, ontkenden hij en de Russen alle betrokkenheid.

Girkin gaf in 2020 in een interview met de Oekraïense journalist Dmytro Gordon wel toe dat hij een morele verantwoordelijkheid voor de doden voelde, aangezien hij toen commandant van de rebellen was en aan het conflict deelnam. Hij ontkende echter nog steeds het bevel voor het lanceren van de raket te hebben gegeven en blijft ervan overtuigd dat Oekraïne zelf achter de ramp zat.

Het Nederlandse Openbaar Ministerie zegt dat het jarenlange onderzoek naar de feiten wel voldoende bewijs tegen Girkin heeft opgeleverd, en eist een levenslange celstraf. Het ministerie wil Girkin dan ook samen met drie andere hoofdverdachten graag nog voor de rechter zien verschijnen vóór de uitspraak in de strafzaak, die op 17 november van dit jaar wordt verwacht. Op de website van de Nederlandse politie staat zijn hoofd bij dat van andere gezochte criminelen, met de boodschap dat “Igor Vsevolodovich Girkin (alias Strelkov en/of Perviy)” gezocht wordt “in verband met de betrokkenheid van verdachte bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014 waarbij 298 passagiers en bemanningsleden om het leven kwamen”.

Blogger

Girkin zou na de MH17-ramp naar Moskou zijn gevlucht, waar hij met een vals paspoort woonde en zich tot voor kort gedeisd hield. Sinds de start van de Russische oorlog in Oekraïne in februari werkte hij zich echter opnieuw in de belangstelling. Sindsdien was hij een van de bekendste Russische militaire bloggers die op de app Telegram hun visie over het verloop van de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne deelden. Girkin, met 700.000 volgers, toonde zich daarbij vaak kritisch voor het verloop van de gevechten en de Russische commandanten, die hij een te softe aanpak verweet.

In augustus zou Girkin al een keer zijn tegengehouden aan de Russisch-Oekraïense grens toen hij wilde gaan vechten aan het front in Cherson, naar verluidt uit ontevredenheid met de koers van president Poetin. “De oorlog in Oekraïne zal verder gaan tot de volledige nederlaag van Rusland”, schreef hij begin september. “We hebben al verloren, de rest is gewoon een kwestie van tijd.”

Mobilisatie

Sinds een tweetal weken is het echter stil op zijn Telegram-account. Volgens geruchten heeft Girkin zich opnieuw vrijwillig aangemeld om te gaan vechten in de Donbas nadat Russisch president Poetin een gedeeltelijke mobilisatie had aangekondigd in september.

Zijn vrouw plaatste op 15 oktober een foto online van haar en haar man met een legerjas aan. Enkele dagen later dook er een foto op van iemand in Russisch uniform die erg hard op Girkin lijkt. Het werd nooit bevestigd dat hij het is, maar uit een analyse bleek dat de foto in elk geval in het zuiden van Rusland werd genomen, op 70 kilometer van de grens met Oekraïne, mogelijk op weg naar het front.

Volgens Oekraïense media bevindt Girkin zich momenteel in Oost-Oekraïne. Het ministerie van Defensie benadrukte bij de vraag om zijn arrestatie: “Geen enkele oorlogsmisdadiger zal zijn straf ontlopen.”