Wordt het ‘guilty’ of ‘not guilty’? Proces-Weinstein wordt vandaag hervat

De rechtszaak was toch al eerder begonnen? Wat is er in de tussentijd gebeurd?

De afgelopen twee weken is de jury samengesteld: twaalf Amerikanen beslissen uiteindelijk of Weinstein ‘guilty’ is of ‘not guilty’. Dat selectieproces was fel en lang. Juryleden dienen onpartijdig en onbevooroordeeld te zijn, en dat laatste is lastig in het geval van Weinstein, wiens zaak onophoudelijk in de media is geweest. Beide partijen, die een aantal keer tegen mochten stemmen, hebben geprobeerd mensen in de jury te krijgen van wie ze denken dat ze die kunnen overtuigen. Een Amerikaanse rechtszaak, wordt daarom wel gezegd, wordt al gewonnen of verloren bij de juryselectie. Zo probeerden Weinsteins advocaten kandidaten die Ronan Farrows boek Catch and Kill over de ontmaskering van Weinstein hadden gelezen, te diskwalificeren, evenals vrouwen die zelf seksueel misbruikt waren of iemand kenden die dat was overkomen.

Wie zitten er in de jury?

De helft lijkt op Weinstein: het zijn al dan niet ‘welgestelde’ witte mannen, aldus The New York Times. De zevende is een zwarte man. Van de vijf vrouwen zijn er drie gekleurd. En ‘slechts twee wit’, aldus de openbare aanklagers, die Weinsteins advocaten verwijten systematisch jonge witte vrouwen te hebben afgewezen. Weinsteins verdediging ontkent opzet. Kennelijk verwacht men van zwarte vrouwen dat zij minder vanzelfsprekend empathie hebben voor de witte actrices en medewerkers van Weinsteins filmproductiebedrijf.

Waarover gaat de rechtszaak?

Meer dan tachtig vrouwen hebben Weinstein publiekelijk beschuldigd van seksuele intimidatie, misbruik en verkrachting, maar het proces in New York draait om slechts twee zaken. Weinstein zou in 2013 een vrouw (die anoniem wil blijven) in een hotelkamer in Manhattan hebben verkracht en in 2006 een andere vrouw, voormalig productieassistent Mimi Haleyi, in zijn appartement onder dwang hebben gebeft. De filmproducent wordt daarnaast aangeklaagd wegens ‘predatory sexual assault’, wat betekent dat zijn handelen deel zou uitmaken van een patroon. Daarom worden nog vier andere vrouwen opgeroepen die willen getuigen. Hun gevallen zijn juridisch verjaard, maar de officieren van justitie kregen van de rechter toestemming deze vrouwen te horen. Weinstein houdt vol dat alle vrouwen met de seks hebben ingestemd.

Waarom zijn er zo weinig aanklachten?

Het gerechtshof van de staat New York behandelt alleen zaken uit de staat New York. Veel gevallen zijn verjaard; in New York werd de verjaring op verkrachting pas in 2006 afgeschaft, dus openbaar aanklagers hebben alleen onderzoek gedaan naar gevallen die daarna plaatshadden of in de vijf jaar daarvoor, en die in 2006 nog niet waren verjaard. Verder beoordeelden ze welke beschuldigingen kans maken in een rechtszaak: is de getuige betrouwbaar? Is er sterk bewijs? Heeft de getuige consistent over de beschuldiging verteld?

Welke straf hangt Weinstein boven het hoofd?

Weinstein kan 25 jaar gevangenisstraf krijgen als hij schuldig wordt bevonden aan verkrachting, en levenslang voor ‘predatory sexual assault’.

Hoe groot is de kans dat hij die straf ook krijgt?

In zaken als deze, waar nauwelijks tot geen tastbaar bewijs is, is de uitkomst vrijwel volledig afhankelijk van wie de jury gelooft: de vermeende slachtoffers of Weinstein? In het voordeel van de slachtoffers is dat de jury (omdat ze niet helemaal kunnen uitwissen wat ze eerder uit media hebben vernomen) mogelijk ontvankelijk is voor de aanklacht met de maximale straf: dat zijn seksuele misbruik deel uitmaakt van een patroon. Nadelig voor de slachtoffers kan zijn dat zij hun beschuldiging niet direct bij officiële instanties hebben gemeld, en soms nog lang vriendschappelijke banden met Weinstein onderhielden.

Heeft Weinstein meer troeven?

Weinsteins belangrijkste wapen is zijn hoofdadvocaat, Donna Rotunno. Hij vroeg haar in mei 2019, nadat twee eerdere mannelijke hoofdadvocaten waren vertrokken of ontslagen. Rotunno (44) bouwde al lang voor #MeToo een carrière op met als specialisme het verdedigen van mannen die van verkrachting worden beschuldigd. Ze staat bekend om haar snoeiharde ondervraging van slachtoffers, provocaties in de media (‘Spijt hebben van seks is niet hetzelfde als verkracht zijn’) en beheersing van juridische feiten. Van deze rechtszaken over seksueel misbruik verloor ze er tot nog toe slechts één.

Wat wordt de verdedigingslijn?

Weinsteins team zal kiezen voor de beproefde Weinstein-methode: de beschuldigers in diskrediet proberen te brengen, zowel in de rechtbank als in de pers, en beweren dat zij de gebeurtenissen hebben verzonnen of verdraaid voor persoonlijk gewin. Weinsteins juridische team heeft een Powerpoint-presentatie van 57 pagina’s verspreid onder een aantal Amerikaanse journalisten, met als titel The Proper Narrative for Addressing the Harvey Weinstein Case, vol argumenten waarom de beschuldigende vrouwen ongeloofwaardig zouden zijn. Rotunno zal ook beargumenteren dat de seks met wederzijdse instemming heeft plaatsgehad, onder verwijzing naar de mails die een van de slachtoffers naar Weinstein stuurde.

En wat gaan de aanklagers doen?

Zij hebben goed gekeken naar het Bill Cosby-proces uit 2018, waarbij de beroemde tv-komiek schuldig werd bevonden aan een reeks seksuele misdrijven. Cruciaal in de veroordeling toen waren de getuigenissen van slachtoffers van wie de claims weliswaar verjaard waren, maar wezen op een gedragspatroon. Bovendien werd een deskundige op het gebied van seksuele misdrijven als getuige opgevoerd, forensisch psycholoog Barbara Ziv. Zij verklaarde dat slachtoffers vaak niet of laat met hun verklaring naar de politie stappen, vaak in contact blijven met hun belager (zeker als zij professioneel van hem afhankelijk zijn), en zich pas na verloop van tijd meer details herinneren over het misbruik. Dezelfde Barbara Ziv zal in het Weinstein-proces als getuige-deskundige worden opgeroepen.