Daar zijn de westerse tanks... maar wat is Oekraïne er precies mee?

Meer dan een jaar nadat Oekraïne voor het eerst de vraag heeft gesteld, zijn de beloofde tanks en pantservoertuigen uit het Westen aangekomen in het land. Toch betekent dat niet dat het langverwachte Oekraïense tegenoffensief er al meteen aan zit te komen. Wachten op beter terrein en de Russen nog verder uitputten, is de eerste prioriteit. Mislukken lijkt geen optie.

Met een bijzonder grote glimlach om de lippen maakte minister van Defensie Oleksi Reznikov dinsdag als een van de eersten op Oekraïens grondgebied een ritje met een Britse Challenger 2-tank. In de achtergrond van het filmpje dat Reznikov op zijn sociale media deelde, stonden nog eens tientallen andere tanks en pantservoertuigen uit het Westen met de Oekraïense vlag erop gemonteerd. De locatie waar het filmpje werd opgenomen, werd om veiligheidsredenen geheim gehouden. Meer dan waarschijnlijk gaat het om een terrein ergens in het westen van Oekraïne op honderden kilometers van het front.

“Het was een plezier om de eerste Oekraïense Challenger 2-tank te mogen besturen”, zo uitte Reznikov zijn tevredenheid. Volgens hem “zit zelfs een bestuurder van een Rolls Royce niet zo comfortabel als de bemanning van dit stuk militaire kunst. Deze fantastische machines zullen snel aan hun eerste gevechtsmissies beginnen. Dit is bijzonder goed materiaal. Bedankt in naam van heel Oekraïne aan het Verenigd Koninkrijk.”

Vanuit Londen liet de Britse regering tegelijkertijd weten dat Oekraïense bemanningen hun opleiding om de tanks te gebruiken in de frontlinie hebben afgerond.

Op een andere foto die Reznikov na afloop van het event deelde, waren onder andere nog een Amerikaans Stryker-pantservoertuig te zien, net als een Cougar-MRAP (Mine Resistant Ambush Protected, een licht tactisch voertuig dat bescherming biedt tegen mijnexplosies) en een Canadese gepantserde Senator-terreinwagen. “Een jaar geleden had niemand gedacht dat de steun van onze partners zo sterk zou zijn”, aldus Reznikov. “Dat de hele beschaafde wereld zou opstaan en zich zou verzetten tegen de bloedige agressor, terreurstaat Rusland.”

Maandagavond had Duitsland ook al bevestigd dat het achttien Leopard 2A6-tanks en veertig gepantserde Marder-infanteriegevechtsvoertuigen naar Oekraïne had gestuurd. “Ik ben zeker dat ze in handen van onze Oekraïense vrienden beslissende bijdragen aan het front zullen kunnen leveren”, verklaarde minister van Defensie Boris Pistorius. “Samen met Zweden en Portugal hebben we een bataljon (31 tanks, TT) toegezegd. Daarvoor hebben we zelfs vier extra tanks geleverd dan eerst gepland.”

Ook het Portugese ministerie van Defensie bevestigde dat het zijn drie beloofde Leopards had overgedragen. Uitgelekte beelden op sociale media toonden vorige week dan weer Britse AS-90-artillerievoertuigen die op een truck door Slovakije reden, meer dan waarschijnlijk richting Oekraïne.

Nieuwe fase

Meer dan twee maanden nadat de voertuigen en wapensystemen werden aangekondigd op de conferentie van de ministers van Defensie van de Oekraïense bondgenoten in het Duitse Ramstein, lijken de effectieve leveringen op die manier een nieuwe fase in de oorlog in te luiden.

De bedoeling van de voertuigen en nieuwe wapensystemen is helder: Oekraïne in staat stellen bij een tegenoffensief door de Russische linies te breken en de vijandelijke troepen van een zo groot mogelijk gedeelte van het bezette grondgebied terug te dringen. De tanks zullen daarbij als ‘speerpunt’ dienen, beschermd door de infanterievoertuigen die ondertussen soldaten richting het front te brengen.

‘Eén kans’

Centrale vraag is en blijft: zal het allemaal volstaan om een Russisch front van 700 kilometer in het oosten en zuiden van Oekraïne te doorbreken? De druk op Oekraïne is stilaan gigantisch. In de woorden van Tsjechisch president Petr Pavel heeft Oekraïne “dit jaar slechts één kans om een groot offensief te lanceren”. “Als het mislukt, zal het moeilijk worden voor het Westen om nog de middelen te vinden voor een tweede poging.”

“Oekraïne krijgt in elk geval militair topmateriaal”, zegt luitenant-kolonel Tom Simoens (Koninklijke Militaire School Brussel). “Gepantserde infanteriegevechtsvoertuigen zoals de Bradleys zijn technisch ver superieur tegenover hun Russische tegenhangers. Bovendien worden ze niet voor niets ‘tank killers’ genoemd: dankzij warmtecamera’s en geavanceerde antitankraketten kunnen ze een Russische tank bijvoorbeeld al van 3 tot 4 kilometer afstand spotten en uitschakelen. Omgekeerd zal het al veel zijn als een T-72 zijn doelwit vanop 1.500 meter kan raken.”

