Weyts stopt Steunpunt Onderwijsonderzoek: ‘Er zal veel expertise verloren gaan’

“Een grote braindrain, dat zal het gevolg zijn.” Professor Sociologie Ignace Glorieux (VUB) snapt het niet. De beslissing van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) om het Steunpunt Onderwijsonderzoek (SONO) stop te zetten, kan niet anders dan negatief zijn volgens hem. “Er zal heel wat expertise verloren gaan”, zegt hij.

Het steunpunt is een verzameling van professoren en onderzoekers van verschillende universiteiten en hogescholen die samen onderzoek voeren naar onderwijs op verschillende thema’s. Welke thema’s onderzocht worden, bepalen ze in samenspraak met de minister van Onderwijs. Dat gebeurt telkens voor een periode van 5 jaar en meestal richten ze zich grotendeels op de beleidsagenda van de minister in kwestie.

SONO mag bij het grote publiek dan wel zo goed als onbekend zijn, in het Vlaamse onderwijslandschap is het een naam als een huis. Wie de naam van het steunpunt door Google haalt, zal al snel merken dat verschillende van de (niet-corona-gerelateerde) nieuwsberichten over onderwijs hun oorsprong vinden in SONO-onderzoek.

Glorieux en zijn collega’s uit SONO werden kort voor de paasvakantie op de hoogte gesteld door de Vlaamse onderwijsadministratie. Een uitleg voor het stopzetten van de activiteiten kregen ze niet. In een brief – te lezen op hun website – aan de minister, ondertekend door enkele grote namen, vragen ze om uitleg. “Doordat de minister geen uitleg heeft gegeven, tasten we zelf wat in het duister”, zegt Geert Devos, coördinator van het Steunpunt. “Al krijgen we algemeen wel de indruk dat de minister niet veel belang hecht aan onderzoek in het algemeen”, zegt professor Onderwijs en Samenleving Ides Nicaise (KU Leuven).

‘Inspelen op actuele vraagstukken’

Weyts reageert dat hij liever korter op de bal wil kunnen spelen. “We willen veel meer kunnen inspelen op actuele vraagstukken”, zegt de minister. “Dus moeten we kunnen werken met een dynamische onderzoeksagenda. Meer onderzoekers betrekken en flexibeler werken. Daarom opteren we voor een nieuwe formule, waarbij we niet meer gebonden zijn aan 1 vast vehikel. Het budget voor het onderwijsonderzoek blijft even hoog.”

Professor Economie Stijn Baert (UGent), promotor aan het SONO maar geen ondertekenaar van de brief aan de minister, vindt dat het SONO ook de hand in eigen boezem moet steken. “Er is zeker goed onderzoek geleverd in het Steunpunt en ik begrijp veel argumenten van de collega’s”, zegt hij. “Maar ik denk dat een andere samenwerking mogelijk is. Eentje die ook samenwerking tussen verschillende universiteiten impliceert, maar waarvan de onderzoeksvragen niet allemaal op voorhand vastliggen. Op die manier kan wendbaarder ingespeeld worden op nieuwe beleidsdoelen binnen de Vlaamse regering en Vlaanderen op weg gezet worden naar een meer evidence-based beleid.”

Sommige van zijn collega’s menen dat die aanpassingen ook binnen het Steunpunt zouden kunnen. Ze zien daarnaast meer voordelen in de structuur van het SONO, vooral wat betreft de focus op de lange termijn. “Langetermijnonderzoek is net nodig”, zegt Devos. “Zeker in onderwijs, dat complex is waardoor het zo moeilijk is om goed te weten welk beleid best gevoerd wordt. We doen dat best niet op intuïtie en ook niet op basis van holderdebolder onderzoek.”

Devos ziet in het recente corona-beleid en -onderzoek zijn gelijk. “Aan het begin van de crisis werd ons verteld dat kinderen het virus makkelijk zouden overdragen of dat anti-malariamedicatie zou helpen. Beiden zijn kwakkels, de wereld in gestuurd door overhaast onderzoek dat geen peer-review doorstaan heeft. Maar dat kost meer tijd. Het is ook belangrijk om beleid via onderzoek op langere termijn samenhangend te kunnen ondersteunen en niet alleen door losse projectjes die op de korte termijn gericht zijn. Om maar te zwijgen van de kwaliteit van onderzoekers die je meer kan aantrekken met een onderzoeksprogramma van 4 of 5 jaar.”

Samengevat: de meeste van de SONO-onderzoekers vrezen dat er heel wat kennis verloren dreigt te gaan door het verdwijnen van het Steunpunt. “Ik zie dat de minister net een onderzoek heeft uitgeschreven over de haalbaarheid van centrale examens”, zegt Piet Van Avermaet, directeur van het Steunpunt Leren en Diversiteit (UGent). “Naast het feit dat je zoiets niet snel kan onderzoeken op zeven maand tijd, hebben wij dat onderzoek eigenlijk al eens gevoerd in 2011.”