'Wij mogen zoeken naar vrouwen zolang wij maar willen'
Machinegeweren, infraroodkijkers, helikopters. Moeite nog middelen sparen Frankrijk, België en Nederland vrijdagnacht om het 'mensensmokkelschip' Elpa maar niet te laten stranden in eigen water, zoals eerder een Franse boot aan de Azurenkust. Loos alarm: het luik van de Elpa bevat niets, behalve wat kolenmorzels. Toch gaat de politie zaterdag met snuffelhonden aan boord van de coaster in Amsterdam. Kapitein Tekin: 'De Fransen lanceerden de roddel, maar de Belgen en Nederlanders gaven het de proportie van wereldnieuws.'
Brussel
Eigen berichtgeving
Anne de Graaf
Duizend, tweeduizend illegalen... De Elpa herbergt steeds meer illegalen naarmate le bateau phantôme, het onder Panamese vlag varende spookschip, noordelijker stoomt. Journalisten van Le Nord Eclair, VTM, de Gazet van Antwerpen, De Morgen dus ook, iedereen rukt uit. Dit is geen urban maar een naval legend, blijkbaar van zo'n gewicht dat de legerstaf het Belgische marineschip A 960 Godetia in staat van alarm brengt.
De MS Elpa, die vanuit Casablanca koers zet naar Amsterdam, vaart voorbij de Franse klif Cap gris Nez. De zevenduizend ton metende coaster komt dicht in de buurt van de Belgische kustwateren. Een testcase voor de Antwerpse zeevaartschool, toevallig op terugreis van Benin: met eigen ogen kunnen ze zien wat een kapitein zoal overkomt als hij zijn ruim vollaadt met verstekelingen, vrouwen nog wel.
Het is oorlogstijd, of toch bijna. De bemanning schaduwt de Elpa, stelt verre- en infraroodkijkers op. In Zeebrugge draait een tweede schip, de Stern, warm om bijstand te verlenen. De Godetia moet de koers van de Elpa controleren om te zien of hij niet richting kust afwijkt. Zo ja, dan moet de minister van Landsverdediging of de minister van Binnenlandse Zaken een officieel verbod afvaardigen om Belgische havens binnen te komen. De Godetia onderneemt geen pogingen om radiocontact te zoeken. Door de afstand en het zeeverkeer weet de Elpa niet dat hij geschaduwd wordt. Een militair houdt een .50-machinegeweer in de aanslag om waarschuwingssalvo's te lossen.
Het is een heldere sterrennacht, de zee is kalm, er staat een lichte bries. De Turkse kapitein Erdal Tekin en zijn negentien Griekse bemanningsleden zijn zich nergens van bewust. De crew heeft weinig om handen, behalve de controle van de radar en het bijhouden van de zeekaarten. De eerste officier wisselt de wacht met de derde in bevel. De gezagvoerder ligt onder zeil, in zijn kajuit achter de stuurhut. Hij heeft de bemanning gezegd uitgerust te willen zijn voor zijn eerste bezoek aan Amsterdam. Eerder dit jaar was hij in Rotterdam - hij heeft wel iets met de Nederlanders. Ze gaan een rondvaart maken. Daar droomt hij van.
België heeft blijkbaar iets met de Elpa. Nog altijd heeft niemand contact opgenomen met het schip, toch smeedt het coördinatie- en crisiscentrum van de regering verwoed plannen om een stranding te verijdelen. Van 00.30 uur tot 04.00 uur vergadert de staf om na te gaan welke maatregelen "preventief, repressief en curatief" dienen te worden genomen. Zowel de kabinetschefs van Binnenlandse Zaken, Justitie, Buitenlandse Zaken en Defensie als de Dienst Vreemdelingenzaken, de federale politie en de nationale magistraat maken deel uit van de crisisstaf. Vers in het geheugen ligt de herinnering aan het mensensmokkelschip East Sea, dat zopas op de Franse zuidoostkust strandde met een duizendtal Koerdische vluchtelingen.
Twee uur. De VRT weet meer: de Elpa liet zelf per radio weten dat het duizend vluchtelingen aan boord heeft. Minimaal. Ook de Britten schieten wakker: het ministerie van Binnenlandse Zaken in Londen laat de Elpa observeren. En het staat vast: het schip heeft 1.000 illegalen aan boord. Volgens de observatiepost in het radarstation in Dover vaart het schip voor de Franse kust in noordelijke richting. Het personeel van de radartoren in Dover heeft de opdracht gekregen om de lippen op elkaar te houden.
Om 03.30 uur kiest het schip vanuit Franse wateren de internationale vaarroute naar Nederland. Drie uur later wordt de kapitein uit zijn bed gehaald. This must be a practical joke, klinkt over de radio. De Nederlanders geloven Erdal Tekin niet, ze sturen heli's uit en doen de motoren stilleggen ter hoogte van het Westhinder-baken.
16 uur. Het schip ligt afgemeerd in de Aziëhaven in Amsterdam. De kapitein vergaat het lachen: nu daalt ook de marechaussee met honden af in de kolenluiken. De eerste officier zegt uiteindelijk dat ze "mogen zoeken naar vrouwen, zolang ze willen". De gezagvoerder legt aan zijn scheepsagent, de firma Langedijk Beheer Holding, uit waarom hij te laat kwam. "Niet nodig", zegt directrice mevrouw De Vroe. "Het NOS-nieuws deed dat al."
De eerste officier wisselt de wacht. De gezagvoerder ligt onder zeil, in zijn kajuit achter de stuurhut
