‘Zware klap, maar geenszins het einde van IS’: Koerdische Newaf Khalil waarschuwt voor heropleving

Neen, IS is niet verslagen. Tal van IS-cellen zijn nog steeds actief op het platteland van steden als Raqqa (de voormalige hoofdstad van het zelfverklaarde IS-kalifaat, MAD) en Deir ez-Zor, er zijn dagelijks aanvallen of pogingen daartoe. De aanval op de gevangenis in Al-Hasakah is daar de zoveelste uiting van. De bedoeling was een IS-leger bestaande uit duizenden ervaren gevangen strijders te bevrijden en de terreurgroep meer ademruimte te geven. De strijd is duidelijk niet gestreden, al denkt een groot deel van de wereld van wel.

Onderschat het Westen de vitaliteit van de IS-terreurbeweging?

Newaf Khalil: “Dat is zo. De aanslagengolf in het Westen ging liggen. Intussen krijgen burgers in de regio dagelijks te maken met IS-aanvallen en terreur, maar wie ligt daar wakker van? Hoeveel Belgen weten dat er 12.000 Koerdische mannen en vrouwen sneuvelden in de oorlog tegen IS? Hoeveel Belgen weten dat er maar liefst 20.000 gewonden vielen, en dat heel wat Koerdische kinderen en vrouwen geen informatie hebben over hun vermiste vaders en echtgenoten?”

Ondertussen is bij een aanval van Amerikaanse troepen wel de zelfverklaarde kalief van IS gedood. Zal dat iets veranderen?

“De dood van Abdullah Qardash is een zware klap voor IS, maar betekent geenszins het einde van de groepering. Binnen enkele dagen zal de nieuwe leider opstaan. De recente aanval op de gevangenis was de belangrijkste en dodelijkste aanval die door Abdullah Qardash werd gepland sinds hij Abu Bakr al-Baghdadi opvolgde als leider. Hij deed er werkelijk alles aan om de operatie te doen slagen, maar hij faalde en uiteindelijk werd hij zelf gedood.

“De Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) konden deze aanval onmogelijk afslaan zonder steun van de gewone mensen in tal van wijken in Al-Hasakah, vooral de steun onder Arabieren was essentieel. Ondertussen is de situatie onder controle en werden vele IS’ers zowel binnen als buiten de gevangenis uitgeschakeld. De gevangenen werden naar veiligere plaatsen overgebracht in afwachting van een duurzame oplossing. Toch zal IS blijven pogingen ondernemen om hun leden uit de gevangenissen en kampen in onze gebieden te bevrijden, ook de Belgen. Iedere dag kan er een aanval plaatsvinden.”

Hoe is het mogelijk dat IS er nog steeds in slaagt om mensen in de regio te rekruteren?

“Sommigen staan nog steeds achter hun ideologie, maar er zijn er ook anderen die het financieel, materieel en logistiek gewoon goed hadden onder IS. Zij profiteerden ook optimaal toen. Nog anderen vinden IS gewoon de minst slechte optie. De situatie is bijzonder ernstig. Zonder steun kunnen we de veiligheid niet blijven verzekeren. Als het Westen ons in de steek laat, dan zal dat zware gevolgen hebben; IS-strijders zullen namelijk blijven toeslaan.”

Wat moet er gebeuren?

“Zonder steun aan de Koerden in Syrië zal deze oorlog nooit gewonnen worden. Ook zien we dat IS steeds optimaal profiteert van de Turkse aanvallen en acties tegen de Koerden in de regio. Dat moet stoppen. Ook zal het gevaar niet ingedamd worden zolang de westerse landen hun onderdanen niet actief repatriëren.”

Krijgen jullie dan niet genoeg steun?

“Maak de vergelijking eens. De oorlog in Afghanistan heeft 20 jaar geduurd, en honderden miljarden gekost, duizenden Amerikaanse soldaten kwamen om het leven, toch zijn de taliban heer en meester in dat land. De Koerdisch-Syrische SDF heeft in enkele jaren tijd, tussen 2013 en 2019, het IS-gevaar bijna volledig ingedamd, daarbij is er geen enkele Amerikaanse soldaat om het leven gekomen. Dat is onze verdienste, toch krijgen we niet de steun die we verdienen.”

Is Project Rojava, de autonome Koerdische regio in Noord-Syrië, in gevaar?

