Wij probeerden de allereerste stiltecoupé van NMBS uit, zodat u dat niet hoeft te doen

De stiltecoupé draait warm. En daarmee (hopelijk) ook het hart van de Belgische pendelaar. De Morgen kroop in de allereerste, tussen Oostende en Eupen.

“Stiltecoupé?” De treinbegeleider kijkt me vragend aan. Ik verzeker hem: in de NMBS-app staat het aangeduid, met een rode waarschuwingsdriehoek: stiltezones in deze trein. Dit is toch de juiste trein? “Die info is nog niet up-to-date”, zegt hij. Sussend: “Geen zorgen, het is hier in alle wagons best wel stil hoor.”

Net zoals je ‘kijken’ en ‘kijken kijken’ hebt, komt stil in vele gradaties. Vijf minuten nadat de trein zich op gang getrokken heeft, begint een kind in een vierzit verderop een schietspel te spelen. Tussen de salvo’s kogels door – en hoor ik daar een rocket launcher? – speelt onophoudelijk een beltoon, maar er is niemand die opneemt. De man die de sportpagina’s van Het Nieuwsblad probeert te doorploeteren – sowieso al een karwei – zucht en doet niet-zo-heel-erg onverstoorbaar verder.

Ik moet iets bekennen. Laatst schreef ik in een stuk dat ik een boek lees op de met vertraging getergde trein, terwijl u met de handen aan het stuur in een kilometerlange file staat. Mijn lief heeft er smakelijk mee gelachen. “Een boek lezen, het zal wel.” Ze heeft gelijk. Ik zombiescrol, moegetergd en overprikkeld. Snak je naar rust, dan blijkt er een kinderkoor op de trein te zitten dat zijn klassieke repertoire aframmelt als opwarmer voor een of ander concours. Mooi, die zoetgevooisde stemmetjes. Maar niet stil.

Eén wagon op één trein

“Soms zit ik op de trein naar vier verschillende conversaties te luisteren, in vier verschillende talen”, zegt Monique, een wat oudere vrouw. We spreken half fluisterend, ook al zijn we alleen in de wagon, want de blauwe sticker zegt ‘stiltezone’. Alleen het volume van de omroepstem is nog niet bijgedraaid: “Gelieve niet luidop te praten, niet te telefoneren, niet naar luide muziek te luisteren en uw gsm op stil te zetten”, gebiedt die erg luid.

Er is er voorlopig maar één. Eén wagon van één trein, die als een pendule tussen Oostende en Eupen tikt. “Het langste traject, door drie landsdelen”, zegt NMBS-woordvoerder Bart Crols. Het proefproject wordt in de komende weken verder uitgerold, met de bedoeling reizigers te bevragen en eind mei de knoop door te hakken: heeft de stiltecoupé een toekomst op het Belgische spoor?

Ellen Jansegers, auteur van het boek Zwijgen is goud, hoopt alvast van wel. “Zeker voor de wat introvertere mens kan stilte en rust echt een manier zijn om de batterij op te laden, bijvoorbeeld na een drukke werkdag bomvol telefoontjes en vergaderingen. Ik zou sneller geneigd zijn de trein te nemen als ik wist dat er een stille wagon is.”

Het is een troef die de NMBS de komende maanden hoopt uit te spelen, te midden van al het gestremde verkeer. In gidsland Nederland doen ze het al jaren, al blijkt uit de commentaren op het reizigersforum dat het ook daar niet altijd peis en vree is. Frustraties genoeg, over gebrek aan handhaving of onduidelijke pictogrammen, of gewoon over mensen die te luid een pagina omslaan. Het is altijd wat op de trein.

Gesnoten neus

Ik vind het best prettig. Af en toe hoor je de wikkel van een broodje of een gesnoten neus, verder dein ik van west naar oost mee op de langgerekte zindering van het spoor. Het klinkt als... tja, hoe klinkt het eigenlijk? Een wasmachine die net niet op vol toerental centrifugeert? Een straalmotor die in de verte zijn laatste fut uitblaast? Of een stofding dat de naam zuiger niet meer waard is? Treingeluiden zijn niet erg sexy, als je erop focust.

Er zit nu een tiental mensen in de wagon, die helemaal vooraan in de lange sliert past – en dus niet halt houdt voor de meute. De luide lapzwans nestelt zich veelal centraal, lawaai vind je overal. Stilte zoek je.

Monique knikt gedag. “Ik heb er erg van genoten”, zegt ze. De treinbegeleidster zegt dat er ’s ochtends reizigers waren “die vroegen of dit niet over de hele trein zou kunnen”. Ze is er geen voorstander van, en niet enkel omdat je daarmee het hele concept van een stiltecoupé onderuithaalt. “Ik hou er wel van dat reizigers met elkaar in gesprek gaan. Dat gebeurt de laatste tijd veel te weinig, vind ik.”