Wetenschap wil hittegolven een naam geven: ‘De duidelijkste manier om te tonen hoe gevaarlijk ze zijn’

Groen, geel, oranje en rood. Vier kleuren die niet alleen gebruikt worden om aan te geven naar welke landen je nog mag reizen in coronatijd, maar ook om ons te waarschuwen voor mogelijk gevaarlijke weersituaties. De kleurcodes werden in 2005 in het leven geroepen nadat Europa in 2003 geteisterd werd door een langdurige hittegolf die in ons land aan 1.200 extra burgers het leven heeft gekost. De codes werden uitgewerkt om mensen goed te kunnen waarschuwen, maar volgens een groep wetenschappers is er meer nodig.

Namen bijvoorbeeld. Vorig jaar al pleitte de London School of Economics ervoor om hittegolven, net als stormen, te benoemen; zo waren er bijvoorbeeld ‘Ciara' en ‘Dennis’ die in februari van dit jaar over ons land raasden. Die boodschap werd deze week nog eens herhaald door het net opgerichte Extreme Heat Resilience Alliance in Washington, een samenwerking van wetenschappelijke centra, zoals het National Center for Atmospheric Research, en steden zoals Athene, Miami en Mexico City. Allemaal hebben ze hetzelfde doel: de groeiende dreiging van extreme hitte wereldwijd aanpakken.

“Hittegolven een naam geven is de duidelijkste manier om te tonen hoe gevaarlijk ze zijn”, klinkt het. “Dankzij hun naam schatten mensen beter de ernst in van de situatie, en gaan ze sneller over tot actie om schade te voorkomen. Hittegolven zijn stille moordenaars, ze laten geen onmiddellijk spoor van vernieling achter, maar ze doden meer mensen dan welk ander weerfenomeen.”

Voorlopig zijn er geen meteorologen betrokken. “We hebben er bij het KMI alleszins nog nooit aan gedacht”, zegt VTM-weerman David Dehenauw. “Je zou hogedrukgebieden een naam kunnen geven, maar ze leiden niet allemaal tot een hittegolf. Ik ben op het eerste gezicht niet echt een voorstander.”

Maatregelen

Dehenauw, hoofd van het departement voorspellingen van het KMI, was gisteren de eerste die code rood afkondigde voor ons land. Dat gebeurt als de gemiddelde maximumtemperatuur drie opeenvolgende dagen 35 graden of meer is of wanneer er minstens één dag is met een maximumtemperatuur van minstens 40 graden. Ook ozonwaarden worden in rekening gebracht. Gisteren al werd op een aantal plekken de informatiedrempel, die ligt op 180 microgram ozon per kubieke meter lucht, overschreden.

Nog maar één keer gold de hoogste hittefase in ons land: eind juli vorig jaar, toen de temperaturen tot 40 graden en meer klommen. Sinds vandaag is het dus opnieuw van dat, en dat al zeker tot en met maandag, want de weermannen verwachten dat de thermometers drie dagen lang kunnen stijgen tot 36 en lokaal zelfs 37 graden.

“Gevaarlijke temperaturen”, noemt VTM-weerman Frank Duboccage ze. “Dit is geen normale hittegolf waar je eens 30 of 31 graden haalt. Het wordt meer dan 35 graden. Dit is extreem. Ook de nachten koelen niet af. Als de zon opkomt is het al 21 graden.”

De kans is trouwens niet eens zo klein dat de kleurcode verlengd zal worden tot en met woensdag. “Tot dan duurt sowieso de hittegolf”, vervolgt Duboccage. “Nadien wordt het wat onweerachtig en minder warm, maar we zijn er nog niet van verlost.” Het hele land krijgt de donkerste kleur toebedeeld, behalve de badsteden – daar is het geel – en de provincie Luxemburg, waar oranje van kracht blijft. De alarmfase van het nationale ozon- en hitteplan, dé crisisfase, gaat niet. Daarvoor moet de hitte langer duren.

Voor de goede orde: bij een code rood moeten – jawel – bepaalde maatregelen genomen worden. Veel drinken, het zoutgehalte op peil houden, veel rusten, in een gekoelde ruimte verblijven, vochtige doeken gebruiken in geval van uitdroging en rechtstreekse zonnestralen vermijden.

“Onderneem actie om uzelf, anderen en indien mogelijk uw bezittingen in veiligheid te brengen”, luidt het bij het KMI. Duboccage verwoordt het zo: “Ga niet zomaar iets doen met deze temperaturen. Denk alsjeblief na." En hij heeft nog een boodschap voor hondenbaasjes: “Ga niet met de hond wandelen op het warmste van de dag, daar heeft dat beest geen boodschap aan.”