Zeggen dat de inflatie tijdelijk is, hoelang kan de ECB dat volhouden? ‘Er zijn geen plezierige keuzes meer’

Bovendien gaat de geldontwaarding crescendo. Statistiekbureau Eurostat maakte woensdag bekend dat ze in januari 5,1 procent beliep.

Volgens de ECB is de hoge inflatie niettemin van tijdelijke aard. Het is een boodschap die voorzitter Lagarde bij de toelichting van het rentebesluit waarschijnlijk zal herhalen. Daarmee maken de Europese centrale bankiers in Frankfurt een andere inschatting dan hun collega’s in de Verenigde Staten. Begin december verkondigde de baas van de Federal Reserve, Jerome Powell, dat hij de term ‘hoge inflatie’ niet langer automatisch laat voorafgaan door het woord ‘tijdelijke’. Op dat moment lag de geldontwaarding in de Verenigde Staten op 7 procent.

De spagaat is opmerkelijk. Beide centrale banken lijken in hetzelfde schuitje te zitten. Nieuw onderzoek van de Fed toont aan dat door de mondialisering de prijsontwikkelingen in de VS vergelijkbaar zijn met die in andere industrielanden. Dat maakt het vreemd dat de inflatoire druk in de eurozone tijdelijk zou zijn, maar in de VS hardnekkig. “Een van de twee centrale banken moet ongelijk hebben”, zegt Jakob de Haan, hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Groningen en voormalig hoofd onderzoek bij De Nederlandsche Bank. “En ik hoop dat het niet de ECB is.”

De energiekosten zijn de belangrijkste veroorzaker van de hoge inflatie. Maar ook voeding is beduidend duurder. Daarnaast blijven bedrijven kampen met problemen in de aanvoerketens. Door schaarste gaan de prijzen van onderdelen omhoog, wat fabrikanten vervolgens doorberekenen aan hun klanten.

Rentestijging in de VS

De analyse in de VS is ondertussen dat dit geen voorbijgaand fenomeen is. Vorige week gaf Powell verdekt toe dat de Fed de inflatie uit de hand heeft laten lopen. De centrale bank moest ‘nederig’ en ‘wendbaar’ zijn, kregen beleggers te horen. Vertaald in beleid betekent dit dat in maart de rente omhoog gaat met vermoedelijk 25 basispunten. Later dit jaar zouden nog drie of vier herhalingen volgen. Het idee achter het duurder maken van leningen is dat het investeringen ontmoedigt en sparen stimuleert. Als de economie daardoor afkoelt, zouden de prijzen dat ook moeten doen.

Van navolging is in Europa voorlopig geen sprake. De ECB kijkt voor haar inflatiedoelstelling van 2 procent naar de ‘middellange termijn’. Aan de horizon van die drie jaar zou de inflatie alweer op een aanvaardbaar niveau liggen. De ECB verwacht pas in 2023 voor het eerst de rente op te trekken.

Nick Kounis, centralebank-watcher bij de Nederlandse bankgroep ABN Amro, begrijpt de afweging van de ECB. Hij wijst erop dat de verwachte loongroei in de VS dit jaar op 6 procent ligt, waar dat in de eurozone beperkt is tot 1,4 procent. Dat doet ertoe omdat centrale banken als de dood zijn voor een loon-prijsspiraal. Daarbij eisen werknemers hogere lonen, die bedrijven vervolgens doorberekenen in hun prijzen, die weer aanleiding geven tot nieuwe looneisen. Zolang dat effect uitblijft, kunnen hogere prijzen inderdaad een tijdelijk fenomeen blijken.

De Haan heeft begrip voor dat argument, maar waarschuwt dat de ECB met vuur speelt. “Ze mag niet het risico nemen dat inflatieverwachtingen verankerd raken op een hoog niveau, want dan krijg je een zichzelf vervullende voorspelling. De inflatie zal hoger zijn omdat werknemers er bij hun loononderhandelingen al van zijn uitgegaan. Dan is het heel moeilijk om de inflatie weer onder controle te krijgen.”

Beter is om nu al duidelijk het signaal te geven dat de ECB dit gevaar ernstig neemt, vindt hij daarom. Dat kan Lagarde doen door versneld de steunwieltjes voor de economie weg te nemen. De centrale bank koopt nog altijd maandelijks voor tientallen miljarden euro’s schuldpapier. Door de langetermijnrente omlaag te duwen, moedigt ze leningen aan, en zo de economische activiteit. “Het plan was altijd al om eerst dat programma stop te zetten voordat de beleidsrente omhoog kan”, legt De Haan uit. “Als ze de afbouw van dat opkoopprogramma versnelt, kan dat het signaal afgeven dat de ECB waakzaam is.”

Gemengde signalen

Kounis verwacht vooral gemengde signalen van Lagarde. “Ze zal zeggen dat de inflatie inderdaad ongemakkelijk hoog is, maar dat het om een tijdelijk fenomeen gaat, en dat de ECB-bestuurders daarom nog even de kat uit de boom kijken. Daar valt ook echt wat voor te zeggen. De energieprijzen zijn hoog, maar als die een hele tijd op datzelfde niveau blijven, verdwijnen ze na verloop van tijd uit de inflatiecijfers. Die meten immers prijsveranderingen.”

“En als de inflatie echt hardnekkig hoog blijft, kan de ECB altijd nog de rente fors verhogen. Dat zal de economie dan wel schaden, maar nu plots de rem erop gooien doet dat ook. En hoe gaat een renteverhoging de koopkracht verbeteren van gezinnen die nu al te lijden hebben onder de oplopende energieprijzen?” CBS-hoofdeconoom Van Mulligen benijdt Lagarde niet. “Er zijn op dit ogenblik geen plezierige keuzes meer.”