West-Vlaamse gynaecoloog bevruchtte mogelijk vrouwen met eigen zaad: ‘Wet op spermadonatie voldoet niet’

De West-Vlaamse dertiger Stefan* (schuilnaam) vertelt in de aflevering van Terzake van gisteravond dat hij als tiener al ontdekte dat hij een donorkind is. De man contacteerde de gynaecoloog die zijn moeder behandelde in 2015 om meer informatie te krijgen, maar kreeg een afwijzende reactie.

Aangezien er geen wettelijk kader was om de identiteit van zijn verwekker te achterhalen, deed hij in 2017 een beroep op Donor Detectives. Die organisatie bestaat uit vrijwilligers die donorkinderen bijstaan in hun zoektocht door gegevens uit internationale DNA-databanken te raadplegen. Tijdens zijn onderzoek ontdekt Stefan dat zijn biologische vader de gynaecoloog van zijn moeder is en dat de man vermoedelijk vier kinderen via donorinseminatie verwekte. Uitsluitsel is er echter niet, omdat de arts, die nu gepensioneerd is, alle medewerking weigert.

Het Sint-Rembertziekenhuis, dat ondertussen opgegaan is in het AZ Delta in Roeselare, neemt volgens medisch directeur Luc Harlet zijn verantwoordelijkheid. De instelling probeert de gynaecoloog te overhalen om een DNA-test af te leggen en opent een meldpunt. Daarnaast is er een hulplijn voor moeders en donorkinderen die met vragen zitten.

Eerste keer

In Nederland lekten de afgelopen jaren schandalen uit rond artsen die hun eigen zaad gebruikten om kinderen te verwekken. Het is de eerste keer dat het in ons land aan het licht komt, maar volgens Steph Raeymaekers van de vzw Donorkinderen betekent dat niet per se dat er hier minder misbruik was. “De anonimiteit van donoren werd in Nederland al in 2004 afgeschaft. Het staat daar niet meer ter discussie dat donorkinderen mogen weten waar ze vandaan komen.”

De Belgische wetgeving rond zaaddonaties staat al langer ter discussie. In 2007 werd beslist dat mannen aan maximaal zes gezinnen zaad konden doneren, maar er is geen nationaal register dat die donaties ook effectief bijhoudt. “Daarom voldoet de wetgeving nog altijd niet”, zegt Raeymakers. “Mannen kunnen zo nog altijd in verschillende klinieken doneren.”

Dode letter

Vicepremier en fertiliteitsexpert Petra De Sutter (Groen) zegt daarom dat de wet een dode letter is als ze niet geïmplementeerd kan worden. Ze pleit voor een nationaal register en vindt de anonimiteit van donoren niet langer houdbaar. Kamerlid Valerie Van Peel (N-VA) volgt het dossier al langer op en trekt aan hetzelfde zeel. Het gaat er daarbij niet om de identiteit van donoren uit het verleden meteen te onthullen, maar wel om de anonimiteit in de toekomst onmogelijk te maken. Ze krijgen daarbij ook steun van cd&v.

In het verleden gaf Open Vld aan dat ze een optie voor anoniem donorschap wilde behouden. Gynaecologen vrezen dat het zo ook moeilijker wordt om donoren te vinden, maar volgens Raeymaekers is het nodig om aan het belang van de kinderen te denken. “Het is niet aan ons om dat probleem op te lossen. Je vraagt ook niet aan GAIA waar je foie gras kan kopen.”