‘Ze zijn bang dat in Europa eenzelfde anti-TikTok-sfeertje ontstaat als in de VS’

Om te begrijpen waarom Shou Zi Chew, de CEO van TikTok, een bezoekje bracht aan de Europese instellingen in Brussel, moet je kijken naar de evolutie van de videoapp. TikTok is stilaan zowat het belangrijkste socialemediaplatform ter wereld. Dat blijkt alleen al uit het feit dat Facebook, Instagram én YouTube de korte video’s die TikTok groot maakten droogweg gekopieerd hebben op hun eigen platformen.

Al is TikTok allang niet meer louter het platform waar jonge meisjes onschuldige video’s met danspasjes online zetten. Hoe langer hoe meer komt het platform onder vuur te liggen. Eerst en vooral omdat het erg verslavend is. Gebruikers blijven gemiddeld langer op TikTok hangen dan op welk ander socialemediaplatform ook.

Nergens zijn die gebruikers overigens zo jong. TikTok groeit dan ook nog eens gigantisch. In Europa zouden er naar verluidt 250 miljoen gebruikers zijn. Het is een van de redenen waarom Frans president Emmanuel Macron erg argwanend is. Volgens nieuwssite Politico zou hij achter gesloten deuren hebben laten verstaan de app aan banden te willen leggen.

Verbod voor Amerikaanse ambtenaren

Dat soort berichten steekt om de haverklap de kop op aan de andere kant van de oceaan. In sommige Amerikaanse staten mogen overheidsmedewerkers de app niet meer op hun telefoon hebben. Een lid van de mediawaakhond Federal Communications Commission (FCC) riep openlijk op om TikTok te bannen. In India gebeurde dat al.

Dat heeft alles te maken met het feit dat ByteDance, het bedrijf achter TikTok, Chinees is. “Eigenlijk doet TikTok exact hetzelfde wat andere socialemediaplatformen doen, namelijk zoveel mogelijk data verzamelen van gebruikers als die actief zijn”, zegt computerwetenschapper Jeroen Baert. “Maar omdat TikTok Chinees is, hebben mensen het daar moeilijker mee dan bij westerse multinationals zoals Facebook. Dat is een beetje hypocriet.”

Al zijn er volgens Baert ook terechte bedenkingen bij de app te maken. Zo is ByteDance notoir gesloten over hoe het verslavende algoritme in elkaar zit. En vooral: ByteDance weigert te vertellen wat het doet met de data van gebruikers. Niet voor niets lopen er momenteel twee onderzoeken in de EU naar TikTok om te zien of de Chinezen zich aan de GDPR-wetgeving houden.

Chinese servers

De bezorgdheid is dat ByteDance data van (minderjarige) Europese gebruikers naar Chinese servers stuurt, waar de overheid ze zou kunnen opvragen om te spioneren. Dat TikTok in november moest toegeven dat enkele werknemers data van Amerikaanse gebruikers konden lezen en data van journalisten zijn gebruikt om lekken in het bedrijf op te sporen, doet die vermoedens enkel toenemen.

Het verleden toont dat de EU er niet voor terugdeinst om bij overtredingen fikse boetes uit te schrijven aan bedrijven als Amazon (746 miljoen euro), Facebook (390 miljoen euro) en WhatsApp (225 miljoen euro). Reden te meer voor Zi Chew om te zalven in Brussel.

Dat is extra belangrijk omdat de EU na de GDPR-wetgeving recent ook nieuwe wetgeving voor digitale bedrijven afklopte, die binnenkort van kracht wordt: de Digital Services Act en de Digital Markets Act. “TikTok is bang dat in Europa eenzelfde anti-TikTok-sfeertje ontstaat als in de VS”, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). “Stel dat Europese ambtenaren net als hun Amerikaanse collega’s de app niet meer mogen downloaden op hun telefoon, dan komt een algemeen verbod wel dichtbij.”