Zes jaar nadat moeder van Wout (25) verkracht werd, mag ze euthanasie plegen: ‘In dit verhaal is er maar één schuldige’

‘Wil ik het weten als ze een datum voor de euthanasie heeft gekozen? Wil ik erbij zijn?’: het zijn vragen waar Wout Van Steenwinkel (25) uit Vilvoorde een antwoord op moet vinden nu de euthanasieaanvraag van zijn mama Nathalie werd goedgekeurd. In september 2016 werd Nathalie Huygens (50) tijdens het joggen in Vilvoorde op een brutale manier verkracht en voor dood achtergelaten. Na meer dan zes jaar strijden, weegt het psychisch lijden te zwaar door. En zo komt het levenseinde van Nathalie wel heel dichtbij. Ook voor haar kinderen. ‘Als mensen zeggen dat mama haar kinderen in de steek laat, word ik kwaad. Niemand weet wat het is om in haar schoenen te staan.’

Meer dan zes jaar nadat zijn mama Nathalie op gruwelijke wijze verkracht werd, is Wout stilaan aan zijn eigen verwerkingsproces begonnen. Het keerpunt was de open brief die hij in maart 2022 schreef en waarin hij onder meer oproept tot juridische hervormingen en een betere opvang voor de slachtoffers. Er bestaat geen twijfel over dat een traumatische ervaring niet alleen een gigantische impact heeft op het slachtoffer, maar ook zijn of haar omgeving. De kans bestaat dat Wout straks door het leven zal moeten gaan zonder zijn mama, die onlangs groen licht kreeg voor euthanasie wegens psychisch lijden. Een open en eerlijk relaas over hoe het is om als kind aan de zijlijn te staan, maar er tegelijk toch middenin te zitten.

Jouw open brief had een enorme impact op de samenleving. Wat gebeurde er in de nasleep van je woorden?

“Na de brief kreeg ik veel steun van mensen die in dezelfde situatie zitten of zaten. Dat deed enorm deugd. Ik had alleen maar durven dromen dat mijn woorden zo’n impact zou hebben. Maar nu de euthanasie-aanvraag van mama is goedgekeurd, komt er ook negatieve commentaar.”

Hoe reageren mensen dan op de goedkeuring van de euthanasie-aanvraag?

“Mensen begrijpen de keuze van mama niet. Sommigen vinden het egoïstisch naar ons, haar kinderen, toe. Maar zo zwart-wit is het niet. Langs de ene kant begrijp ik waarom mijn mama de euthanasie-aanvraag heeft gedaan, en steun ik haar daar ook in. Als zoon is mijn grootste wens diep vanbinnen natuurlijk dat mijn mama nog jaren leeft en mij verder ziet opgroeien, maar dan neemt mijn rationele kant het over. Ik besef dat het voor mij en mijn zus moeilijk is, maar ik kan mij alleen maar inbeelden dat de hel waar mijn moeder door moet, zeker tien keer zo verschrikkelijk is. Wie ben ik dan om mee te beslissen over haar levenseinde? Dat recht heb ik niet. Natuurlijk had ik het liever anders gewild. Maar mijn mama als verantwoordelijke aanduiden, dat kan ik niet. In dit verhaal is er maar één schuldige die haar tot deze beslissing dreef: de man die haar verkracht heeft. Ik weet dat ze alles heeft geprobeerd. Vanuit mijn eigen positie probeer ik in te schatten hoe het voor mijn mama moet voelen, maar ik zal nooit weten hoe het is voor haar. Daarom vind ik niet dat ik het recht heb om haar beslissing af te keuren. Ik zou niet willen dat ze alleen voor mijn zus en ik blijft leven. Dat wil ik haar niet aandoen. Daarom hebben we als familie ook beslist om geen protest aan te tekenen tegen de beslissing. Maar ik weet dat het heel hard zal zijn wanneer ze er niet meer zal zijn, harder dan het de voorbije jaren ooit geweest is. Dat het gemis nooit zal weggaan, dat weet ik nu al.”

Kan je begrijpen dat mensen vinden dat je mama haar kinderen achterlaat? Heerst er nog een groot taboe op euthanasie omwille van psychisch lijden?

“Ik kan er ergens inkomen dat mensen het moeilijk vinden om te begrijpen dat ze kiest voor euthanasie. Een einde maken aan je leven omwille van fysiek lijden is al ingeburgerd in ons land, maar er heerst nog steeds een taboe rond euthanasie omwille van psychisch lijden. Mensen weten ook niet goed hoe ze met een slachtoffer moeten omgaan. Een oordeel vellen over een slachtoffer is snel gedaan, maar het is niet altijd gemakkelijk om te begrijpen waar die persoon in kwestie doorgaat.”

_{(Lees verder onder de foto)}

Waar sta jij in je verwerkingsproces?

“In het begin heb ik het heel erg afgeblokt om concreet na te denken over die euthanasie. Maar dankzij mijn open brief kwam ik in contact met praatgroep PUNT.vzw, waar ik nu maandelijks naartoe ga. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik meer ben gaan stilstaan bij wat er is gebeurd. Bijna zeven jaar lang probeerde ik te vluchten door zo veel mogelijk afleiding te zoeken. Reizen, me op mijn studies storten, … Alles deed ik eraan om zo min mogelijk te denken aan wat er gebeurd was. Maar nu begin ik beetje bij beetje alles te verwerken. De afgelopen maanden zijn daardoor eigenlijk de moeilijkste tot nu toe geweest. Vooral een gevoel van machteloosheid en onrechtvaardigheid kwam naar boven. Stilaan besefte ik hoe hallucinant het is dat een mama, die voordien zoveel levensvreugde had en me waarden had meegegeven, nu bezig is met haar levenseinde. Ik ben ook beginnen nadenken over hoe het moment van de euthanasie zou verlopen. Maar het blijft allemaal onzeker.”

