Wordt coronaprik jaarlijkse afspraak? En hoe krijgen we dat georganiseerd?

Wie krijgt zeker een boostervaccin, en voor wie ligt het op tafel?

Recent werd beslist om, na mensen met een verminderde afweer en bewoners van woonzorgcentra, álle 65-plussers een extra vaccin toe te dienen. De bescherming tegen hospitalisatie vermindert bij hen immers vijf maanden na hun tweede prik: voor wie AstraZenaca kreeg, daalt die bescherming van 86,2 naar 76,3 procent, bij Pfizer daalt ze van 100 naar 90 procent.

Een kwart van de 206.000 Vlamingen met een verlaagde immuniteit kreeg die derde spuit al. De 85-plussers zijn vorige week uitgenodigd voor hun derde prik. Tegen kerst zijn alle 65-plussers een derde keer ingeënt.

Volgens het plan van Zorg en Gezondheid zouden in november 1,1 miljoen Vlamingen boven de achttien hun derde prik krijgen, in december 990.000 en in januari 1,3 miljoen.

Joris Moonens van Zorg en Gezondheid: "Voor min-65-jarigen is nog geen beslissing genomen, maar dit is een simulatie met als doel de vaccinatiecentra duidelijk te maken dat het mogelijk is dat ze nog miljoenen vaccins moeten zetten."

Tieners tussen 12 en 18 moeten voorlopig nog niet mee in het bad van de derde prik. Vaccinoloog en lid van de Taskforce Vaccinatie Pierre Van Damme: "Die groep heeft een krachtig immuunsysteem, voor hen hoeven we niet meteen aan een derde dosis te denken. We hebben nog tijd om daarover gegevens te verzamelen."

Wat leert onderzoek naar het nut van zo'n derde prik?

Van Damme: "In de VS en het VK is gebleken dat de doeltreffendheid tegen hospitalisatie voor 65-plussers vanaf 20 weken na de tweede dosis afneemt. Dan moeten we ons afvragen of het ideale vaccinatieschema er anders moet uitzien dan wat we totnogtoe op wereldschaal hebben gedaan. We wilden zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk beschermen, maar we wisten niet hoelang die bescherming zou standhouden. Nu zien we dat die na vijf tot zes maanden afneemt bij de meest kwetsbaren.

Zien we dat die bescherming ook bij min-65-jarigen aanzienlijk afneemt, dan moeten we misschien inderdaad een extra dosis geven. We houden die data in de gaten en hebben het voordeel dat we enkele weken later dan de VS en het VK zijn beginnen vaccineren, zodat we uit hun voorsprong kunnen leren. Als de bescherming in die leeftijdsgroep afneemt, zullen we het eerst daar zien. Israël begon in augustus al derde prikken te zetten, ook eerst bij de meest kwetsbaren en ouderen. Op de impact die de derde prik daar op de jongere, actieve bevolking heeft, moeten we nog even wachten."

Krijgen we dat wel georganiseerd?

Hoe gaan we de vaccinatiecentra heropenen? Hoe groot is de bereidheid daartoe en zullen er voldoende vrijwilligers zijn? Moonens: "We denken dat dit zal lukken, al zal de bereidheid op de ene plaats groter zijn dan op de andere. Soms zullen we moeten zoeken naar geschikte locaties, nu bepaalde centra ingenomen worden door sport- of culturele activiteiten. Elk lokaal bestuur moet nu de oefening maken: kunnen we openblijven, zo niet: naar waar wijken we uit? Over een week willen we daar zicht op hebben. Uiteraard zal de Vlaamse overheid de lokale besturen en de eerstelijnszones maximaal ondersteunen."

Van Damme: "De vaccins zijn er. Nu moeten de centra hun capaciteit inventariseren, zodat we snel te weten komen of er vaccinatieplekken moeten bijkomen."

Moonens kan niet zeggen of en wanneer het plan groen licht krijgt. "Het wetenschappelijk signaal daarvoor zal van de Hoge Gezondheidsraad of de Taskforce Vaccinatie komen. Daarna moet de politiek beslissen op de interministeriële conferentie. Wanneer dat zal gebeuren, is ook voor mij koffiedik kijken en zal afhangen van de evolutie van de wetenschappelijke studies, en van de vraag vanop het terrein naar een langetermijnperspectief."

Riskeren we geen vaccinatiemoeheid te kweken?

Van Damme: "Als ik zie dat mijn mailbox volloopt met mensen die jonger dan 65 zijn en toch een derde dosis willen, heb ik er vertrouwen in.

De mensen beseffen dat we naar de winter gaan, dat het virus nog circuleert en dat we minder vaak een mondmasker dragen. Allemaal argumenten om in te zetten op een versterking van onze immuniteit. Intussen blijven we luisteren naar vaccintwijfelaars. Ik krijg ook telefoons van mensen die nu pas hebben beslist hun eerste prik te halen. Die enkele percentages die we per maand over de streep halen, daar blijven we op inzetten. Voorts wordt verplichte vaccinatie voor zorgpersoneel op het kabinet van minster Vandenbroucke juridisch uitgepluisd."

Moonens: "Inzake vaccinatiebereidheid liggen de kaarten anders dan bij de eerste campagne. Toen wilden de mensen met het vaccin hun vrijheid herwinnen. Die motivatie vervalt nu. Anderzijds zijn de mensen best begaan met hun gezondheid en die derde prik staat in het teken van de eigen bescherming tegen hospitalisatie. Daarnaast help je ook anderen, door ervoor te zorgen dat je uit het ziekenhuis wegblijft. Ook dat is een vorm van solidariteit."

Zullen we voortaan elk jaar onze mouw opstropen voor een coronavaccin, zoals met het griepvaccin?

Moeten we tegen het najaar van 2022, of zelfs vroeger voor wie in november 2021 al zijn derde prik zou krijgen, nog eens aanschuiven voor een vierde prik? Van Damme: "Dat kunnen we niet uitsluiten. Dat zal afhangen van wat dan circuleert aan varianten, en hoe hoog de immuniteit van de bevolking is. Een herhalingsvaccin zoals het jaarlijkse griepvaccin zou ook voor Covid-19 kunnen. Tegen volgend jaar zouden we die vaccinatie wel rustig kunnen spreiden in de tijd, en niet meer in vaccinatiecentra werken. Dan kunnen ook bedrijfsartsen, huisartsen, apothekers en verpleegkundigen gespreid vaccins toedienen.”