Zo zal de evacuatie uit Afghanistan verlopen

Gisteren om 16 uur is van op de militaire luchthaven van Melsbroek een eerste vliegtuig, een Falcon 7X, met het voorbereidingsteam en drie diplomaten van Buitenlandse Zaken aan boord naar Pakistan vertrokken. Daarna volgen twee C130’s en één A400M, het nieuwe vrachtvliegtuig van de luchtcomponent dat de C-130 opvolgt. De transportvliegtuigen die de missie uitvoeren, hebben een capaciteit van 100 personen voor de A400 M en 60 personen voor de C130. Vijftien elitesoldaten vliegen mee. Zij zorgen voor de beveiliging ter plaatse.

Lees ook: ‘De ambassade ligt in Pakistan, daar geraak ik niet’: nog veel onduidelijkheid over Belgische evacuaties

In de eerste fase van de zogenaamde ‘evacuatieoperatie voor niet-gevechtsgroepen (NEO)’ worden de vliegtuigen naar een veilig gebied in de buurt van Afghanistan gebracht. Dat is de luchthaven van Islamabad, de hoofdstad van Pakistan, waar ons land een ambassade heeft. In Kaboel hebben we die niet. De drie transportvliegtuigen zullen mensen vanuit Kaboel vervoeren naar Islamabad. Die operatie kan enkele dagen duren en kan uit verschillende vluchten bestaan, afhankelijk van het aantal mensen dat zich aanmeldt voor evacuatie. De diplomaten van Buitenlandse zaken in het zogenaamde ‘advance team’ gaan met de Pakistaanse autoriteiten bekijken waar de geëvacueerden ondergebracht kunnen worden in afwachting van de overbrenging naar België. Dat kan nog enkele dagen duren en zal wellicht met burgervliegtuigen vanuit Pakistan gebeuren.

“Deze evacuatieoperatie gebeurt niet geïsoleerd, maar in coördinatie met de andere landen ter plaatse”, zeg minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS). “Het Amerikaanse leger geeft aan dat het de luchthaven vooraf zal beveiligen.” Ook andere landen voeren de evacuaties uit vanop een luchthaven in een buurland. Duitsland brengt zijn onderdanen over naar Tasjkent in Oezbekistan en Frankrijk opereert vanuit de Verenigde Arabische Emiraten.

Honderdtal Belgen heeft zich gemeld

Bij de ambassade in Islamabad hebben zich de voorbije dagen zo’n honderd mensen gemeld met de vraag om naar België te kunnen reizen. Het gaat vooral om Belgen met de dubbele nationaliteit. “Er zijn veel Afghanen die banden hebben met België: Afghaanse partners, kinderen met een Belgische ouder, tolken die onze militairen hebben bijgestaan, medewerkers van Belgische vrouwenrechtenorganisaties in Afghanistan”, zegt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). “Voor Afghanen die via België geëvacueerd worden, zal ik een humanitair visum verstrekken. Het is een morele plicht.” In totaal zou het om een 40-tal tolken en fixers gaan. Heel concreet is ook sprake van de Afghaanse vrouwelijke dokters en leerkrachten die aan de slag zijn in het Belgische vrouwenhuis in Istalif, op 35 kilometer van Kaboel.

Op de luchthaven van Kaboel behoudt het Amerikaans leger intussen de controle. Het militaire vliegverkeer in de hoofdstad is ondertussen hervat, nadat het gisteren moest worden stilgelegd door de chaos op de landings- en startbanen. Gisteren werden al twaalf militaire vluchten uitgevoerd. Onder meer het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk hebben al mensen geëvacueerd. Dat gebeurde vrij incidentloos.

Aan boord van de transportvliegtuigen die vertrokken zijn, bevindt zich ook een NEO-detachement van vijftien militairen. Het gaat om leden van het Special Operations Regiment, een onderdeel van de landcomponent. Zij zijn speciaal opgeleid om burgers uit crisisgebieden naar huis te brengen. In theorie zouden ze in Kaboel de luchthaven eerst moeten veiligstellen, maar in dit geval hebben de Amerikanen dat al gedaan. De elitesoldaten zullen vooral moeten zorgen dat de geëvacueerden veilig en wel aan boord van de vliegtuigen geraken. De laatste keer dat een NEO-detachement werd uitgestuurd, was in 1997. Toen verbleven de para’s twee maanden in de Congolese stad hoofdstad Brazzaville, maar moesten ze uiteindelijk geen Belgen evacueren.

Chaos op luchthaven

De vraag blijft intussen wel hoe de Belgen en anderen die van de evacuatievluchten gebruik willen maken, op de luchthaven van Kaboel moeten geraken. De chaos in de hoofdstad en aan de luchthaven zelf is groot. De militairen gaan geen ‘extracties’ uitvoeren – ze gaan geen Belgen uit bezet gebied overbrengen naar de luchthaven. Geen enkel land doet dat trouwens.

Buitenlandse Zaken laat weten dat de ambassade in Islamabad de operatie ter plaatse coördineert en dat er om veiligheidsredenen geen verdere informatie wordt gegeven. Het lijkt er wel op dat de taliban de mensen die het land willen verlaten, niet te veel in de weg zullen leggen. Volgens de nieuwszender Al-Jazeera “lijken de taliban de orde rond het vliegveld te willen bewaren en zien ze de evacuaties graag snel afgerond”.