Zelfs Bidens uitgeklede klimaatplan hangt af van de stem van één Democratische senator

De Amerikaanse Senaat stemt komende week over het Build Back Better-plan van president Joe Biden. De stem van één senator zal de doorslag geven. De uitkomst is ook doorslaggevend voor het wereldwijde klimaatbeleid.

Waarom is de Build Back Better Act zo belangrijk?

Dit postcoronaherstelpakket van 1,75 tot 2 biljoen dollar vormt samen met een eerder al aangenomen infrastructuurpakket het progressieve hart van het presidentschap van Joe Biden. Naast een berg sociale plannen voor kinderopvang, goedkopere medicijnen en betere zorgverzekeringen bevat het een pakket klimaatmaatregelen ter grootte van 555 miljard dollar, het grootste klimaatplan uit de Amerikaanse geschiedenis, vooral gefinancierd door hogere belastingen voor bedrijven en de rijken.

Het klimaatpakket moet de Amerikaanse terugkeer bezegelen in het akkoord van Parijs, het mondiale klimaatpact waaruit Bidens voorganger Donald Trump de VS had teruggetrokken. Het is erop gericht de CO₂-emissies van met name de energie- en de transportsector terug te dringen door te investeren in onderzoek naar nieuwe schone, duurzame technologie. Ook zijn er subsidieregelingen voor het isoleren van huizen en het plaatsen van zonnepanelen op daken, en plannen tegen milieuvervuiling.

Klinkt goed, maar wat is dan het probleem?

Wie is dan het probleem, kun je beter zeggen. Gezien de minimale meerderheid van de Democraten in de Senaat staat of valt het hele BBB-pakket met de stem van één tegendraadse Democratische senator, Joe Manchin van de kolenstaat West-Virginia. Manchin, wiens familie nauwe banden heeft met de in zijn thuisstaat dominante fossiele industrie, wist niet alleen al enkele belangrijke klimaatmaatregelen uit BBB te slopen (zoals een plan om energiecentrales dwingend te verduurzamen), hij kondigde vorig weekend ook aan tegen het hele pakket te zullen stemmen. Dat zou het echec van BBB bezegelen. Want voor alle duidelijkheid: de Republikeinse senatoren zijn sowieso tegen.

Waarom is een mislukking zo erg?

Het zou een klap zijn voor de regering-Biden als het belangrijkste stuk wetgeving stukloopt op één tegenstem uit eigen kring. Het feit dat het gematigde Democratische leiderschap (Biden, Nancy Pelosi, Chuck Schumer) zelfs een afgezwakt klimaatplan niet door het Congres krijgt, kan de linkervleugel radicaliseren en de partij, met de midterm-elections van 2022 in het vooruitzicht, in een existentiële crisis storten.

Het stuklopen van BBB zou ook een ramp zijn voor de Amerikaanse industrie. Want die zou dan een cruciale stimulans mislopen voor technologische innovatie (het pakket steekt niet alleen honderden miljarden in groen onderzoek en in ontwikkeling, maar creëert ook markten om de producten ervan af te zetten), ongetwijfeld tot vreugde van de Chinese concurrentie. Niet voor niks verlaagde zakenbank Goldman Sachs na Manchins aankondiging zijn groeiprognoses voor de VS.

Jammer, maar maakt ons toch niks uit?

Dat zou wel moeten, want het stuklopen van Build Back Better zou een ramp zijn voor het wereldwijde klimaatbeleid. De VS zijn de grootste historische uitstoter van CO₂, en na China momenteel de nummer twee. Succesvol klimaatbeleid is simpelweg niet mogelijk zonder de VS. Met BBB zouden de VS een nog onvoldoende, maar cruciale stap zetten naar halvering van hun uitstoot in 2030 (vergeleken met 2005). En dat zou veel andere landen kunnen meetrekken.

Het zou met BBB in theorie nog mogelijk blijven om de opwarming te beperken tot een relatief veilige 1,5 graad aan het einde van de eeuw, een doelstelling van ‘Parijs’. Zonder BBB kunnen de VS niet aan hun verplichtingen voldoen, zullen andere landen (zoals China en Rusland) zich vrij voelen er ook het bijltje bij neer te gooien en zal de wereld misschien al voor 2040 de 1,5 graad passeren. Het is volgens analisten dus cruciaal dat het klimaatpakket van 555 miljard wordt gered.

Is er nog een uitweg?

Ja, die is er. Het Witte Huis doet enorm zijn best met Manchin tot een vergelijk te komen. Het heeft geen keus. Linkse Democraten mogen wel beweren dat Biden, als het via het Congres niet kan, via ‘executive orders’ klimaatbeleid moet gaan voeren, het probleem is dat dit door een volgende president (en dat kan zomaar opnieuw Trump zijn) weer ongedaan gemaakt kan worden, zoals Trumps voorganger Obama ondervond. En dus zet Biden alles op alles om het BBB-pakket desnoods in afgeslankte vorm door te zetten. Een compromis kan zijn: minder maatregelen nemen, maar ze langer te laten doorlopen. Hoewel Mitch McConnell, de leider van de Republikeinen in de Senaat, vorige week al tevreden constateerde dat de ‘ergste delen’ van BBB dood zijn.

Ging Biden het klimaat niet juist redden?

De oplettende beschouwer had het kunnen zien aankomen. De regering-Biden blies wel van meet af aan hoog van de toren, ze zouden van de VS na de Trump-jaren weer een klimaatleider maken, maar de resultaten vallen tot nu toe tegen. Hoewel Biden zijn hele kabinet naar de VN-klimaattop in Glasgow stuurde deden de VS niet mee aan de weinige magere succesjes die daar werden geboekt, zoals plannen om een einde te maken aan de steenkoolwinning, de benzineauto uit te faseren en arme landen ten dele te compenseren voor geleden klimaatschade. Dat Biden meteen na Glasgow vergunningen afgaf voor olieboringen in de Golf van Mexico maakt het er niet beter op. Joe Manchin is niet de enige Democraat die nog vastzit aan de fossiele lobby.