Ziekenhuizen blijven financieel net overeind door overheidssteun, maar hun toekomst oogt wankel

Het behoeft weinig uitleg dat de coronacrisis de werking van de ziekenhuizen door elkaar heeft geschud. In 2020 daalde het totaal aantal opnames met 18,2 procent. In april 2020 kelderden de opnames zelfs met 60 procent tegenover diezelfde maand van het jaar ervoor.

Dat laat zich voelen in de honoraria van de artsen. Die artsenvergoedingen daalden in 2020 met zo’n 9 procent. Daardoor zakten de inkomsten van de ziekenhuizen aanzienlijk, terwijl ze op hetzelfde moment stevig moesten investeren in beschermingsmateriaal of het ombouwen van de infrastructuur, bijvoorbeeld om meer ruimte te maken voor covidpatiënten op intensieve zorg.

‘Flinterdunne marge’

Als de overheid niet had bijgesprongen, dan zouden de ziekenhuizen 737 miljoen euro in het rood gegaan zijn. Daarom kwam de overheid over de brug. Dankzij voorschotten van 1,4 miljard euro boekten de ziekenhuizen in 2020 toch een positief resultaat van 111 miljoen euro, al bedraagt dat slechts 0,72 procent van de omzet. “Dat blijft een flinterdunne marge, en betekent dat veel ziekenhuizen zich geen grote tegenslag kunnen veroorloven”, zegt Margot Cloet van Zorgnet-Icuro.

Vooral de ziekenhuizen in Brussel zijn er erg aan toe. Ondanks de overheidssteun maakten de ziekenhuizen in de hoofdstedelijke regio 20 miljoen euro verlies. “De ziekenhuizen die het hardst getroffen werden, zijn vermoedelijke diegene die het meeste covidpatiënten hadden”, zegt Véronique Goossens, hoofdeconoom bij Belfius. “De vergoeding voor klassieke operaties, bijvoorbeeld heupoperaties, zijn nu eenmaal hoger dan voor een covidverblijf.”

Investeringen dalen

Op langere termijn lijkt de toekomst voor de ziekenhuizen wankel. De kosten voor bouwmaterialen en de lonen in de bouwsector zijn sinds 2016 met 25 procent gestegen, terwijl de subsidies voor de ziekenhuisinfrastructuur in die periode slechts met 1,4 procent stegen. Bovendien worden de loonstijgingen (2 procent) niet voldoende gecompenseerd door de indexering die het RIZIV (0,79 procent) uitkeert aan de zorgverstrekkers.

Dat knaagt aan het investeringsbudget van de ziekenhuizen. De studie toont dan ook dat de investeringen van de ziekenhuizen al drie jaar in dalende lijn gaan. “Dat staat nochtans haaks op wat we moeten doen om onze ziekenhuizen voor te bereiden op de toekomst, denk maar aan digitalisering, cybersecurity of nieuwe infrastructuur", zegt Cloet.

De fragiele financiële situatie van ziekenhuizen is geen nieuw probleem. In 2019 was al een derde van de ziekenhuizen verlieslatend, in 2018 zelfs 44 procent. Ziekenhuizen kijken dan ook reikhalzend uit naar het voorstel van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) om het financieringsmodel van de ziekenhuizen om te vormen. Dat voorstel komt er begin januari.