Legerbaas Michel Hofman: ‘Als gepland Oekraïens tegenoffensief niet slaagt, belanden we in heel ander scenario’

Kiev krijgt tanks. Terecht, volgens legerbaas Michel Hofman: Oekraïne staat voor ‘cruciale’ maanden. ‘Als het aangekondigde tegenoffensief niet slaagt, dan belanden we in een heel ander scenario.’ Een waarin Rusland de overhand dreigt te krijgen.

Het is volgens Hofman stilaan nu of nooit als president Volodymyr Zelensky zijn belofte wil nakomen het Russische leger uit Oekraïne te verdrijven. Als dit voorjaar geen nieuwe doorbraak wordt geforceerd, wordt dat lastig. Zo niet onmogelijk. Hofman: “Er is al enorm veel gezegd over de oorlog, maar op het terrein stel je vast dat geen van beide partijen er vandaag in slaagt om zijn strategische doelen te verwezenlijken. Rusland zeker niet. Er is geen regimewissel in Kiev en de territoriale veroveringen vallen tegen. Maar ook Oekraïne niet. De vraag is nu: wat volgt?”

Sinds de herovering van Cherson is er sprake van een ‘adempauze’ in de gevechten. Enkele maanden terug werden elke dag 20.000 artillerieschoten gelost. Intussen is dat gedaald naar 6- à 7.000. “Rusland probeert nu zijn verdedigingslinies te versterken. Over bijna het hele front. In Cherson hebben ze daarvoor de Dnjepr als natuurlijke barrière. En het leger probeert zich te reorganiseren en te herbewapenen. Een belangrijk deel van de Russische industrie is bezig met het produceren van extra wapens en munitie. De voorbereiding voor een groot offensief is dat. Men schat tegen de lente.”

Leopards

Aan Oekraïense kant zijn er successen geboekt in het najaar. “De herovering van de regio rond Charkiv was een grote opsteker. Net als de overwinning in Cherson. Maar we zien nu dat ook zij vooral hun verdediging aan het consolideren zijn. De Oekraïense oproep vorige week tijdens de top in het Duitse Ramstein was een duidelijk signaal: “‘Dit is het materiaal dat we nodig hebben om een nieuw tegenoffensief in te zetten.’ Zelensky heeft dat offensief al langer aangekondigd. Waar, wanneer en hoe: dat weten we niet. De Oekraïners zijn sterk in het afschermen van hun bedoelingen. Nu ze extra materieel krijgen, zal dat hun kansen op succes in de strijd uiteraard verhogen.”

De langverwachte levering van westerse tanks aan Oekraïne is goed nieuws. Het land smeekt er al maanden om. Tegelijk is het geen zekerheid op succes, waarschuwt Hofman. Oekraïense militairen moeten vertrouwd raken met de voertuigen. Er hangt ook een logistieke staart aan vast. Tanks vreten brandstof. Er moeten technici zijn. Dat verzekeren te midden van de oorlogschaos is lastig.

Duitsland is volgens Hofman in het gesprek met het meerdere landen waar Leopard-tanks beschikbaar zijn. In België zijn er een twintigtal ‘in de aanbieding’ bij het bedrijf OIP. Het gaat om Leopards (de oudere 1-versie) die een tiental jaar geleden uit dienst genomen zijn door de Belgische krijgsmacht. “Duitsland is nu een inventaris aan het maken van wat nog overal te vinden is. Maar het is onduidelijk in welke staat die tanks verkeren en wat nodig is om ze klaar te krijgen.”

Poetin

Waarom is de toestand in Oekraïne dan net vandaag ‘cruciaal’ volgens admiraal Hofman – doorgaans niet de man van grote woorden? “Als het Oekraïense tegenoffensief niet slaagt en Rusland in staat is stand te houden, denk ik dat we in een heel ander scenario zullen belanden. Dan zal de dreiging voor Oekraïne en voor heel Europa alleen maar stijgen. Ik ken de ambities van Russisch president Vladimir Poetin niet, maar ik schat dat hij er heel grote heeft.”

Concreet vreest Hofman dat de tijd in het voordeel van Rusland tikt. “Zelensky wil zijn land terugwinnen en vermijden dat de Russen zo versterkt zijn dat dit niet meer lukt. Daarom is het in de komende paar maanden absoluut noodzakelijk dat Oekraïne erin slaagt door te breken en nog een deel van zijn territorium te heroveren. Anders ga je naar een patstelling of erger: een situatie waarin Rusland het overwicht krijgt dankzij de versterking van zijn linies, de mobilisatie van troepen en de komst van munitie. Want ook in het Westen hebben we problemen om genoeg munitie te leveren. De hoop is dat Oekraïne voldoende successen boekt om straks vanuit een sterke positie te onderhandelen. Nu kan onderhandelen niet. Ik snap dat: Rusland heeft veel rode lijnen overschreden. Maar ze beseffen wel dat het ooit zal moeten. Al is die beslissing aan Zelensky.”

Hulp

Over de veelbesproken Belgische hulpleveringen aan Oekraïne herhaalt Hofman wat hij eerder heeft gezegd: het leger doet wat het kan, maar dat is nu eenmaal niet zo veel. Door decennialange besparingen op de krijgsmacht heeft het nog amper zwaar materieel ter beschikking. Ook de wapendepots zijn zo goed als leeg. Elders tanks of kanonnen aankopen kan, maar dat is “een politieke zaak”. In juni 2022 begon minister Ludivine Dedonder (PS) onderhandelingen met OIP over afgedankte M109-houwitsers van het Belgisch leger. Tot een koop kwam het niet, omdat de vraagprijs te hoog lag. Later werden de houwitsers alsnog door het VK opgekocht voor Oekraïne.

De federale regering hakt vrijdag de knoop door over een nieuw hulppakket. Volgens informatie die is uitgelekt, gaat het om een pakket ter waarde van 90 miljoen euro. “We voorzien onder meer de levering van AMRAAM’s (luchtafweerraketten), LAW’s en RGW’s (antitankwapens) aan Oekraïne. Dit zal uit onze stocks komen, die al behoorlijk laag zijn. We zakken dus nog wat verder.”