Toch zullen de Oekraïense generaals keuzes moeten maken waar ze willen aanvallen, zegt ook Simoens’ collega, kolonel Kris Quanten. Alles bij elkaar geteld kreeg het land dit jaar de belofte van minstens 340 tanks. Het gros daarvan wordt echter niet voor de zomer verwacht en zal dus allicht te laat komen voor het verwachte lenteoffensief. Daarvoor zal Oekraïne zich moeten behelpen met de kleinere hoeveelheid Leopard 2's die wel al dit voorjaar komen.

“Als alle Leopard 2-tanks geleverd zullen zijn, spreken we over maximaal twee bataljons van een tachtigtal tanks”, zegt Quanten. “Vul je die aan met drie tot vier bataljons van telkens ongeveer veertig infanterie- en andere ondersteuningsvoertuigen, heb je een brigade van in totaal een 5.000 à 6.000 soldaten. Dat is beperkt.”

Pantservuist

Bovendien valt te verwachten dat de Russen dit keer beter voorbereid zijn. Bij het tegenoffensief in Charkiv vorig najaar kon Oekraïne in enkele weken tijd duizenden vierkante kilometers grondgebied bevrijden, maar dat kwam vooral omdat de Russische verdediging er bijzonder mager bleek. Het verrassingseffect volstond voor de Oekraïners om een beperkte doorbraak te forceren op het front, waarna er zich voor hen een lege vlakte zonder veel obstakels ontvouwde. Pas na vijftig kilometer volgde de volgende Russische defensieve linie.

“Dat is dit keer volledig anders”, bevestigt Quanten. “Rusland heeft het oosten en zuiden van Oekraïne volgepompt met defensieve stellingen in de diepte. Denk aan loopgraven die in meerdere linies achter elkaar liggen. Dat betekent dat een aanvallend leger na elke succesvolle doorbraak - met onvermijdelijke verliezen - telkens opnieuw moet beginnen bij de volgende linie. Tussendoor moeten mijnenvelden opgeruimd worden waarvoor je genietroepen nodig hebt, en moeten de flanken beveiligd worden. Een leger dat zo de volledige defensie wil doorbreken, heeft een enorme offensieve kracht nodig.”

Simoens en Quanten zijn het er daarom over eens dat het een grote fout zou zijn om de voertuigen die toekomen nu al druppelsgewijs in te zetten aan het front. “Om echt een ‘pantservuist’ te kunnen maken, is het van het allerhoogste belang om de tanks geconcentreerd in te zetten op één plek”, zegt Simoens.

Wachten

Zowel Quanten als Simoens denkt dat het Oekraïense leger daarom nog minstens een aantal weken of zelfs maanden zal wachten vooraleer het het startsein geeft voor een groot tegenoffensief. “In tussentijd kan het nog wat sterker worden, terwijl de Russen zich omgekeerd waarschijnlijk zullen blijven vastlopen op plaatsen als Bachmoet en Avdijivka”, aldus Simoens. “Ook de omstandigheden op het terrein zijn op dit moment nog niet ideaal, al zijn ze wel al verbeterd. Begin mei zal de grond bijvoorbeeld al veel droger zijn en zal het ook langer licht zijn, wat grote militaire manoeuvres vergemakkelijkt.”

Ook Quanten ziet een offensief ten vroegste voor april, “en mogelijk zelfs pas in juni”. “Oekraïne toont zich met recht en rede bijzonder tevreden met de leveringen, maar vergeet niet dat met elk nieuw type voertuig de logistieke uitdagingen weer wat groter worden. Leopard 2's, Challengers, Strykers, Bradley’s, Zweedse CV90's... voor elk voertuig moet er een logistieke keten worden uitgebouwd en alles moet met elkaar worden geïntegreerd, en dat kost nu eenmaal tijd.”

Welke voertuigen kreeg Oekraïne de voorbije weken en mag het nog verwachten?

TANKS

Leopard 2
Aantal: 77
Gewicht: 62 ton
Bemanning: 4
Belangrijkste wapens: 120 mm-kanon
Rijbereik: 340 km (weg) / 220 (terrein)
Maximale snelheid: 70 km/u

Andere
Leopard 1: meer dan 100
Challenger 2: 14
Abrams: 31
PT-91: 30
T-72: 90

INFANTERIEGEVECHTSVOERTUIGEN

Bradley
Aantal: 109
Gewicht: 27,6 ton
Bemanning: 3 + 6 passagiers
Belangrijkste wapens: 25 mm-machinegeweer + 2 antitankraketten
Rijbereik: 400 km
Maximale snelheid: 56 km/u

Andere
CV90: 50
Marder: 40
AMX-10: 40

GEPANTSERDE INFANTERIEVOERTUIGEN

Stryker
Aantal: 90
Gewicht: 16,5 ton
Bemanning: 2 + 9 passagiers
Belangrijkste wapens: 12,7 mm-machinegeweer
Rijbereik: 180 km
Maximale snelheid: 100 km/u

Andere
M1117: 250
Bulldog: 100

ARTILLERIE

Archer
Aantal: 8
Gewicht: 34 ton
Bemanning: 3
Belangrijkste wapens: 155 mm-kanon
Vuurbereik: 30 - 50 km, max 8 schoten/minuut
Maximale snelheid: 70 km/u

Andere
Caesar: 19
AS-90: 30
PzH 2000: 6
M109: 18

VLIEGTUIGEN

MiG-29
Aantal: 14
Gewicht: 15 ton
Bemanning: 1
Vliegbereik: 1.430 km
Maximale snelheid: 2.450 km/u