Zuid-Koreanen kiezen voor de minste van twee kwaden

De kandidaten maken elkaar uit voor oud vuil en die negatieve toon laat ook de kiezers niet onberoerd. Uit peilingen bleek al dat de twee belangrijkste kanshebbers niet erg populair zijn. Beide kandidaten hebben meer critici dan aanhangers.

Yoon Suk-yeol van de conservatieve partij PPP heeft zijn tegenstander al uitgemaakt voor ‘Hitler’ en ‘Mussolini’. Medewerkers van Lee Jae-myung van de progressieve partij DPK hebben Yoon op hun beurt ‘dictator’ genoemd, ‘beest’ en ‘leeghoofd’. In deze verhitte strijd ging een oudere man maandag DPK-voorzitter Song Young-gil met een hamer te lijf. De populaire krant Dong-A Ilbo ziet deze verkiezingen als “een keuze voor de minste van twee kwaden”.

Zelfs de echtgenotes van de twee zijn het doelwit geworden van negatieve campagnevoering. De vrouw van Yoon is door zijn tegenstanders belachelijk gemaakt vanwege haar cosmetische chirurgie. De vrouw van Lee moest dan weer haar verontschuldigingen aanbieden omdat ze overheidsgeld gebruikte voor privé-uitgaven en ambtenaren klusjes liet uitvoeren.

Nek aan nek

Ondertussen is de spanning hoog opgelopen: uit de eerste exitpolls lijkt Yoon een kleine voorsprong te hebben, maar die valt binnen de onzekerheidsmarge. “De verwachting is dat het heel close wordt”, zegt Ramon Pacheco Pardo, Korea-kenner aan de Vrije Universiteit Brussel en King’s College in Londen.

De kandidaat met de meeste aanhang onder de 44 miljoen kiezers wint in één ronde, een meerderheid is niet nodig. “Deze verkiezing kan beslist worden met een verschil van twee of drie stemmen”, waarschuwde Lee tijdens een van zijn laatste campagnebijeenkomsten. “Stem voor verandering”, was Yoons boodschap. Zijn tegenstander is een partijgenoot van de vertrekkende president Moon Jae-in, die volgens de grondwet geen tweede termijn kan krijgen.

Schrijnende tweedeling

De uitdagingen waar de nieuwe president straks voor staat zijn niet gering. Zuid-Korea kampt met een wooncrisis, de huizenprijzen zijn de pan uitgerezen. In de hoofdstad, de metropool Seoel, kunnen starters amper nog een woning vinden. En dat is maar een onderdeel van de schrijnende tweedeling in het economisch zeer succesvolle land. Lee wil hier iets aan doen door een basisinkomen in te voeren.

Ook wat buitenlands beleid betreft zijn er grote vraagstukken, met name de relatie met buurland Noord-Korea. De vraag is hoe Zuid-Korea moet omgaan met de dreiging uit het noorden, dat kernwapens bezit. Moet de regering in Seoel streven naar ontspanning of juist schuilen onder de atoomparaplu van bondgenoot de Verenigde Staten, de gezworen vijand van Noord-Korea?

In beide vraagstukken zijn de posities van de twee kandidaten duidelijk: Lee, van de progressieve partij DPK, wil de tweedeling tegengaan en toenadering zoeken tot het noorden. Yoon, van de conservatieve PPP, belooft economische vrijheid en betere banden met de VS. Langs deze lijnen is de Zuid-Koreaanse samenleving gepolariseerd en dus valt daar voor beide kandidaten weinig winst te behalen. Dat geldt vooral voor de ouderen, die hun keuze allang voor de stembusdag hebben gemaakt.

Op jongeren gerichte campagne

Daarom was de campagne grotendeels gericht op de jongeren, met veel bezoeken aan universiteiten en colleges. Juist onder hen speelt een kwestie waar beide kandidaten moeite mee hebben: feminisme en gendergelijkheid. Veel jonge vrouwen hebben genoeg van het feit dat ze relatief weinig kansen krijgen, terwijl veel jonge mannen zich bedreigd voelen door de roep om verandering.

Yoon (61) speelt handig in op de frustraties van de jonge mannen. Zo heeft hij beloofd het ministerie van Gendergelijkheid weer af te schaffen, dat is ingesteld onder de vertrekkende president Moon. Diens streven was om Zuid-Korea te laten stijgen op de ranglijsten van gendergelijkheid, waar het nu steevast onderaan bungelt. Maar veel Koreaanse mannen zien elke poging om vrouwen meer kansen te geven als ‘omgekeerde discriminatie’.

Lee kan ondertussen niet echt profiteren van de onvrede onder de jonge vrouwen. Zij vinden hem, een 57-jarige man die zich nooit echt als feminist heeft geafficheerd, weinig geloofwaardig. “Het is lastig voor hem”, zegt Korea-expert Pacheco Pardo. “Hij behoort tot een generatie die gewend is aan duidelijke rolpatronen. Net als eerder met de democratisering lopen de burgers voor op de politici.”

Alternatief geluid

Nu is er een derde kandidaat die op dit punt kan scoren: Sim Sang-jung van de linkse Rechtvaardigheidspartij. “De levens van Koreaanse vrouwen zijn feminisme op zich”, schreef zij dinsdag op sociale media. “Ondersteun alstublieft de weg van gendergelijkheid, een pad dat ik nooit heb verlaten.”

Maar Sim maakt nauwelijks kans om president te worden, in de sterke polarisatie tussen de twee grote partijen is er bijna geen ruimte voor alternatieve geluiden. Kandidaten van andere kleine partijen hebben daarom, in de loop van de campagne, ervoor gekozen zich aan te sluiten bij een van de grote twee.

Moon gezien als ‘schoon’

De vraag is wat er na de verkiezingen gebeurt met president Moon. Meerdere presidenten voor hem zijn veroordeeld wegens corruptie. Zijn directe voorganger Park Geun-hye heeft in de gevangenis gezeten, haar voorganger Lee Myung-bak zit daar nog steeds. Daarvoor dreigde hetzelfde te gebeuren met ex-president Roh Moo-hyun, de leermeester van Moon. Roh maakte een einde aan zijn leven voor het tot een rechtszaak kwam.

Maar Pacheco Pardo verwacht niet dat Moon zijn directe voorgangers achternagaat. “Moon is nog steeds vrij populair en hij wordt door de meeste mensen als ‘schoon’ gezien.”