België wil Oekraïense gevechtspiloten opleiden voor F-16

België is bereid om Oekraïense gevechtspiloten op te leiden om met F-16’s te vliegen. Zelf toestellen leveren, dat gaat niet. We hebben er te weinig voorhanden.

Brits premier Rishi Sunak en Frans president Emmanuel Macron hebben maandag duidelijk gemaakt dat ze Oekraïense piloten willen opleiden om met moderne westerse gevechtsvliegtuigen te vliegen. Volgens Macron zijn “nog verschillende Europese landen hiertoe bereid” en “lopen de gesprekken met de Amerikanen”. Oekraïne vraagt al langer om gevechtsvliegtuigen.

België is een van die Europese landen die Oekraïense piloten wil opleiden - meer bepaald om met F-16's te leren omgaan. Dat laat het kabinet van premier Alexander De Croo (Open Vld) weten. “Tijdens de top in Den Haag eerder deze maand is tijdens de ontmoeting tussen Oekraïens president Volodymyr Zelensky en de premier ook het dossier van de F-16’s ter sprake gekomen. We hebben gezegd dat we geen toestellen kunnen leveren, maar wel piloten kunnen opleiden.”

De Belgische luchtmacht vliegt sinds eind jaren zeventig met de F-16 van de Amerikaanse fabrikant Lockheed Martin. Ze heeft dus tonnen ervaring met het toestel. Ervaring die de Oekraïense luchtmacht mist. Als het ooit tot de levering van westerse gevechtsvliegtuigen komt - die kans lijkt met de dag te groeien - dan zullen de Oekraïense piloten een spoedcursus nodig hebben.

Baltische staten

De reden waarom België geen F-16’s kan leveren aan Oekraïne is omdat alle Belgische toestellen in gebruik zijn. Voor de verdediging van het luchtruim van de Benelux en van de Baltische staten. Estland, Letland en Litouwen zijn NAVO-bondgenoten die de hete adem van Moskou in hun nek voelen. Het gaat dus om opdrachten waar België niet zomaar kan of wil mee stoppen, verduidelijkt het kabinet van premier De Croo.

Het Belgisch leger beschikt nog over een vijftigtal F-16’s (op een oorspronkelijke bestelling van 160 exemplaren). De komende jaren zullen de resterende toestellen zoetjesaan vervangen worden door 34 nieuwe F-35’s. Maar dit gebeurt wellicht te laat om Oekraïne uit de nood te helpen in de oorlog met Rusland. De eerste Belgische F-35 rolt normaal eind dit jaar van de band in Texas.

“Tegen eind 2023 zullen twee Belgische F-16’s uit omloop worden gehaald wegens het behalen van 8.000 vlieguren. Beide toestellen zullen na het behalen van die vlieguren worden gebruikt voor wisselstukken voor de rest van de Belgische vloot en/of voor de opleiding en training van ons technisch personeel dat zich dagelijks inzet om onze F-16-vloot operationeel te houden”, laat het kabinet van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) weten.

In Nederland en Denemarken ligt het anders. De Nederlandse luchtmacht is al bezig met de overstap naar de F-35. Sinds 2019 is het toestel er in gebruik. Tegelijk heeft Nederland nog 24 F-16’s achter de hand. Die kunnen dienen in Oekraïne. Volgens premier Mark Rutte zijn er “geen taboes” en wordt er “intensief” aan het dossier gewerkt. Ook Denemarken maakt al de overstap naar F-35. De Denen willen tegen de zomer een beslissing nemen over hun F-16-vloot (43 stuks).

Sowieso is er toestemming vanuit Washington DC nodig om F-16’s van Amerikaanse makelij naar het front in Oekraïne te sturen. Net zoals Berlijn begin dit jaar formeel zijn toestemming moest geven aan onder meer Polen voor de levering van moderne Leopard-tanks.

Rode lijnen

Het taboe rond F-16’s voor Oekraïne lijkt stilaan wel verdwenen. Enerzijds is er de militaire nood aan gevechtsvliegtuigen. Het land raakt snel door zijn luchtafweerraketten uit de Sovjettijd heen, waardoor het de oorlog in de lucht dreigt te verliezen tegen de grote en moderne Russische luchtmacht. Dat Oekraïne voorlopig nog overleeft in de lucht heeft alles te maken met de angst van de Russische gevechtsvliegtuigen voor de Oekraïense luchtverdediging.

Anderzijds lijken de westerse bondgenoten ook steeds minder schroom te hebben om de ‘rode lijnen’ van Moskou te overschrijden. Eerder dit jaar hebben Polen en Slovakije al een twintigtal MiG-29’s geleverd aan Oekraïne. De MiG-29 is de (minder performante) Sovjet-tegenhanger van de Amerikaanse F-16. Eind vorige week nog heeft het Verenigd Koninkrijk de levering van Storm Shadow-langeafstandsraketten toegezegd. De raketten kunnen meer dan 250 kilometer afleggen.

De Belgische regeringstop heeft vorige vrijdag het licht op groen gezet voor een nieuw pakket steunmaatregelen voor Oekraïne. Hier is 92 miljoen euro mee gemoeid. De helft van het bedrag gaat naar militaire steun, de andere helft is steun aan de bevolking en dient ook om de Belgische diplomatieke aanwezigheid in Oekraïne te verzekeren.