‘Wij gaan door tot we de Russen van onze bodem verdreven hebben’: Zelensky in videoconferentie die ‘De Morgen’ bijwoonde

“We hebben dringend zwaardere wapens nodig om te verhinderen dat de Russen ons vanop afstand blijven bestoken”, zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky dinsdag in een videoconferentie. “Elke dag schiet het Russische leger tien tot vijftien kruisrakketten op burgerdoelwitten. Dagelijks sterven onschuldige mensen, die we nodig hebben om dit land weer op te bouwen. Alleen met langeafstandswapens kunnen we vooruitgang boeken en de Russen terugdringen.”

Zelensky was uitgenodigd voor een videoconferentie door de Oekraïense ambassade in Kopenhagen. De Morgen kon die bijwonen. Zijn karakteristieke groene commando-T-shirt had hij ingeruild voor een zwart exemplaar met ‘I am Ukranian’ op gedrukt. Het zette de toon voor zijn hele betoog: Europa is zowel moreel als strategisch verplicht om onze mede-Europeanen niet te laten verzanden in een lange uitputtingsslag tegen de Russen. Recht in de camera kijkend, herhaalde Zelensky meermaals zijn vraag om langeafstandswapens aan zijn land te leveren. Dat deed hij niet toevallig: woensdag verzamelen de ministers van Defensie van de NAVO-landen om te overleggen over nieuwe wapenleveringen voor Oekraïne.

Die kan Oekraïne goed gebruiken. In korte tijd is de situatie in de stad Severodonetsk in de provincie Loehansk snel verslechterd. De Russen bestoken er onophoudelijk appartementen en een chemiefabriek, waar nog honderden burgers schuilen. Alle bruggen die toegang tot de stad geven zijn vernield, waardoor de overgebleven Oekraïners geen kant meer op kunnen. Als de Russen ook de stad Lisitsjansk weten te veroveren, hebben ze de hele provincie Loehansk onder controle. Op vragen over wat de laatste stand-van-zaken van de oorlog in de Donbas-regio is, antwoordde de president ontwijkend, “omdat de Russen nu eenmaal meeluisteren”.

Elke morzel grond

Zelensky benadrukte dat zijn troepen om elke morzel grond zullen blijven vechten, maar er is reden voor bezorgdheid. Volgens een rapport van westerse inlichtingendiensten, dat de Britse krant The Independent kon inkijken, hebben de Russen op dit moment twintig keer zoveel artillerie en veertig keer zoveel munitie aan het front in Oost-Oekraïne. Mykhailo Podolyak, een belangrijke presidentiële adviseur van Zelensky, tweette maandag een verlanglijstje voor nieuwe wapenleveringen vanuit het Westen. 1.000 houwitser-artilleriewapens, 300 MLRS-raketsystemen, 500 tanks, 2.000 zware pantserwagens en 1.000 drones zijn volgens Oekraïne nodig om het tij in de Donbas te keren.

Zelensky benadrukte dat Oekraïne zich daarmee nog flexibel opstelt. “In het begin van de oorlog vroegen we om het luchtruim af te sluiten. Dat was geen optie voor westerse regeringen, dus zochten we naar alternatieven. We vroegen om gevechtsvliegtuigen, maar ook die kregen we niet. Wat we nu vragen, zijn moderne defensiesystemen met een grote reikwijdte. We zijn het grootste land in Europa, zonder die wapens kunnen we ons niet over lange afstand verdedigen.”

Het is zeer de vraag of het Westen zal voldoen aan de eisen van de Oekraïense regering. Met 300 MLRS-systemen vraagt Podolyak maar liefst zeven keer meer dan wat de Britten en Amerikanen tot nu toe beloofd hebben. Een schenking van 1.000 houwitsers zou overeenkomen met nagenoeg de volledige Amerikaanse stock.

Volgens Zelensky is er geen andere optie. Zonder een grote levering langeafstandswapens dreigt de oorlogssituatie in een impasse te geraken, waarbij beide partijen elkaar blijven beschieten zonder veel vooruitgang te boeken. Dat mogen Europese leiders volgens hem niet laten gebeuren. “Als jullie echt geven om vrede en rechtvaardigheid, toon dat dan ook. Wij willen doorgaan tot we de Russen verdreven hebben, maar we kunnen daar alleen in slagen met een sterk en verenigd Europa achter ons.”

Corruptiespook

Helemaal verenigd lijkt de Europese Unie echter niet te zijn. De kans is groot dat de Europese Commissie volgende week aanbeveelt om Oekraïne officieel het statuut te geven van kandidaat-lidstaat. Maar de uiteindelijke beslissing daarover ligt bij de lidstaten, en die zijn verdeeld over de kwestie. De Oost-Europese staten en Italië zijn voorstander om Oekraïne het kandidaat-lidmaatschap te verlenen. Veel andere Europese landen, zoals grootmachten Frankrijk en Duitsland, zitten daar niet op te wachten.

Ook op de persconferentie kreeg Zelensky kritische vragen over hoe Oekraïne aan de toelatingsvoorwaarden zou voldoen. Op de corruptie-index van Transparancy International staat zijn land op plek 122 van de 180, tussen Eswatini en Gabon. Zelensky reageerde licht geërgerd. “Wie zegt dat we niks doen aan corruptiebestrijding, is niet goed geïnformeerd. Nauwelijks een half jaar na mijn aantreden hebben we een preventiebureau opgericht. We hebben verregaande anticorruptiewetten doorgevoerd, ondanks tegenwerking van het Hooggerechtshof. We hebben het maximale gedaan dat we konden.”

Dan volgde nog een charmeoffensief. De sterke band met Europa, daar moeten we volgens hem veeleer naar kijken. “We zouden geen referendum nodig hebben: 96 procent van de Oekraïners wil toetreden tot de EU. Dat is meer dan bij veel landen die vandaag al lid zijn. Volgens mij heeft de EU nood aan landen die er echt deel van willen uitmaken. We zouden jullie alleen maar sterker maken.”