De aanvraag is goedgekeurd, maar hoe concreet zijn de euthanasieplannen nu?

“Dat weten we zelf niet. Het is niet omdat je groen licht krijgt voor euthanasie, dat je effectief moet verder gaan met de procedure. Sowieso is het een proces dat niet over één nacht ijs gaat en waar tientallen gesprekken aan vooraf zijn gegaan. Dat was ook zo bij mama, die deze beslissing weloverwogen heeft genomen. Misschien is de goedkeuring voor haar nu wel voldoende om te weten dat ze een uitweg heeft als ze dat wil. Het kan zijn dat ze nog jaren zal blijven leven. Ergens zou dat wel fijn zijn als de goedkeuring haar voldoende kracht geeft om toch verder te gaan. Een datum is er nog niet nu ze groen licht heeft gekregen. Gaat ze ons volgende week meedelen dat het binnenkort zover is? We weten het niet. Het enige dat zeker is, is dat ze wil wachten op haar burgerlijk proces. Dat vindt ze naar ons, haar kinderen toe, heel belangrijk. Maar we wachten ondertussen al zes jaar op dat proces, een datum is er nog steeds niet. Gelukkig kan ik met al mijn vragen wel bij mama terecht, ook al doe ik dat niet altijd. Mijn zus en ik zijn ook al samen met een dokter gaan praten over de euthanasie. Het gesprek stond in het teken van wat wij wensen als kinderen. Willen we erbij zijn? Willen we het weten als ze een datum heeft gekozen? Het zijn praktische vragen, maar het is fijn dat er zo’n omkadering is.”

Heb je al voor jezelf kunnen uitmaken wat het antwoord is op al die vragen?

“Eigenlijk wel. Ik wil er graag bij zijn wanneer ze euthanasie pleegt. Anders zou ik er toch mee bezig zijn, waar ik ook zou zijn op dat moment. Ik zou de hele tijd naar de klok kijken, wetende wat er een aantal kilometer verderop gebeurt. Dat lijkt me heel raar. Het lijkt me fijn voor haar als ze tijdens haar laatste momenten omgeven wordt door mensen die ze lief heeft en haar kunnen geruststellen.”

_{(Lees verder onder de foto)}

Is dat ook wat zij wil?

“Ze zou het moeilijk vinden om ons erbij te hebben omdat ze dan het verdriet op onze gezichten zou kunnen aflezen. Natuurlijk is dat onvermijdelijk op zo’n moment. Maar ze respecteert wel onze wens om erbij te zijn.”

Hoe is de band nu met je mama?

“We zijn twee handen op één buik. Het is één van de belangrijkste mensen in mijn leven. Dat maakt het net moeilijk om haar nu te zien en te gaan opzoeken. Ze doet heel erg haar best om niets van haar problemen te laten merken. Omdat ze ons wil sparen en het gevoel heeft dat ze mijn zus en mij hier mee in heeft gesleurd. Maar wij doorprikken dat. Op het kerstfeest was dat bijvoorbeeld heel duidelijk. We zagen dat ze het moeilijk had. Een deel van de mama hoe ik haar kende van voor de feiten, is nu weg. Het beeld van mijn mama als een optimistische en vechtlustige vrouw is er nog zeker en heeft ervoor gezorgd dat ze het al zeven jaar lang dapper heeft volgehouden. Maar nu begint het te zwaar door te wegen en ziet ze geen uitweg meer. En dat is heel pijnlijk om te zien. Daarom vermijd ik soms om bij haar langs te gaan. En dat zal ontploffen in mijn gezicht op de dag dat ze euthanasie pleegt. Dan zal ik me afvragen waarom ik er niet vaker was voor haar. Dat knaagt enorm hard aan mij. Maar het is soms te confronterend om haar te zien. Dat wil echter niet zeggen dat als je haar op straat tegenkomt, het van haar gezicht af te lezen valt. Dat is ook misschien ineens een grote misvatting over slachtofferschap. Je kan het zwaar hebben, maar dat wil niet zeggen dat je steeds droevig in een hoekje zal zitten.”

Heb je lang hoop gekoesterd dat je mama weer de oude zal worden?

“Zeker. Toen ik het nieuws over de verkrachting vernam, dacht ik ‘dit is het moeilijkste moment, vanaf nu zal het alleen nog maar beter gaan.’ Een paar dagen later toen ik thuiskwam en haar voor de eerste keer zag, ging dezelfde gedachte nogmaals door me heen. Heel lang had ik het idee dat alles goed zou komen. Maar er gaat een jaar, twee jaar, drie jaar, vier jaar voorbij met ups en downs. Om dan vast te stellen dat het eigenlijk nog minder goed gaat. En te beseffen dat alles niet plots zal opgelost geraken. Die klap is gigantisch. Maar gelukkig hebben we niet alleen maar ellende gekend, en zijn er nog veel mooie momenten samen. Ik heb er bewust voor gekozen om de gruwelijke feiten niet heel mijn leven te laten bepalen. De dader heeft ons al genoeg afgepakt. Ik weiger om ook nog mijn geluk van mij te laten afnemen. Dat gun ik hem niet.”