Zelfs voor zijn maatstaven is Kanye West's recente gedrag bedenkelijk: wat is er met hem aan de hand?

Zelfs naar zijn doen was het een bewogen week voor Kanye ‘Ye’ West. De Amerikaanse rapper plaatste antisemitische uitspraken op sociale media, strooide samenzweringstheorieën in het rond en moet nu vrezen voor zijn contract met Adidas. Wat is er aan de hand?

Herinner u de eerste helft van de jaren 2000. Sociale media stonden in hun kinderschoenen, Anderlecht dong nog mee naar landstitels in de vaderlandse voetbalcompetitie en Kanye West was gewoon een steengoede rapper uit Amerika. Intussen groeien sociale media meer en meer uit tot de afvalputjes van de samenleving, kampeert RSCA eerder bovenaan de tweede kolom van de competitie in plaats van de eerste en is Kanye West allesbehalve gewoon.

Dat West – die zichzelf intussen liet omdopen tot ‘Ye’ – de krantenkoppen haalt met afwijkend gedrag, wekt al lang geen verbazing meer. Voor het grote publiek valt de ommekeer wellicht te noteren in 2009, toen West het podium van de MTV Video Awards beklom om te zeggen dat hij het niet eens was met de prijs die zangeres Taylor Swift daar kreeg. Beyoncé had die prijs volgens hem meer verdiend.

Maar algauw bleek dat die stunt slechts het begin was van een stroom aan berichten over Kanye West als figuur, niet als muzikant. Zo dweepte hij tijdens de tour voor zijn album Yeezus in 2013 met de (in kringen van white supremacists geliefde) confederale Amerikaanse vlag, noemde hij slavernij in 2016 “een keuze” en deed hij in 2020 een bij voorbaat gedoemde gooi naar het Amerikaanse presidentschap.

Excentrieke tiendaagse

Zelfs naar die maatstaven is de tiendaagse die Ye erop heeft zitten bedenkelijk. Die begon met zijn verschijning op de Paris Fashion Week op 3 oktober. Dat deed Kanye West aan de zijde van Candace Owens, naast een vriendin van hem ook conservatief youtuber en opiniemaker. Beiden droegen een T-shirt met daarop de slogan ‘White Lives Matter’. Die spreuk ontstond volgens de Amerikaanse nieuwswebsite Vox in extremistische white supremacists-groepen als antwoord op ‘Black Lives Matter’.

Daarna volgde een bizar interview op de Amerikaanse nieuwszender Fox News. Een van de vreemdste fragmenten is Ye’s uitleg over zijn opmerkingen over het overgewicht van zangeres Lizzo. West viseert er “de media die de perceptie creëren dat overgewicht hebben het nieuwe doel is”. Gevraagd waarom dat zo is, antwoordt West kurkdroog: “Het is een genocide van het zwarte ras.”

Dan moest overigens nog aan het licht komen dat Fox News stevig het mes zette in het interview om er de aangebrandste en vooral antisemitische uitspraken uit te halen. Intussen had de muzikant ook op sociale media antisemitische uitspraken gedeeld. Zowel Instagram als Twitter hebben die posts intussen verwijderd en legden het account van Ye aan banden tijdens het weekend. Intussen beraadt sportmerk Adidas zich daarom over de samenwerking die het heeft met de rapper.

Controverse opzoeken

Als buitenstaander is het enorm moeilijk om over Ye’s gedrag te berichten, laat staan het te beoordelen. De rapper is er sowieso niet vies van om bewust de controverse op te zoeken, vaak niet toevallig in aanloop naar het verschijnen van een nieuw album.

“Dat wordt toch nog vaak onderschat, de machinerie achter zulke celebrity’s”, zegt mediaprofessor Baldwin Van Gorp (KU Leuven). “Sommige mensen proberen bewust aandacht voor hun persoon te blijven genereren. Ze weten dat ze zo op de radar blijven, handig als ze bijvoorbeeld iets nieuws uitbrengen. Van Paris Hilton is het bijvoorbeeld bekend dat haar omgeving vooraf paparazzi inlichtte om te zeggen dat ze ergens zou verschijnen.”

Zelf wil Van Gorp niet gezegd hebben dat we Ye’s gedrag zo moeten interpreteren, de mediaprofessor kent daarvoor naar eigen zeggen te weinig van de rappers situatie. Want maakt het extra moeilijk: Ye is wellicht bipolair. Dat heeft hij toch zelf al verscheidene keren gezegd. Dat is een mentale aandoening waarbij patiënten felle stemmingswisselingen doormaken.

“Ik zou toch oppassen met zulke diagnosticerende uitspraken over publieke figuren”, zegt professor psychiatrie Geert Dom (UAntwerpen). “We kleven sowieso al te snel etiketten op mensen.” Die labels zijn ook verre van onschuldig.

“Ik merk in de praktijk dat patiënten die labels soms gebruiken om excentriek gedrag goed te praten”, zegt professor psychiatrie Didier Schrijvers (UAntwerpen), gespecialiseerd in stemmingsstoornissen. En zelfs al zijn de afgelopen tien dagen een uiting van een manische fase van Ye, dan nog verbaast Schrijvers er zich over. “Je zou toch verwachten dat iemand zoals hem zich beter omringt?”

Al is er nog een reden waarom zowel Dom als Schrijvers erg terughoudend zijn om uitspraken te doen over Ye’s mentale toestand: om het stigma niet verder aan te wakkeren. “Media hebben nogal vaak de neiging om bepaalde aspecten van een mentale aandoening meer aandacht te geven dan andere”, zegt Dom. “Bijvoorbeeld de agressieve daden van iemand in een psychose of de manische periode van iemand die bipolair is. Terwijl we weten dat die aspecten slechts een klein deel zijn van hun aandoening.”

Schrijvers onderschrijft dat. “Patiënten met een bipolaire stoornis maken in verhouding veel meer depressieve of neerslachtige episodes door dan manische episodes”, zegt hij. Dom volgt hem daarin. “Door enkel het excentrieke gedrag te belichten, bevestigen we het stigma dat er nog altijd is voor mensen met een bipolaire aandoening.”