“Als dit project faalt, zal het internationaal terrorisme zich verspreiden, ook in Europa. Het is toch ongelofelijk, de EU staat toe dat Turkije ons aanvalt, maar sommige lidstaten willen geen vluchtelingen opvangen. Als de EU geen Koerdische vluchtelingen wil opvangen, dan moet er iets gedaan worden aan de factoren die ertoe leiden dat mensen een leven in eigen land niet meer zien zitten. Als de grensovergangen opengaan, en de mensen zich veilig voelen, dan zal de situatie verbeteren. Ook mogen er gerust vragen gesteld worden bij het feit dat zowel Abu Bakr al-Baghdadi als zijn opvolger zich schuilhielden in door Turkije gecontroleerde gebieden. Dat terwijl de Turkse inlichtingendiensten zeer sterk zijn. Waarom verlaten deze gevaarlijke individuen de Syrische woestijn en gaan ze naar die gebieden?”

Wat is de oplossing voor de Belgische vrouwen en kinderen in de Koerdische kampen in Roj en Al-Hol?

“België moet deze mensen terughalen, hoe meer er teruggehaald worden, hoe meer ademruimte wij krijgen. Duizenden kinderen zitten in deze kampen en leiden er een uitzichtloos leven, maar sommige westerse landen willen hen duidelijk niet terug. Dit is problematisch. Ik kan begrijpen dat Europeanen niet zitten te wachten op hun terugkeer, maar wat is het alternatief? Als deze landen hen niet terug willen, dan moeten ze ons helpen om over te gaan tot een berechting in de regio, maar ook wat dit thema betreft zien we dat er amper effectieve oplossingen aangereikt worden, men laat begaan.”

Hoe verklaart u dit?

“Ach, weet je, wie praat er over de gehandicapten die als gevolg van deze oorlog in ziekenhuizen liggen te creperen? Over de families van de 12.000 martelaren? Wie heeft het over de slachtoffers van IS die psychologische en medische hulp nodig hebben? Ook de media falen, westerse journalisten komen naar de regio om aandacht te vragen voor de kinderen van IS-leden, maar nooit zien we iemand komen om aandacht te vragen voor de tienduizenden Koerdische kinderen die het slachtoffer zijn geworden van deze situatie. Niemand is geïnteresseerd.”

Wordt u daar niet moedeloos van?

“De (Turkse, MAD) AKP-partij, Iran, Syrië, de Russen: dagelijks worden we geconfronteerd met hun spelletjes op het terrein. We vechten voor ons bestaan. Afrin wordt al jaren bezet door Turkije en Syrische rebellen en jihadisten. Wie heeft het daarover? Niemand. In feite verwacht ik niet anders, als men niet eens inzit met de westerse IS-gevangenen in onze gevangenissen. Stel je voor dat die aanvallen niet worden afgeslagen en dat ze ontsnappen… Wat dan? Er is constant gevaar dat deze gevangenen zullen vluchten, maar wat wordt er effectief gedaan om dit te voorkomen?”

U bent in Kamishli geboren. Hoe was het leven daar?

“Op mijn zestiende ben ik voor het eerst ondervraagd geweest door de Mukhabarat (Syrische inlichtingendienst, MAD). Inlichtingenofficieren namen me mee en bedreigden me omwille van mijn activisme voor de Koerdische rechten. ‘We zullen je vervolgen tot je de gevangenis in vliegt’, klonk het. Ik weigerde, maar ze bleven me onder druk zetten. De Koerden in Syrië werden er zwaar onderdrukt, maar niemand lag er echt wakker van.

“Tienduizenden Koerden verloren hun nationaliteit omdat ze zogezegd buitenlanders waren die uit Turkije kwamen, de namen van dorpen en steden werden veranderd, demografische veranderingen werden toegepast, de Koerdische taal werd niet erkend, winkels mochten geen Koerdische opschriften hebben, Koerdische namen werden verboden, Koerden werden systematisch gediscrimineerd en gearresteerd, leerlingen en studenten werden buitengegooid en als staatsgevaarlijk bestempeld. Om een kapperszaak te openen en zelfs om te trouwen moest je toestemming vragen aan de Mukhabarat. In 1997 ben ik dan maar naar Duitsland vertrokken, ik heb zelfs een tijdje tussen Denderleeuw en het Duitse Wuppertal gependeld; ik werkte er voor Roj TV, een Koerdisch tv-station. Ook in Europa was het niet gemakkelijk voor de Koerden.”

Is er hoop voor de Koerden in Syrië?

“Intussen is de situatie anders en is er een democratisch proces op gang gekomen in Rojava. Er is religieuze vrijheid, er wordt werk gemaakt van vrouwenrechten, het burgerhuwelijk werd voor het eerst toegestaan. De verschillende bevolkingsgroepen leven in vrede samen, maar dit project wordt bedreigd, vooral door Turkije, dat niet alleen een gevaar is voor Rojava, maar voor het Koerdische bestaan in het algemeen.”