Wie gevaccineerd is, geeft het virus (veel) minder vaak door

Na volledige vaccinatie inclusief een booster vermindert het risico op hospitalisatie door omikronbesmetting zo’n tien keer. Maar de vaccins houden minder dan verhoopt ook de virusverspreiding tegen.

Nochtans zei premier De Croo daarover afgelopen weekend in deze krant dat een gevaccineerde die toch het virus oploopt negen à tien keer minder kans heeft om een ander te besmetten. Dat cijfer ligt te hoog, reageren onderzoekers.

Ze wijzen onder andere op een Deense studie waarin is onderzocht in welke mate gevaccineerden die toch besmet raken met de omikronvariant een huisgenoot riskeren te besmetten in vergelijking met niet-gevaccineerden. Resultaat: wie dubbel geprikt is en besmet raakt, geeft het virus dertig procent minder vaak door dan een niet-gevaccineerde. Voor wie al een booster kreeg, ligt dat op 50 procent. Tussen delta en omikron is hier geen verschil.

“Deze studie en ook indirecte schattingen geven samen aan dat een besmette gevaccineerde eerder twee keer minder kans heeft om een ander te besmetten en geen negen à tien keer zoals de premier stelde”, zegt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven).

In eerder onderzoek dat enkel naar delta keek, staat dat volledige vaccinatie het risico op verspreiding onder huisgenoten met 63 procent vermindert. Dat toont de studie van Brechje de Gier aan het RIVM (de Nederlandse Sciensano) onder huisgenoten. “Ook dat cijfer blijft relevant want delta circuleert nog altijd, maakt twee keer meer ziek dan omikron en maakt nu ook het gros van de ziekenhuisopnames uit”, zegt Wenseleers.

Andere onderzoeken over de eerdere alphavariant geven aan dat vaccinatie de verdere verspreiding van die variant ook eerder met 30 tot 50 procent kon tegenhouden.

Maar experts merken wel op dat nog een tweede element bepaalt hoezeer vaccins virusverspreiding blokkeren. Het volledige effect ligt hoger dan deze bekende percentages over besmetting onder huisgenoten omdat wie gevaccineerd is in de eerste plaats al een stuk minder kans loopt op besmetting.

Mocht je aannemen dat vaccinatie het risico op besmetting bijvoorbeeld halveert, dan komt de totale verspreidingsreductie in het Nederlandse onderzoek met delta eigenlijk neer op 80 procent.

“Er is inderdaad eerst de vraag hoezeer vaccinatie voorkomt dat jijzelf besmet raakt en hoezeer ze in tweede instantie voorkomt dat je een ander besmet, mocht je dus zelf besmet raken”, zegt Wenseleers. “Die zaken worden apart gemeten maar werken wel samen om verspreiding en infectie te beperken.”

Zo laat de Deense studie ook zien dat wie gevaccineerd is ruim twee keer minder risico loopt op een deltabesmetting. Voor wie al een booster kreeg is dat zes keer minder. Tegen omikron blijkt wie dubbel gevaccineerd wel nauwelijks beter beschermd tegen besmetting dan wie niet gevaccineerd is. Maar met een booster ben je twee keer minder gevoelig voor omikronbesmetting dan wie niet is geprikt. “Raak je dan toch besmet, dan is de kans dat je een ander aansteekt ook twee keer kleiner in vergelijking met een niet gevaccineerde”, zegt immunoloog Guido Vanhamme (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “In een gezin waarin iedereen een booster kreeg, kun je omikron dan toch maar beperkt verspreiden. En gelukkig is de bescherming tegen zware ziekte door omikron zeer goed.”