Dagelijks zouden ruim 800 Russische soldaten sneuvelen: drie bevindingen over de sterfte op het Oekraïense slagveld

In de loopgravenoorlog in Oekraïne komen dagelijks honderden soldaten om het leven. Over de sterfte op het slagveld zijn weinig exacte gegevens bekend, maar in de beschikbare data zijn enkele patronen te herkennen. Drie bevindingen.

Sterftecijfer Russische soldaten loopt sneller op dan voorheen

Exacte en onomstreden cijfers over sterfte op het slagveld zijn niet beschikbaar, maar uit alle pogingen om het dodental in beeld te brengen rijst wel het beeld op dat de sterfte onder Russische soldaten snel aan het oplopen is. Het ministerie van Defensie van Oekraïne maakt dagelijks een inschatting van sterfte en verlies aan materieel bij het Russische leger.

In het najaar gingen veel tanks en gevechtsdrones verloren, die verliezen zijn nu redelijk stabiel. De sterfte onder soldaten loopt nu juist snel op, zo meldt Oekraïne. Inmiddels zouden er dagelijks ruim achthonderd Russische soldaten sneuvelen, met uitschieters tot boven de duizend. De gegevens worden enigszins ondersteund door beelden die circuleren op sociale media, waarbij het slagveld van Bachmoet bezaaid is met doden.

Oekraïne heeft er belang bij om het aantal Russische gesneuvelden hoog in te schatten, maar ook andere partijen berichten over vele doden. Zo nemen ook de tellers van de onafhankelijke Russische nieuwssite Mediazona en de BBC een stijging van het aantal Russische doden waar. Deze onderzoekers speuren online naar overlijdensadvertenties van soldaten en foto’s van grafstenen. Zij wisten begin maart in twee weken de dood van 1.638 personen te verifiëren. In totaal hebben zij van 16.774 soldaten, van wie zeker 800 rond Bachmoet, bewijs van overlijden gevonden, en naar verwachting ligt het werkelijke aantal stukken hoger.

Rusland zelf maakt al maanden geen officiële aantallen meer bekend. De laatste melding van het Russische ministerie van Defensie dateert nog van 21 september, maar het genoemde aantal van 5.937 gesneuvelde Russische soldaten was toen al vrijwel zeker een grote onderschatting.

De Amerikaanse denktank CSIS houdt het er bij een recente raming op dat er tot eind februari 60.000 tot 70.000 Russen zijn omgekomen, maar hierbij zijn de recente gevechten niet meegeteld. Oekraïne komt zelfs tot 165.000 gesneuvelde soldaten. De 70.000 van CSIS zijn al ongekende verliezen voor het moderne Rusland. Het aantal overledenen is groter dan in alle oorlogen waar het land sinds de Tweede Oorlog bij betrokken was samen. Volgens de onderzoekers komt het hoge aantal doden door de aard van de oorlog: een gestage uitputtingsslag aan beide kanten.

Veel gevangenen, weinig doden uit Moskou

Rekruten blijken nog steeds veel vaker uit arme regio’s als Dagestan en Boerjata te komen, zo blijkt uit de inventarisatie van Mediazona. Het centrum van de macht, Moskou, kent relatief de minste slachtoffers. In Dagestan krijgen beginnende soldaten volgens de in Letland gevestigde nieuwsorganisatie Meduza een salaris van 177.000 roebel (2.200 euro), dat is bijna zes keer zo veel als het gemiddelde inkomen in de regio.

De meeste overleden Russen waren tussen de 20 en de 35 jaar oud, maar er zijn ook ouderen en veel jongeren onder de slachtoffers. Mediazona en de BBC telden 710 doden van 20 of jonger, en 41 zestigplussers. Veel gesneuvelde beroepssoldaten zijn nog erg jong, de meeste sterfgevallen in deze groep zijn genoteerd bij 21 tot 23-jarigen. De meeste gemobiliseerde soldaten zijn ouder dan 25 jaar, en vrijwilligers (ruim 10 procent van de sterfgevallen) zijn meestal ruim boven de 30.

Een groot deel van de overleden Russen zijn (voormalig) gevangenen. Waar zij eerst voornamelijk door de beruchte Wagner-groep werden geworven, komen gevangenen volgens CNN nu rechtstreeks in dienst bij het Russische ministerie van Defensie. Velen van hen sneuvelen, van 1.849 is het overlijden bevestigd en het werkelijke aantal zal nog veel hoger zijn.

Dodental Oekraïners is lager, maar veel details ontbreken

Net als Rusland is ook Oekraïne niet scheutig met het melden van officiële cijfers. De laatste officiële berichtgeving over het aantal slachtoffers aan Oekraïense zijde dateert van begin december. Regeringsadviseur Mykhailo Podoliak repte toen van 13.000 gevallenen, daarna zijn er geen nieuwe aantallen meer gepubliceerd. Toen Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen eind november sprak van 100.000 slachtoffers werd dit door Oekraïne direct betwist. Dit leidde tot een rectificatie, die 100.000 is het totaal van gewonden en overledenen. Dat er zo’n 100.000 Oekraïense soldaten gesneuveld of gewond zijn wordt ook bevestigd door de Noorse defensiechef Eirik Kristoffersen. Welk deel hiervan overleden is valt niet te zeggen. Voorlopig zijn er ook geen nieuwe exacte cijfers te verwachten. De informatie is geheim, aldus legerwoordvoerder Bohdan Senyk.

Over leeftijden en herkomst van de gesneuvelde Oekraïners is minder informatie te vinden dan over Russische soldaten. Een grootschalig initiatief om bijvoorbeeld overlijdensadvertenties en sociale media na te speuren om onafhankelijke informatie te geven is er niet. Wel komt er geregeld nieuws naar buiten over gesneuvelde buitenlandse vrijwilligers. Ruim honderd van hen zijn gestorven op het slagveld.