Zelftests vanaf 6 april te koop in de apotheek: hoe werken ze, en is dit de uitweg uit de coronacrisis?

Hoe werkt een zelftest?

De coronazelftest is het best vergelijkbaar met een zwangerschapstest. Je steekt een wattenstaafje in de neus – gelukkig maar 2,5 centimeter diep – waarna je het enkele keren ronddraait. Daarna gaat het staafje in een buisje met vloeistof, en vervolgens mik je enkele druppels van die vloeistof op een testplaatje. De uitslag is na een kwartier af te lezen.

Waar kan je hem krijgen?

De zelftests zullen voorlopig enkel bij erkende apothekers te koop zijn. Er gaan stemmen op om de tests, zoals in Duitsland, ook aan te bieden in supermarkten. Experts in ons land zijn daar niet meteen voor te vinden. Wie een test in de supermarkt koopt, is overgeleverd aan een soms omslachtige handleiding, luidt de motivatie. De apotheker daarentegen kan je helder uitleggen hoe je zo’n test moet gebruiken.

Hoe betrouwbaar is de test?

De zelftests die op de markt komen, zijn antigeentests die de aanwezigheid van bepaalde viruseiwitten meten. Ze zijn minder gevoelig dan de klassieke PCR-tests, die genetisch materiaal van het virus detecteren.

Een positief resultaat van de test is betrouwbaar, maar een negatief resultaat sluit niet volledig uit dat de geteste persoon toch besmet is. Vooral als er weinig virusdeeltjes aanwezig zijn, zoals het geval is helemaal in het begin van de infectie, is de antigeentest vaak negatief.

Hoe betrouwbaar de test is, hangt dan ook af van het moment waarop hij wordt gebruikt. Bij besmette personen is hij in de eerste 5 à 7 dagen nadat er symptomen zijn opgetreden voor meer dan 90 procent accuraat.

Een negatieve zelftest kan daarom niet gebruikt worden om de basisregels niet te respecteren of een quarantaine niet na te leven.

Wat moet je doen als de uitslag positief is?

Het koninklijk besluit dat in het Staatsblad gepubliceerd is, stelt duidelijk dat je na een positief resultaat je huisarts moet contacteren. Vervolgens krijg je een afspraak voor een klassieke PCR-test, om de uitslag te bevestigen.

Die tweede test is niet alleen nodig omdat de antigeentests iets minder betrouwbaar zijn, maar ook om het contactonderzoek te activeren en de besmettingscijfers up to date te houden.

Hoeveel kost een zelftest?

Een zelftest zal ongeveer 7 à 8 euro kosten. Voor mensen die het financieel moeilijk hebben, zullen ze terugbetaald worden via de ziekteverzekering. Het remgeld voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming bedraagt 1 euro. Voor andere mensen is er geen terugbetaling voorzien.

Kunnen we vanaf april dan een zelftest gebruiken om veilig naar een feestje te gaan?

Neen. Voor mensen die een negatieve uitslag krijgen, of het nu na een klassieke PCR-test of een zelftest is, verandert er niets. Ze mogen nog steeds slechts één knuffelcontact thuis ontvangen, en moeten op alle openbare plaatsen afstand houden of een mondmasker dragen.

Professor Goossens wijst op de mindere gevoeligheid van de zelftests, waardoor je negatief kan testen en toch nog besmettelijk kan zijn. Een positief testresultaat kan bovendien makkelijk verzwegen worden. “Daarom denk ik dat je zelftests niet kan gebruiken als ze een persoonlijk voordeel opleveren. Het is een ander verhaal waar het gaat om het collectief belang, zoals wanneer je wil voorkomen dat je je collega’s of je vrienden zou besmetten.”

“We zien zelftests niet als een toegangsticket tot bepaalde activiteiten”, zegt ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Het is vooralsnog dus niet de bedoeling om je met een negatieve zelftest bij de ingang van een festival te melden.

Waarvoor dient de zelftest dan wel?

Als je geen symptomen hebt, geeft een zelftest je nog iets meer zekerheid dat je anderen niet zal besmetten. Dat kan bijvoorbeeld handig zijn als je bij je grootouders op bezoek wilt, of naar een begrafenis moet.

Ook in scholen of voor mensen die niet kunnen telewerken, kunnen zelftests een oplossing bieden.

Is dit de toekomst?

De zelftests bieden in eerste instantie dus geen vrijgeleide om op restaurant, naar feestjes of een festival te gaan, maar kunnen wel een belangrijke rol spelen in de uitweg uit deze crisis. Minister Vandenbroucke zei deze week na het Overlegcomité te hopen dat vanaf half april iedereen tests zal kopen om zelf te gebruiken.

Microbioloog Goossens ziet vooral een toepassing op de werkvloer en in scholen. “Ik denk dat versoepelingen moeten samengaan met het breed inzetten van zelftests op werkvloeren en in scholen”, zei hij daarover. “Laten we dus ook nadenken over wat we na de paasvakantie doen.”