Zo wil Oekraïne onrust zaaien in Rusland: beelden van lijken en gevangenen moeten druk opvoeren

Rusland heeft in een week vechten in Oekraïne al bijna 500 soldaten verloren. Dat heeft Moskou voor het eerst erkend. De opvallende bekendmaking van het Kremlin kan onder de Russische bevolking de onrust over de bloedige invasie alleen maar aanwakkeren.

De bekendmaking woensdag van het officiële dodental kwam onverwacht. Moskou weigerde tot dan duidelijkheid te geven over het aantal gesneuvelden en gewonden, hoewel op sociale media talrijke video’s te zien zijn van gedode soldaten. Op zondag erkende het ministerie van Defensie voor het eerst dat er ‘doden en gewonden waren onder onze kameraden’, maar het noemde geen aantallen. Pas woensdag kwam de ommekeer.

Tot nu toe hadden de Russen van president Poetin gehoord dat in Oekraïne een beperkte militaire operatie wordt uitgevoerd. Dat houdt nu geen stand meer. Ook moet het Kremlin vrezen voor het effect op de bevolking van de beelden die Oekraïne elke dag publiceert van gevangengenomen en gedode Russische militairen.

Volgens Defensie-woordvoerder generaal-majoor Igor Konasjenkov zouden tot nu toe ‘jammer genoeg’ ook 1.597 militairen gewond zijn geraakt. Hij claimde dat het Oekraïense leger 2.800 soldaten heeft verloren. Konasjenkov weigerde opnieuw van een oorlog te spreken. Ook ontkende hij dat er Russische dienstplichtigen zijn gedood, een duidelijke poging om onrust onder de bevolking te voorkomen. “De informatie over ontelbare verliezen onder de Russische eenheden is opzettelijke desinformatie”, betoogde hij.

Oekraïne en VS schatten aantal doden veel hoger

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky beweerde woensdag dat het Russische dodental aanzienlijk hoger ligt, rond de 5.800. Hij leverde hiervoor geen bewijzen. Amerikaanse parlementariërs kregen maandag van het Pentagon te horen dat zowel Rusland als Oekraïne zo’n 1.500 soldaten had verloren. De Pentagon-functionarissen benadrukten in hun vertrouwelijke briefing dat het slechts een schatting was, gebaseerd op satellietfoto’s, afgeluisterde gesprekken en berichten op sociale media.

Zelfs het officiële dodental van 498 in slechts zes dagen vechten, is ongekend hoog voor het Russische leger. Tijdens de strijd die Rusland vanaf 1994 voerde om de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny in te nemen, sneuvelden naar verhouding minder soldaten. Bij de eerste operatie, tussen 1994 en 1995, zouden in twee maanden tijd zo’n 1.400 Russen zijn gedood. Bij de tweede Tsjetsjeense oorlog, die in 1999 begon, zouden volgens Moskou in meer dan zes maanden tijd zo’n 1.200 militairen zijn omgekomen.

Voorman Christo Grozev van onderzoekscollectief Bellingcat, dat beelden van de strijd onderzoekt, zei eerder dat het doodzwijgen van de dodenaantallen onhoudbaar zou worden voor Moskou. “Omdat ik honderden video’s moet verifiëren, zie ik zoveel dode lichamen van Russische soldaten dat de verklaring van de Russische generale staf van ‘er zijn geen slachtoffers’, begint te klinken als een grote tikkende tijdbom”, aldus Grozev op Twitter.

Druk op Poetin

Oekraïne probeert de druk op Poetin te verhogen door openlijk de beelden naar buiten te brengen van de dode en gevangengenomen soldaten. Zijn collega Zelensky weet goed dat organisaties van Russische moeders zich in het verleden kritisch hebben uitgelaten over het lot van hun kinderen in het leger.

Op een speciale site van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken en op berichtendienst Telegram kunnen Russische moeders, vrouwen en andere familieleden van soldaten op zoek naar informatie over hun lot. Op het laatste platform is een eindeloze stroom van foto’s en video’s te zien van de lijken van Russische soldaten in de sneeuw, in de straten en in hun voertuigen.

Ook is de Oekraïense strategie er duidelijk op gericht de sympathie te winnen van de Russische bevolking, die het duidelijk moeilijk heeft met de invasie. De Russen kunnen op de video’s die Kiev naar buiten brengt onder meer zien dat de militairen hun moeder mogen bellen. “Mamma, pappa, ik wilde helemaal niet hier naar toe komen”, zegt een militair die naar huis belt. “Ze hebben mij gedwongen.”

Niet bevestigd

Onafhankelijke bronnen hebben de echtheid van de beelden nog niet bevestigd. Oekraïne bestrijdt kritiek dat het met de publicatie de Geneefse Conventie schendt, die gevangen soldaten beschermt. Kiev zegt dat ze de families in Rusland alleen maar wil helpen.

“Als je familieleden of vrienden in Oekraïne zijn en deelnemen aan de oorlog tegen ons volk, dan kan je hier informatie vinden over hun lot”, aldus het ministerie op de site. “Helaas is het moeilijk om veel van de doden te identificeren. We plaatsen deze foto’s en video’s met opzet, wellicht herken je iemand aan indirecte tekens.”

De Oekraïense ambassadeur bij de VN, Sergiy Kyslytsya, zette maandag in de Algemene Vergadering eveneens het lot van een omgekomen Russische soldaat in om het Kremlin onder druk te zetten. Hij las de laatste berichten voor van een omgekomen soldaat aan zijn moeder. Volgens de ambassadeur werden de berichten ontdekt op de telefoon van de militair. De echtheid kon niet worden bevestigd.

“Ons was verteld dat ze ons zouden verwelkomen”, zou de soldaat aan zijn moeder hebben verteld, doelend op de Oekraïense bevolking. “Ze gooien zich onder onze wielen, ze willen niet dat wij passeren. Ze noemen ons fascisten. Dit is zo moeilijk, mamma.”